Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 29, 17 July 1908 — KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA KA WELI O NA POWA A O KE Kaeaea Nana i Hanu ka Pohaku Daimana Kalaunu i Lawe Aihueia. [ARTICLE]

KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA

KA WELI O NA POWA A O KE Kaeaea Nana i Hanu ka Pohaku Daimana Kalaunu i Lawe Aihueia.

MOKUNA XVII. KA MEA PEPEHIKANAKA. Un hoao mai la kekahi poe e hopu iaia a no kona nui ikaika ua palepale aku la oia ia lakou a pau i ka palaha ilalo a palemo aku la oia me ka palamimo loa me ka haalele ana iho i kela poe e hakaka ana no mc lakou iho. Ua manao maoli kela poe Nika e hakaka ana lakou me ka makaieia nae ua hala e ka Puulena. K uwa ana, a e hailiili ana me ka leo nui keia poe Nika a no ka lialululu loa o na alapii ame na papahele ia lakou, ua ala mai la kekahi ])mc a hookahi ke komo pu ana iloko o ka hakaka. "Me he mea la e ala ku-e mai ana na kanaka apau o keia wahi ia'u." walii a Kata i noonoo iho ai, a i kela manawa nae ua mamao loa «,ia mai kela poe Nika aku. la Kata i puka aku ai iwaho ua ike mai la oia i ke oki aku a oki inai (» kela poe Nika ia lakou iho i ka pahi, a noonoo iho la oia he •y ;i M.kahe koko nui ana ma kela wahi j kela po. Ua hoholo mai la na 1 anaka a piha oluna o ka lanai o ka hale, aohe ona ike mai i kela manawa, oiai ua haule loa oia ilalo aka nae, ua hiki iaia ke lohe mai, i ka nakulu aine ka walaau. Aia ma ka aoao hema o ka hale ua ike aku la oia i ka uiuiki mai o ke kukui mai kekahMiale mai kekahi aoao aku M a ike pu aku la oia he puka aniani ma kahi kokoke aku iaia. l'a holo aku la ola a hiki malaila, a laki loa ua weheia ka puka aniani a hamama, ka aoao malalo. ' l'a puka aku nei kela kankka ma keia wahi," wahi a Kata i noomoo iho ai. Me ke kali ele i minute hou, ua kokolo aku la oia a puka iwaho. īaia i puka ai ike iho la ia he maamaama kupono owaho e hiki ai iaia ke ike iho malalo ona he kaupaku o kekahi papai hale malalo pono ae (> kalii ana e ku ana. Lehei iho la oia a ku malaila holo aku la a ke kihi a lele iho la ilalo o ka lepo.1 kinohi i kona hoomaopopo iho aia oia ma kahi haiki loa me he nu-a la aia oia iloko o ka umii, ua haule pono oia mawaena o kekahi mau hale elua aohe wahi e puka aku ai iwaho i kona manao. I kona hele iki ana aku, ike aku la oia i ka hamama mai o kekahi walii kowa ololi a hookolo aku la oia malaila, a hiki i kona puka ana me kona hapapa ana ma na paia o na hale a elua. No kona makemake ole e alalai a e paa hou ia oia e na kanaka kela hale e like me ia mamua iho nolaila, aole oia i ho-a hou i ke kukui. Ile hopohopo kona o lilo ka malamalama i mea e kahea aku ai ī kela poe e hahai hou mai iaia. Nolaila, hoomau no oia i ka hapapa liele ana ma na paia o ka hale a hiki i kona puka ana iwaho o kekahi wahi kaawale. He wahi ala oloii kekee pouliuli loa kela ana i hiki aku ai a maloko aku o ka hale e hele aku ai a puka iwaho loa. Nolaila, komo aku la oia maloko o ka hale a ma kahi a ka uiuiki niala.nialama ana e ike aku ana malaila oia i hookolo aku ai a hiki i kona puka loa ana iwaho. I kona puka ana, lohe koke aku la no oia i ka halulu kapuai wawae •o ki-kahi kanaka me he mea la e holo ana mamua aku ona, me ka mama. Me ka pu panapana