Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 34, 21 August 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA 11. Fau lioi keia mau hana ana, ua kauoha aku la oia i kekahi mau ; r u, pokopoko elua e hulahula iluna o ke'pakaukau a hooko mai la r ;i -nau laau nei i ko ia nei makemake, a me he mea la nae aole ,paha j r, kana mea i makemake loa ai, nolaila ua unulii ae la oia i kekahi - au luiam'oa mailoko ae o kekahi pahu e waiho ana ma ka .aoao o . s i;. pakaukau a hookomo iho la iloko o kekahi eke, me ka noke ana • r ;; iiīli me ka pauku te.au a hiki i ke okaoka ana o ka iwi, a ia unuhi t .na mai ka hana i ua mau apaapana iwi nei, eia ka he mau koomoomo, in.unaue aku la na na kamalii, me ka piha hialaai nuiia Q kana mau keaka. l'a hauoli io ua mau kamalii la, no ka mea k<e noke la lakau i ka V A ; ; ri\va a hiki i ko ua kanaka hana keaka la papa okoa ana aku ia ■ e noho malie, o kona hookomo iho la no ia .1 kana mau mea liana 0 ke eke, a hoomaka mai la e hele no ka hale hoolimalima kahi \ na e noho aku nei. ! aia i kokoke mai ai ma ka puka o ka hale hookipa, kahi a keV.i puuhi kanaka e aku ana e nana iaia, ua pane mai la ua ka-j r ,;. a hana keaka !a: ' *| ••(. )\vai ka mea o oukou i makemake e nana aku au i na ulia po-| : :i:ii i pili iaia? Ua hiki loa ia'u ke hoike aku i na mea i.hanaia e kona hanauia ana mai a hiki i keia la, a pela no hoi na mea e a mai ana maluna ona ma keia niua aku." Ml- he mea la nae i ka nana aku, aole he makemake o keia poe "i'ak<. e nana ia mai ko lakou mau ouli, no ka mea aole o lakou kamaaku, a ke au hele la ka nana ana a ua Pake hana keaka la a hiki i ; .;; :kc ana mai ia Paulo Aelena, alaila ua kamailio hou mai la oia: •() oe ka'u mea e nana aku i kou mau ouli kupaianaha," me kona ;-.i..:r.au ana mai no i kana nana ana maluna o ia nei. 'Aole o'u makemake," wahi a ia nei, no kona manao 0 lilo kana mea hunai mau mea ike wale ia mai e ka lehulehu ae o.lakou. •Jna lioi paha oe e ae mai ana, alaila o na mea maikai wale no i ;a oe ka'u mau mea e hoike aku ai, a ina he mau mea kekahi a'u i ike ai nou e poino ai, na ? u ia e hookaawale mai ia oe mai, aka ma ko n.an maka wale no au e nana aku ai la, pau na mea apau loa i ka ikeia i ;»: 11 i kou ano, ka mea hiki ole i ka lehulehu ke hana owau wale no." Ua hoole paakiki loa aku la no o Aelena, a hiki i ka hookaawale a:ia aku 0 ka Pake kilokilo, me ko ia nei neenee loa ana aku a kahi p-uiiiuli o īkeia mai kona helehelena. Xo ka ike ana aiku o Adena i ( ka lilo loa o ua Pake kupaianaiha 1 ke kamailio me kekahi Pake lawai'a, o ko ia nei hoi aku la»-no ia i:.']i>ko o kona-wah'i keena i hoolimalima ai no ia po, a hoomaka ae la .. ]i"-a hou i kona ipupaka, me ka neenee ana nae a kaawale loa mai ka ]>uka aniani mai. Xo ko ia nei nanea loa i ka noonoo i na moeuhane pahaohao ana, a< >le ana mea e ae i hoomaopopo i ke'komo ana mai iloko o kona rumi, a ua piiia