Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 21, 22 May 1908 — HE MAU HOAKAKA NA KEONI BEKA. [ARTICLE]

HE MAU HOAKAKA NA KEONI BEKA.

Halo Mauna Kea! Aloha oe:—Heaha ka moahou o ke Taona? O kA wa no no ke koho ba.lota- Ae. Iluna no la hoi ka ua wehe e ke pill. Aloha oe:—O kau mal la o Aperlla 28 ua loaa mal la, a no kau nlnau no ko'u kokua ia L. A. Thurston i Moho Elele no Waklnekona, he olftto la, o ka'u ia i ono ai, a o ka'u 'a 1 manao ai, ina he make ko Kakina i ka balota hookahi, ina ua hoolilo wau 1 ko'u i lawa ka lehulehu e noho makapehu mal nei i ka make a ka Ilihune, aole nae au e kono aku ana 1 ka lehulehu e kuai ae ia ano hookahi, oiai, he ono okoa no ko lakou, anoai paha o 01010 iho oe. Ea, he keu kou aloha ole i ke alii a i kanaka au e hoao nei e kakoo i ka mea e. Ae, auhea mai oe. O ko'u aioha 1 na alii, aoie mea nana e mawehe ae, oiai, ke noho nei au me ka ale 1 ko lakou lokomaikai a mal ko laua mau makua mai au i ike ia ae ai o Keonl Beka; na ka Moi Kalakaua ka naauao i hoouna ia'u iluna o kekahi kulana (kumulaau hua), a mamuli hoi o ko'u malama a hoolohe i na rula ame ko'u j malama ana 1 ka anoano o na hua | a'u i ai ai i loaa ae nei ia'u he noho na e kau ae ai o ke p6O iluna, a mamuli hoi o ke aloha o kōna kaikuahine aloha i hapai ne a< i ke kanaka o kona kalkunane a toaa ka inoa. e o nei he "Klaalna," a o ke kanaka e poina ana I keia mau hana aloha a na alii ]a ea, heaha la ia ano kanaka. e aho ka holoholona he aloha no oia, he mea ma o aku aohe inoa, a o ko'u aloha no na alii aohe wai nana e holol e pau ai & moe pu ia aloha me a'u 1 ka lua, anoai paha e olelo mai ana oe, "a heaha la hoi *b mea e houpuupu nei no KakilA?" Ae, no ko'u ike 'iaia e ko ai kuu ma> kemake,. a oia ka mea nana e wehewehe ka moe a Palao, oiai, ke ike nei au ke walwai loa nei ka poe waiwai a ke ilihune loa aku nei ka poe ilihune, a ke komo aku nel ke anu i ka poe Hawaii ano kuonoono mamua, a ina kakou e mau penela, na ka makapo no e alakai i kekahi makapo. e halike ana no laua i ka puu hookahi ame ka lua hookahl. 0 ka waiwai o kahi balota ke loaa mai ana niailaila mai ka mea kupono, a o ka puka e hanain mai ana he pono no ka lahul hookahi ma o ke koho pono ana, a o ko'u aloha ma ia lmna ana no ka pono o kuu lahui, kuu koko, kuu i'o, kuu iwi a'u e hookano nei, a ua laki au i kn'u hanau ia ana he Hawaii ka lahui i hanauia mai e noho maha i keia ao, a o lakou apau he wahi ko lakou ma kola no. no ka mea he lahui aloha a ho hoomauhala ole a po ke ao, a ua Uooko ia e lakou ko ka Haku makemake, "O ke aloha ko'u makemake aole o ka mohai," a penei e maopopo ai: Ina e hoaloha, e hoaloha ana no mai ka wa loaa ame ka wa ilihune a moe pu, a o kekahi hoi he hoaloha i ka wa loaa wale no a nele pau. Ke ike nei au i kela manawa ke alakai ia nei lrhul°hu. mai ke Aupuni a na makaainana, a penei: Ko n» i ko Aupuni i »la!a, ko law.» nei i na laikini ramā, a ua laweia aku ( ka rama \ka pou oka ihu o k«'ki amo keia kanaka, a me ka nana 010 a » lieaha la ke ano o keia iaina a lukou e kuai noi: akuaka aku la i k» hika ae o keia kanaka a moe, a o k.i moe loa no ia. O ka'u i ike aku noi i Tahiti, he makaaia ioa ia ke ola o ka lahui ma na ano apau, a penei: Aole e hiki i ka maiihini kc kuai i ka aina o ka poe Tahiti, aohe mau hana huli waiwai a hoopukapuka iloko o ka aina, e aiualu ao al ka aina i ka moraki, a puehu ke dala i ka nele. E hele ana na Luna Aupuhi nu> ka maopopo ole i ka m«»a iaikini kuai rama he Luna Aupuni keia, nonoi ke kiaha waina koino ka mea ana i ka ikaika o ka rama, ku-e no l ke kanawai kau ke kuni paa ka hale a lilo ka laikini; mai Farani mai ka rama ame ka rama i hanaia iloko o ka aina, lie ona no, aka. aole o ka ona pupule a liolulu mai, ia kakou aohe nana ia o ia mea make a ola paha ina he laau make, ma ke daia wale no ka nana. Aole e hiki ia kakou ke noonoo a hana i mau kanawai maikai e hiki ai ke noho iho ke dala ilnko o ka alna. ma kahi o ke kli o ke dala 1 ka pahuwai \ houlaula ia me na laau kauka, a i hoaalaia me ia ano laau no a kauoha ia na poe nau paka apau e hoouna mai i na ipupaka o lakou e pai me keia inea i nokonoko aku ka puu o ka mea e inu ana ia mea. E pani aku 1 ka puka no ia mau mea lno. Heaha la ko kakou mea pilikia loa? 0 ka loaa ole o kahi e ku al na wawae ame kahi e kau iho al o ke poo, a ua lilo maoli ka Lahul Hawaii i malihini maiuna o ko lakou aina. No keaha? No ka nele i ka aina. A i>ehea la ka pono? I Elele e hele e hooponopono 1 ke kanawai aina, a e liio na na kanaka ilihune e ohi,jsiuO na aina, a e hoakakala i kumukuai kup<tfio no ka eka, oiai o ke kumukual I keia wa he pii loa, aole e hikl 1 ka poe iiihune ke kual a ke hoopiha i, ka aellk.\ I kanawai e pani ana l k* kual a moraki paha. Aole e ola ke kanaka I 10 a I ole 15 paha eka, e haawlia e like me ke ano o ka walwai o la aina, e like nve Puna i 76 eka, Olaa I 100 eka 1 mau aina mahl. He mau aina pahoehoe keia a he aa. Auhea oe, o ko'u aloha ea, he aloha au I na makaainana i ke aiakai hewa ia e kaKou, o ka kakou alakal «a, e ake ana kakou 1 na wahi olhana Aupuni ka'u hol he okoa. I mau hul e kll i na aina ke pono mai, a e kanu I ka waina ame ka halakahlki olk na wahl hana hiki a kupono ia kakou ke hana 1 wahi e loaa mahu&hua mal ai kahi dala, a e loaa ana la kKkou na pomalkal. 1 kanawai e hikl ai i ke kanaka ke noho i kana hana hull loaa, a e al ola I kekahl a e aahu, a e hoohana ma kou aina, ā e ltk« ana ola me ke kanaka 4 hoomoe i elua ap#na papa maiuna o ka auwai a hele maluna olalla a hakihakl kekahl hapa a koe leekahl a kau no hol ma kela aoao o ka noho'na maha a kokua nona Iho. a e olelo iho ia, "Aohe hana a Kauhikoa, Ua kau ke poo 1 ka UlunaJ- Aole o ka noho e kall a e anee ai I na oihana me ka manao oia wale no ka mea e ola «l. Aohe a'u oihana « ake nel a he ake au e lke aku 1 kuu Lahul e pii a« ana iluna o ke ahu* 0 ka nohona kuokoa ame ka lako nona iho. a he aloh* mu i k« alll, a o kA'u ponoi mai ko'u pakeke ponol ke hana I ko'u aloha aol« o Jca pono o ka lehulehu. Ke ma u nei >*o ko'u ono la Kakina, k« aa mal nel ka welelau makanl o Hea la oe. j O ka Lahui Hawali he lahui hoo-:

