Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 22, 29 May 1908 — I AE NO HE PILIKIA NO KA MALAMA OLE NO I KA HANA. [ARTICLE]

I AE NO HE PILIKIA NO KA MALAMA OLE NO I KA HANA.

Mamuli o ka meahou e pili ana ia Makai Kaulio John Kalaukoa ma kekahi o na kolamu o keia pepa, i hoalaia mai ai ko makou manao a hoomaikeike aku imua o na kini heluhelu, i kela poomanao e kau ae la maluna oia hoi, "I.ae no he pilikia no ka malama ole no i ka hana." O John Kalaukoa kekahi o na makai kaulio i ko laukea wa o ka noho ana ae ma ke poo o ka oihana makai o ke Kalana o Oahu nei, a oiai e noho hana ana ma ke ano he kauwa na ka lehulehu, e hooko ana hoi i na hana apau i pili i kana oihana, eia ka he mea ku-e a hakihaki kanawai no oia, e like me na mea i loaa aku nona ma o ka huK pono ana aku a ka Makai Nui laukea, e like me na kumu hoopii hoohalahala i waihoia mai imua ona. Aole nae i pili wale no ia John Kalaukea ka makou e kamailio nei aka ua pili pu i kekahi poe makai lehulehu i hoopauia aku mai ka oihana makai aku, mamuli no o keia ano hookahi, aole nae ma ke ano ua hana like i ka hewa hookahi; aka ua hana aku i na mea e ku-e maoli ana i ka hana i waihoia aku na lakou e hooko. O ka nele hana, he ma'i ahulauia e laha nei iloko o keia mau la, e hou hewa ana ka hapanui o na kanaka Hawaii ma kela ame keia wahi aia ka pono o ka loaa o ka hana, alaila p>ono iho la ka noho ana, a pau ke kupikipiki 0 ana o na manao. He hana kohu ole maoll no na na kanaka e hooko ana i na kanawai, fca lilo ajia i pōe ku-e kanawai, no ka mea e like no me ke pakike ana mai o ke keiki i ke a'o aku a ka makua puhipaka aole e pnhi paka, pela ilio la no, ke pakikeia mai o na kanaka ku-e kanawai e ka poe a lakou e hele aku ai e hooko i ke kanawai. Ke hauoli nei ke Kuokoa, no keia au hooponopono iloko o ka oihana makai o»ke Kalana o Oahu nei, oiai ua loaa aku ka ike i ka poe e noho hana nei maloko 0 ia keena, o ka hoopono ame £a hana pololei, oia' wale no ke alahele e mau ai ma ka hana, aole hoi e like me ke au i ,hala ka hikimua o na punahele iluna o ke kt kanaka waiwai, a aole he nanaia mai o ka mea punahele ole. 0 ka ke Kuok©a no e kauleo nei, aole wale no i na kanaka e noho hana nei maloko o ka oihana makai o Oahu nei, aka i na makai no apau loa apuni keia Teritore, a i ka poe no hoi e noho hana nei ma na hana o ka lehulehu, he pono ia lakou ke ike a hoomaopopo, leehana nei lakou no ka lehulehu, a o ka lehulehu ko lakou mau haku. E hoomanao pu hoi i ka wa e loaa ai na hana o ka lehulehu, ua Hoopauia ae la ka noho pilikia ana 0 ia kanaka, a o kona ohana hoi, a e lilo auanei ka hana i mea pipili aku iaia mamuli o kona hooko pono \ kana hana, a e mamao aku ana hoi ka hana i ka mea hoohemahema wale. 1 ka hoohuli ana ae i ka nana ana-i na luna aupuni lehulehu, ka poe a ka lehulehu i hoonoho aku ai no ka lawelawe ana i na hana o ke aupuni o ka lehulehu, eia lakou ke kokoke loa mai nei i ko lakou wa e kaupaōnaia ai, a o ka mea