paha ka hapalua hora o kona nanea ana, ua ike mai la oia i ka noho aku o ua Pake kilokilo la ma kekahi kihi o ka rumi e kauiono pono aku ana kana nana ana mahma oiia. "He mea ane'i kekah'i au i it|akemake ai maloko neii?" i ninau aku ?.i o Aelena iaia. •'E komo wale ia mai hoi oloko nei o kou rutrii ina aole ;ati i makemake i kekahi 4iiea, nolailā <.e ke kanaka opio i "hele hou mai la am e hni me oe, mamnli nō o kuu ma'kemake e heliihehi aku ia oe i koti mau ano, no ka mea. ua ike aku au ma helehelena aole oe i kulike na Pake maoli, a aole no i kulike loa kau kamailio ana me ka lakl 'U. E oluohi mai ana anei oe iaHi e nana aku au i kou mau ouli? Mai hopohopo oe, oiai o kaua wale no ia e noho nei maloko nei o keia k'. e:ia. l'a aloalo ae la ko Adena mati maka ma o a maanei, a ike iho la • ia. na pololei na mea a ka Pake kilokilo o ke kamailio ana mai, aok n e poe e ae mavvaho o lana, a pau loa ae la ko ia nei hoomaka'uka'u r,M ka ike wale ia mai o ka ia n.ei maii mea hmna, ina e hiki io ana i keia k'lokilo ke lioike mai i na mea e lolii la iloko o kona puuwai. "Ke manao nei ati, he uuku loa kahi mea loaa ia oe ma ka nana ar<a mai i ko'u helehelena," wahi a Aelpna ma ke ano hoopohala i wahi keia Pake e nana ole mai ai i kona helehelena. "l'a kamaaina loa au i ka nana ana i ke ano o ko'u lahui ponoi, a r..i :ke au i ka like ole māwaena o lakou ame oe," i pane aku ai ke kilo•ri me ka akaaka pu ana aku. "Mamuli o ka mana i loaa ia'u ma k.: oiliana, ua ike au aole oe he kupa no Kina nei, alea he malihini • v i ;iuna 1 kou helehelena, aka malia paha he mau kumu kupono io ' M ■ ka liana ana pela, aka mai maka'u oe, 110 ka mea aole loa au ke aku ana i kekahi mea pili ia oe i kekahi poe okoa aku, oiai ua 1 .a ia i ke kanawāi paa o ka'u oihana kilokilo." L'a ano li-o ae la o Adena, no ka mea ua loaa pono mai la kona ; r r.aoli i keia kilokilo, a oia kana o ka pane ana mai: "I hele maVv :.i wale mai nei no hoi au e ike i ka aina nei, a ua manao au ma k'; ano e ana i ko'u helehelena ame ke komo ana i na ]ole o na ka- '•':••'. 'ia o keia wahi, pela e palekana au mai ka hoopilikiaia mai." "!na o kou manao ia ea, aole no oe i palekana, ina'e hele aku ana a komo pono aku iloko o ka aina laufa o Kina nei, e loaa mai ana ] J i na popilikia he nui mamua aku nei o kou alahele." "N'o ko'u paa ia mai paha kau mea e kamailio mai nei, ma ia ano, a • ' u maka'u ana, oiai ua loaa mai no ko'u palapala ae e kaahele :r ' 'u mau wahi apau e makemake ai mai ke Kiaaina mai." "M ua palekana io oe mamuli o kela palapala, a oiai ua kohu naoli no oe ke nanaia mai, nolaila ua pau ae la kou pilikia, a o i no hoi, he kiakahi wale iho no kou wahi kino aole ou mau ma- ■ h'"»i hope ai ka manao, aole anei au i pololei ma ke kilo ana aku :a wahi pili i kou ouli?" " He oiaio, aole o'u mau makua e ola nei, a i ole hoi ia he mau ■-•.:•.!iine paha, a mau kaikaina hoi, nolaila ua pololei mai la kau K :uia mai ia wahi." ' a ike mua hoi au i kou mau ano apau ma ko helehelena no hoi a ; : heiuhelu aku ai, pau loa na mea oloko o kou puuwai i ka ikeia. 