pono a h* aapo m« na moa apau. h« hooplli i h« hooloh« I k« a'o ia mai, m penel: ikr no lakou I na haole I M knao I ka lolp, morakt no lakou 1 u kiM ! loaa ki» dala kuai lo)«. Ike 1 ka haolr e pnhl klkailkl ana a e paa «na I k» kikallki • na manamana mlklpol hana no lakM pela. a ike no hol | k*kahi po« hmoim i ka ona mai hooplii no lak'ou p«te. a aku no ka h<x»loh«» t k* a'o. i na makahlkl mua 1 maopopo «I ha aoao kalalalna. kauoha mal la aa alakai e koho polol«>i, & manao iho t> na Hawall o ka manao oia huaot«to he koho poloiei »i H no ke koho l ka poe kuiMino a h mnono I ik>-ia * hoin ana me ka nann <>1* i ka aoao « koho aku U Ukou la « | |m u aßa 0 na hnna koho balota hauk kokahi a puka kekahl. a ua nuku la aku U km P* Koho mamuli o ka lk«> la ana o ka lakou mau mrt | koho al isa o na inm I hanaia at « ka poe na lakou j hana me ke kauoha ol« la e k* kaniwai koho balota e kakau I na helu. i» 1 k* nlnau la ana, u» pan« mai !a Xa nwa koho, ua koho poloM au i ka pn« a u I lk« al be po« Kmpmio. owM o mo * P»la ka mmnma. a p»h*a ka ka manao? K koho malluna a lalo. ka, ua lk« t« IwAenakonu • ka kakou paa b*k>ta h« tlto kekaM. a °* n k » 'Wo nanahu m&iu u m«« a I* makou no, aohe la maa, • koho M. akahl no « akaka la • k» m». nao ka ia o kela huaoUlo koho p«toHft. * ke koho pololel nH lakou 1 k«*k «• '* (Kilu) Kalakaaa «mi a ytki kka 0 ka lahul t«er»ela o(« k« k* Alna poe. ola ta t»httt « Uola MU I ka W«I ***•! ka poho ilma a I ka waiia. M kanaha makahlkl | auwana ai 1 ka waonklMi» a h« ka m I puka I Kanaana ka atea • ka olalo am« ka maha, « hull i« hoi kakou ml ka auwana ana aal na aua« iranlh#wa a 1 ka kaakaa • ka lta 1 ka mea pono a 1 kooao ak« kako« » ke Kanaaaa o ka aaa lak% maha a kwokoa. wwrT, KKA.