kaumaha o lakou, o lakou auanei ka ka lehulehu e hoonoho hou aku ai ma ka lakou mau hana, a o ka poe mama ke hooneleia ana i ko lakou mau kulana. Ma keia wahi i makemake hou ai ke Kuokoa e hoomaopopo mai ka lehulehu o ka poe koho haloka, o na kanaka i hooikaika maoli i na hana no ko ka lehulehu mau pono, aole hoi no ko lakou mau pono ponoi iho, a no ko kekahi poai kakaikahi paha, o lakou na kanaka e pono ai ke hoomau houia aku ma ka lakou mau hana. — ■ t« O ka hookohuia ana aku o Lorrin A. Andrews, ka Makai Nui o Hawaii iloko o kekahi mau makahiki i hala ae nei i lunakanawar ma kahi 0 Hapai i waiho mai ia kulana, e ka Lunakanawai Kiekie ma ka'Poaono nei, ua wae ae oia i kanaka kupono no ia kulana. Me ka minamina no nae i ko Lunakanawai J. L. Kaulukou hookohu oleia ana mai ma ia wahi, oiai oia ka iini ame ka makemake a ka hapanui o na hoa o ka Papa Loio Hawaii, ame kekahi poe koikoi o Hilo ame Honolulu nei, aka nae me he mea la he hana okoa ka ke Akua i koho ai nana; a ina oia hana a he kahunapule, alaila e hoopiha aku auanei oia i kekahi kulana ano nūi no ko ke Akua aupuni, aia iloko olaila na wahi i makemake loaia ai na kanaka kupono no ka noho hana ana HO kona fta waina. Pehea ia? , — — He hana" hawawa loa ka na makaainana o ke kakauinoa ana i keleahi mau palapala hoopii a waiho aku imua o Makai Nui laukea no ka ae ana mai e wehe hou ia Iwilei i wahi nona hana hookamakama. O ka pololei, ina i makemakeia e malama houia ia ano hana malaila, oia no ke koho ana ae i mau lunamakaainana a mau Senatoa iloko o keia kau koho baloka a hoouna aku iloko o ka ahaolelo no ka hana ana mai i kanawai e hiki ai ke hookoia ko lakou manao. Oka manao ana ae aia i ka Makai Nui laukea ka pono, ua kuhihewa loa ka manao ana pela, oiai na lakon no i kolio aku iaia ma ke ano he kauwa.na ka lehulehu, ake hooko nei oia iko lakou makemake. Oia nei ke kauwa hana pono a kona mau haku i olelo ai. MHe kanaka o Sam Johnson, ka luna alanui o Jce Kalana o Oahu nei i mahalo nuiia e kekahi poe, a i hoowahawaha loaia hoi e kekahi poe, a hiki loa aku no i na luna aupunho ke Kalana, aka mamuli nae o ka 'wiaiho ia ana mai nei o ke kulana Hope Kanikela Rukini iaia, me he mea la e hiknmai ana paha i ka wa e hakahaka ai ke kulana ana e paa nei i keia wa iloko o ke Kalana, na ke au nae o ka manawa e kuailo ae. 0 ke kulanakauhale i mokuahana iaia iho, aole no ia e mau, pela no e loaā ole ai ka ikaika ame ka lokahi i na aoao kalaiaina ma keia kau koho haloka, oiai ke lohelohe e ia aku nei no ka hoinoino o kekahi aoao i kana kanaka ponoi i onou ae ai imua o ka lehulehu. No ka hana oleia nae paha o ka mikini kalaiaina ea! 1 keia keena i hoea mai ai kekahi lohe, eia ka na alakai Oika aoao Demokarata ke manao nei e kuai i ka īlupepa Ke Aloha Aina i wahaolelo na ia aoao, ina pela ea, e wiki mai hoohakalia, me keia wa.no kuuia ka palu ma na ko-a, a ke hele a hiki mai i ka.wa koho baloka, he huki wale no ko ka ua ōna mua ia Mak^lei!