1 :"U keia mea a'u e hoike aku nei nou, eia oe ke'hele aku nei i kahi ;; I ul:. no ka mea, ke ike aku nei au i kekahi ao ke hoomamalu 1:1 ' ■ uia kou helehelena, aole anei au i pololei hou no ka lua o ka man awa' ■ ' Ua nana loa aku la o Adena i kona kokoolua me ka piha pahaoaole no na mea ana o ke kamailio ana mai iaia nei, aka mamuli ano 0 kana kamailio ana, alaila ua hoomau hou mai la no ua Pake la i ke kamailio ana. lioko o kekahi mau makahiki lehulehu i hala ae nei, ua hoikeia n * 5 ia'u, e halawai pu ana au me kekahi kanaka 0 ka lahui okoa, a ' ■ "'U' ma ke ano e hoopilikia mai ana oia ia'u, aka e haele like ana ' i;l i ma ke alahele hookahi ma na mea pili i ko maua ola ana, a aole f\ '■ ;i i ka pololei o ia mea a hiki mai i keia wa a kaua e ;' r; - i pn nei, a me he mea la o keia ka hookoia ana o ua mea la i no mua ia mai ia'u, a o oe hoi ua kanaka la 0 ka lahui okoa.' - 'i hooi loaia ae la ke pahaohao o Adena no keia kokoolua ona, c - he mea la i ka ia nei 'nana aku ma na maka 0 ua Pakē kilokilo la, a:a 'e mana i loaa iaia, e ume aku i kona mau manao apau i ona la, ā " "uika 11 la oia no ka holopono ole o kana huakai e hele nei, aka

ke nana pono wale la no oia maluna o na maka o kona hoa me ka pane ole aku i hcx)kahi huaolelo, a o ka \va no ia o ua kilokilo !a i i hou mai ai: " "Ke manao nei au. eia oe ke hele nei e makaikai i ke kahua o na kakela kahiko o Kina nei ma Foukina, aole anei au i pololei hou ma ke koho ana aku la i kahi o keia huakai au e liele nei? v "Heaha na kumu o kou manao ana, nolaila kau huakai e hele nei ?" i ninau aku ai o Aelena, me ka mau no o kona kahaha no ka pololei o na mea apan a keia Pake e hoakaka mai nei nona. "Xo I<a mea. aia ilaila na mea kupaianaha he nui, a o kahi wale no ia a na malihini e hele makaikai ai," alaila ua kulou iho Ja ke poo o ua kilokilo la ilalo no kekalii mau minute, alaila ua aea hou mai Ia ,oia ihma a pane mai la: ''E lam hoaloha opio, e hoomau aku i kau huakai a hiki i kahi au e makemake nei e ike, no ka mea aia ilaila e loaa ai ia oe, he makana hi\vaTmva. ka mea nana e uku mai i kou mau luhi apau," a no ke komo ana mai o ka ona nona ka liale hoolimalima, tia hoopau wale 'ae la no laua nei i ke kamailio ana maluna o na mea pili ia Adena ame I "kana huakai, a liuli akia la ke kamailio ana a ua kilokilo la me ka ona liale. No ka kakou Aelena nae, ala wale no kona mau maka maluna o kela Pake kilokilo, a o kana e manao loa la, e hookaawale koke oia mai keia Pake aku, no ka mea na lilo kona ike mau ana aku iaia i mea hoopilikia mai i kona mau manao, ame ke ano o kana huakai e h£le hei. - No ka hele ana aku o ka ona hale ame ka Pake kilokilo mai kona keena aku, ua hoi aku la keia e liooluolu, no ka mea ua he.le oia