i makaukau no ka hoohana aku e paa ana i kona linia, ua nihi malie aku la oia mahope a i kona hiki ana ma ke kilii ike iho la ia o ke ala ololi no a Paloka i holo mai ai oiai laua e hele ana ma ke alanui Luakini Keokeo. Na ka ipukukui e aa ana malaiia i kokua nui loa iaia a ike aku la oia i ka puka kahi a Paloka i hele ai a komo iloko o ka hale. Ma o aku he pouliuli e ike maopopo ole ia aku ai kekahi mea, aia 110 a hele aku malalo o ka pou o ka ipukukui alaila, hiki pono ke ike aku. Mamuli o ka malamalama o ka ipukukui mai ke alanui mai ua liiki pono iaia ke ike aku i ka pailia pahu ana i pee mua ai ia Paloka e ku mai ana ma ka puka, mamua aku a ia manawa no ike aku la oia i ke aka o kekahi mea i ka hele ana ae a pee iloko o ua paila pahu la, a iluko hoi o ka palm ana i pee ai mamua. Nihi malie aku la oia a ma kahi o ka pahu ana i ike aku ai i ka \'Cq ana iho o ua kanaka la a me he tiga la ua lele aku la oia imua. Ua maopopo loa iaia ke kulana o kela wahi no ka mea, malaila no oia i pee ai he hapalua hora mamua iho, nolaila, aohe ana hopohopo ana e poholo ana oia iloko o ka lua no ka mea, ua ike mua ia. l'a ike le'a oia hookahi wale no pahu nui kupono malaila e hiki ai i ke kanaka ke komo a pee iloko; o ka hapanui ae o na pahu Jie In'iii iho e liiki ole ai ke komo ke kanaka. I lele aku la o Kata a kulou iho la ilalo a hapapa koke aku la kona man linia ia loko o ka pahu. He oiaio, he kanaka ke pupue ana iloko •anu- ka hoohakalia ole ua kaualako aku la ka makaikiu iaia iwaho. "V. waiho malie oe ia'u! Heaha kau e keia lapuwale e huki nei ia'u wahi a kekahi leo halulu mailoko ae o ka pahu. "A heaha hoi hnna maanei?" wahi a Kata. A i kela manawa ua hoomaka pu ae la oia e hakoko me kē ku-e i ka makaikiu; no kona ike ole mai paha ke kumu, o ka makaikiu ka nua e kaualako ana iaia iwaho. 1 kona oili ana ae iwaho o ka pahu ua hoōikaika maoli oia e paio I'" nie ka makaikiu ma ke ku'i ana mai iaia, a o ka papale nae o ka niakaikiu ka i liaule ilalo me ke ku lihi ana o kona poo. () kela wahi maneo i loaa i ka makaikiu ka mea nanā i hoopii ae 1 ka wi'la iaia a nui a me he imo ana a ka maka ame ka olapa a ka uwila, h'ki no ka Makaikiu Kata i umii ae ai i kona mau lima me na kupeehao a kulohaloha iho la ua Paele Boroneo nei, akahi no oia a ike maol' po iho ua hahai hele mau ia oia mai kana manawa i pepehi ai ia Be'•■wita, ka Elele a ke Kuhina a hiki ma kela wahi Ai manu nae Punil'eki. alua manu. Xoho nialie oe e kena puuwai eleele," wahi a Kata me ka leo mahe. oiai. i kela manawa i ike ai ka Paele ua paa oia i na kupeehao, ua hooniaka ae la oia e hailiili ma na olelo ino like ole, a no ka hoolohe niai i ka papaia aku ua haawi koke ae la ka makaikiu i kekahi kalo ,lUt a a nana ia e ihi i ka ili. Hele a wai koko o ka ihu, *a hoomaka ae la ua Paele la e uwo me he liona la. "N'oho malie oe, aohe ou lohe; e makemake ana anei oe e holo ni >ii kela poe Paele ilalo nei e okioki liilii ai ia oe me ka pahi umiumi, a I\ata. Hoomaka aku la o Kata e ka'i iaia iwaho o ke alanui, a he hana nui la nana i kela manawa, oiai keia kanaka e peku mai ana iaia me ka hoao pu e oiwi i ke kaulahao o na kupee me he mea la i kona noor,n° 'ho e hiki ana no iaia ke uhaki i ka paa a ka haole i hana ai a paa, 11c ' K> la oia ka oi o ka ikaika. A i kona ike ana he hana hiki ole iaia ka hoao ana e uhaki, ua nui l * 10 la kona hau a hoopau ae la oia i kona uilani ana. V 'la ko kou makemake, ua paapio au. A ina nae e hemo ana au

mai keia paa ae au e hoomainoino nei ia'u e like ana kou hopena me ko wahi a ua Paele nei me ka hooki pu ana iho i kana kamailio ana. Ka'i aku la o Kata iaia ma na lima a hiki i ka puka ana iwaho o ke alanui. a oiai he maamaama ke alanui i na kukui, ua hiki iaia ke ike pono aku i ka Hale hookipa ma kahi mamao. kahi hoi ana i kauoha ai ia Patse, kekahi o kona mau kokua e halawai niai me ia malaila. Hakalia no ia laua a puka iwaho o alanui ike koke aku la no oia ia Patse e ku mai ana i ke alanui me kekahi mau makai elua, e kamailio nui ana me ka alaalawa no nae o na maka ma o a ma o no ka nana no ia Kata. 0 ka hoi ana mai no ia o ka makaikiu opio Patse mai ka halepaahao Bele Kahiko mai mamuli o ke kena a Kata, a e ku ana oia e kamailio me na makai a oili aku ana o Kata me kana manu o ka hahai hele ana a hiki i kona paa ana i ke kupeeia. "Eia maua la, e Patse," wahi a Kata. "O keia ka mea nana i pepehi o Belowita e like me ka'u i hoike mua aku ai ia olua," wahi a Kata. "Ua pololei kela," wahi a ka Paele paahao me ka leo haalulu, "Na'u io no i hana kela karaima, a ua makehewa kela kanaka ia'u a owau pu ana paha kekahi e make pu ana me ka waiw r ai ole, no ka mea aohe i loaa kela daimana a'u i manao ai aia iloko o ka paiki a kela E lele." "Alaila, aohe i lilo kela daimana ia Paloka mai a oe aku ēa?" wahi a Kata i ninau hoomaoe iho ai. | "Aole. Pehea auanei e lilo ai iaia, no ka mea, aohe i loaa ia'u. Ua manao maoli no au aia no la oia iloko o ka halepaahao, ina la ua makaala loa au ia'u iho. | "Ua koho wale no oia ua kau au maluna o ke kaaahi mai Charj ing Cross aku a hiki i ka Hokele Nui, a me he mea la ua ike no paha oia he rumi ko'u iloko o ka hale a kela poe Nika e noho mai la a me ia manao iloko ona, pela paha oia i hele mai ai ianei e huli ai ia'u me ka manao ua loaa mai no ia'u ke daimana." "Malia paha oia ke kumu, no ka mea ma ko'u hoomaopopo aku iaia, e kiei mau ana oia me ke ake e ike ia oe," wahi a Kata. Ua manao au ua like no kana mea i noonoo ai no ke kanaka nana i pepehi o Belowita e like no me ka'u i noonoo ai. Ua manao maoli no oia ua loaa ia oe ke daimana, a oia kona kumu o ka huli hele ana e imi ia oe me ka manao no e lilo hou iaia kela daimana mai a oe aku." "Oia maoli no kona manao, a eia nae aohe i lilo iaia, no ka mea aohe daimana mā ke kino a iloko hoi o ka paiki o Belowita, a owau pu kekahi i hoohokaia e kela manao he daimana pu kekahi a Belowita i liolo ai." 1 kela manawa a lakou e kamailio an'a aia lakou ma ha'i o ke alanui maluna o ke alanui helewawae kahi i ku ai a o na makai elua, ma ke alanui no laua kahi i ku mai ai. Oiai lakou e kuku ana malaila, ua akoakoa mai la malaila kekahi puulu kanaka nui e hoolohe i ka- mea a keia poe makaikiu e noke nui ana i ka walaau. "E lawe olua ia ianei i ka halepaahao," wahi a Kata, "a o kekahi 0 keia poe kanaka ke hele pu mai me a'u e lawe i ke kino make o kela kanaka iloko o ka hale wai a na'u e kuhikuhi aku i kona wahi i waiho ai" Oiai o Kata e kamailio ana ike aku la oia i ka iho ana iho o na lima o ka Paele paahao iloko o kona mau pakeke puliki, a e haha ana oia no kekahi mea. Aohe i loaa ae ka noonoo ia Kata i kela manawa a hoouluia ae la hoi he manao hoohuoi e huli ana palia oia i laau make, oiai, aia ko Kata noonoo nui loa i kela manawa no ke kino make o Paloka. Me ka palamimo loa ua alapoho ae ua Paele la i ka laau make i hanaia a kohu huaale. I ka \va a Kata i ike aku ai i ka pii ana ae o ka lima o ua Paele la 1 ka waha, ua haupu koke ae la oia a ia \va hopu aku la oia i ka lima, ua lohi loa nae, no ka mea, i ka minute no i komo ai ka huaale laau make i ka waha, ua ale koke aku la no ia. "E lawe koke aku oukou ia'u i keia manawa," wahi a ua Paele nei, me ka nee ana ae i ka akaaka, me he mea la e uwa maoli ae ana no. Aohe puai leo o na makai i kela manawa. Aohe i liuluiu, ike aku la lakou iaia i ka hika ana iho a hehee iho la a waiho ana iluna o ke alanui. Ua lele iho la na makai e opaopa iaia ma ka poohiwi, he mea makehewa, no ka mea, ua hoomaopopo iho la no lakou o ka hopena ia e loaa ana iaia mahope iho o kona ai ana i ka laau make. Waiho iho la oia ma ha'i o ke alanui me ka haaluluu, a he mau wahi olelo uuku.kana o ka walaau ana ae ma ka olelo nae i hiki ole i na makai ame ka puulu kanaka e kuku ana ke hoomaopopo i ka manao. A i na minute hope loa ua haika ae la oia me ka huki ana, e kikoo ana na lima ame na wawae a hiki i ka haalele ana mai o ka hanu ola iaia, a waiho iho la oia ua hele a la-au, me he pauku piha-a la. "E hoopau pono ae kakou i keia apana hana ma ka huli ana f kiai a hoonohO aku e kiai i ke kino make o Paloka a ao. Hoopau manawa wale no kakou i ke ku maanei," wahi a Kata. Mamuli o ka nui loa o na kanaka i akoakoa mai malaila, ua konoia aku ka noonoo o_kekahi makai a hele pu mai la oia ma ia walii e nana ai i ka lakou mea e piha ana. Ua hoonoho iho la o Kata he elua makai e kiai i ke kino make o ka Paele, a o Kata, Patse ame elua makai o lakou ka i liele e nana pono i ke kinomake o Paloka iloko o ka hale a Kata i paio ai me ka poe Nika. Ma kela manawa a lakou i hiki aku ai, ua ho-aia na ipukukui a pau oloko o ka hale a ua loaa ka malamalama mai o a o, a ua meha ka hauwalaau o ua poe Nika la, aka o ka poe oloko o kekahi hapa o ua hale la ame kekahi poe o kekahi mau hale aku, e kuku nui ana no me ke kamailio leo nui ana me he mea la oia mau no ka aa o ka inaina iloko o lakou. Ua lehulehu loa ka poe o lakou i eha a i mokumoku i ka pal;i mamuli o kela hakaka he hapalua hora mamua iho, a i ka hiki ana aku o na makai a komo iloko o ka hale aohe ku-e mai o ua poe la. Alakai aku la o Kata ia lakou a hiki i ke komo ana iloko o ka rumi ana i ike ai ia Paloka e waiho make ana me ka pahi oilua no e paa ana ma kona umauma. Haawi iho la o Kata i na kauoha e laweia ke kino o Paloka i ka halewai a pela pu me ke kino make o ka Paele, a i ka pau ana ua hoi aku la laua no ka Taviotoka Hokele. Oiai laua e hoi ana ma ke alanui ua haha'i aku la o Patse i ka nuhou o kana huakai i hele ai i ka halepaahao, Bele Kahiko. I kona hiki ana ilaila a ninaninau ua koi ikaika loa mai la o Paulo ke kaikaina o Paloka e hoopaa iaia i ka halepaahao ma kahi o Paloka, aka mam.uli o ka Patse hoopunipuni i hoopauia ai kona manao koikoi mai. I kona ike ana aohe mea hiki iaia ke hana hou mai ua hoike maoli mai la oia i ka moolelo piha mai ka mua a i ka hemo ana o Paloka mai ka halepaahao mai me ka manao nui e loaa ana ia laua ke daimana a e maheleia na pomaikai mawaena o laua ke holopono ia hana ma ke kuai ana a lilo. Ua loihi loa ka Patse noke ana i ka nieniele a hiki i ka ha'i maoli ana mai o Paulo i ka oiaio a pau a mamuli o ia kumu i lolohi loa ai o Patse i ka hoi ana mai e halawai me kona poo, o Kata ma ka hale hookipa ma ka Luaukini Keokeo. "He hihia ano nui maoli keia, wahi a Kata," a aohe loaa iki he kumu e hoopaapaa ai kakou ma ka hiki ana mai i kona hopena. "Ma ke ko ana o na mea i huliia i ike ai au i ka oiaio o ka'u mea : manao ai, a ua ikeia ka pololei maoli o ia manao. "Auhea, i ko'u nana ana ma na hihia apau a kakou e huli ai, !ie pololei mau kau mau mea apavi e hoolala ai. He kakaikahi loa na manawa e hu ai o kau hoolala hana ana," wahi a Patse. I ko laua hiki ana aku i ka Hokele e noho mai ana o Chika, o kona komo ana iho no ia, a hoomaka aku la o Kata e wehewehe i ka

moolelo mai ka nma a i ka hope, e like me ka ka p.ie luhihe'.n i popo ai niai.iua ae nei. 'ina paha aa i hoi nuia mai nei ina la ua lohe aku i ka olua walu 0 ka hele ana," walii a Chika. "L'a nui ka'u wahi i lalau hele ai e ninau hele ana. ao!e nao he loaa iki ia'u o kekahi nioali ike aia kela Paele ma kela wahi kalii i noho ai; mai maikai loa hoi paha ina aole oia i lawe i kona ola." Ma kekahi kakahiaka ae, ua hele kino aku la na makaikiu a i ekolu 1 ka Scotland Yard a na Kata i hoakaka aku imua o ka oihana m;uai i ke kumu make o Paioka ame kela Paele a nolaila, aohe i kolone'.oii laua. "E Kata," wahi a ke poo o na Makaikiu, Hale, "ina aole ma Ladana nei i keia manawa aole e paa koke ana keia kau kanaka, a o ka hana ana aku la paha ia he mau ola lehulehu e pau i ka make." "A pehea iho la ka hoi oukou ? Aole ka e hiki ia oukou ke huli a hiki i ka loaa ana?" wahi a Kata i ninau hoomakeaka aku ai. Ma ka la mahope iho o ka la aKata ame ke Kuhina Roumelia i kuka ai i ka mea pono e hanaia ai no ke dainiana, ua hoihoi io no ke Kuhina i ke daimana iloko o ka pahuhaq paa loa o Enelani mamuli o ke a'o a Kata, a nolaila. mai ia la mai ua hoopauia ka manao hopohopo iloko o ke Kuhina Roumelia no ka lilo hou o kela daimana i kekahi mea e. Ua hele kino aku ka Makaikiu Kata e hoike i ke Kuhina no ka paa ana o ka Paele ana i manao ai nana i pepehi o Belowita, a pela io no; a ua hoike pu aku i kona lawe ana i kona ola me ka laau make, mahope iho o kona hoike maoli ana mai i kona hewa nana no i pepehi o Belovita, kana Elele punahele. Ua haawi mai la ke Kuhina i kona mahalo nui ia Kata me ka haawi pu ana mai i kekahi puu dala mahualiua, he makana no kana hana eleu, koa, wiwo ole kaulana, a maluna o na makana kiekie loa tna i haaw r i mai ai ia Kata ua hookau mai oia i ka inoa hanohano maluna ona "Ka Weli o na Powa a o ke Kaeaea Nana i Hanu na Mea Pohihihi." Ma ka hooki ana ae i keia moolelo, ua haawi mai o Kata i 'vOna aloha i na poe hoaloha kuuilima pu ona apau o ka Nupepa Kii)V>:i, oiai oia e noho loa ana 110 Amerika a e hoouna mai ana oia i makaikiu pani ma kona wahi, no kona molowa i ka holo mai i Hawaii nei, uuku na hihia ana e hopuhopu ai. KA lIOPENA.