a maluhiluhi loa, a iaia i moe ai a hiki iwaena konu o ka po. ua loaa aku la iaia na moeuhane pahaohao, me he mea la no e ike aku ana oia i ka Pake' kilokilo e hana mai ana i kana mau hana kupaianaha. a i kekalii manawa me he niea la aiā oia ke ku la ma ke kahua o ke kakela, e ako ana i kekahi pua nani loa ana i ike ole ai mamua, a nona hoi ke ala kupaoa, ka mea nana i 'hooniua i kona noonoo. Me he mea la ua ike-aku oia i ka hoea ana mai o ua kilokilo 1« ma kalii o ka pua ana o ka ako ana, a iaia i hoopa mai ai i kona mannmanalima i ua pua nei, ua loli ae la ia a lilo i kopena a kiki mai ia iaia 4iei, a ua hikilele okoa ae oia iloko o ia po, me ka lilo o kela mau moeuhane i mau mea 'hoōpilikia aku iaia. y MOKUNA 111. No kona piha hiaa loa, ua hiki hou ole iaia ke hoi hou aku e hiamoe, a i hakalia no a wehewehe kaiao, o kona puoho ae la no ia, a oiai jaole he mea o ka hale hoolimalima i ala mai ia manawa, ua hele aku la keia e holoholo nia ke ka'e o ka lokowai, a ua piha paha iaia ka ha'pal\ia hora o ia holoholo ana, ua hoi hou mai la oia a ike mai la i kekahi o na keiki lawelawe o ka hale hoolimalima, ua uku aku la oia i kona bila, a hoomaka koke .aku la no e hele ma kana huakai, no kona makomiakē ole e halawai hou me ka Pake kilokilo, i kona wa e ala mai ai. Ua hele aku la keia ma ka'e o ka lokowai no ka huli ana i waapa nana e lawe aku iaia ma kekahi aoao, a me ka hana nui no hoi oia i ka huli ana a hiki i ka loaa ana o kekahi.waapa, a mahope iho o ka aelike ana me ke kapena e lawe iaia no na mile he kānalima no kekalii uku kupono, ua kau aku la j<eia maluna o ka waapa. He hana nui okoa aku ia a ke kapena o ka waapa o ka hoala ana aku i kona mau kanaka, he eha ko lakou nui ame hookahi keiki, aka iloko nae o ka hapalua hoea ua hiu ia ae la ka heleuma iluna, a o ko lakou nei hoomaka aku la no .ia e holo. Ua hele.no hoi a poeleele ua hoea aku la lakou ma kekahi «kapu •o ka lokowai, a uku mai la o Adena i kona uku, a hoomaka aku la oia e hele e huli i wahi nona e moe ai ma ia po. He kulanakauhale' ,keia i oi ae ka maemae imua o kela wahi mua ana o ke kipa ana mai, & aole i lilo i hana nui nana ka huli ana i wahi kupono no'na e hiamoe ai ma ia po, a ma ke kakahiaka ae o kekahi la, ua hoomau aku la no •oia i ka hele ana ma kana huākai imi i na mea kupaianāha. Aole i loaa iki iaia na ulia ma keia huakai liele ana, a i ka hileu o kona mau la o ka hele ana, ua hoea aku la oia ma kāhl he kanahiku mai ke kahua mai o ke kākela, kāhi āna i moeuhane :ai no ka wai o ke ola ame ka ;pua nona ke ala ana e hoo'hewahewa ole ai ke honi aku. Ma ke ahiālii o ka walu o ka la, ua koko'ke loa aku la oia i u.a kakela la, oiai ua lioaumoe mai la oia ma kalii he tnni-kumamalima wale aao mile mai ka pāhu hopu mai o 'kana huakāi. laia i ala ae āi ma lee kakahiāka, ua hoomaka aku la no kona hele āna e nana iua kahua la oke kakela. O :ke alanui aia nei «e hele nei he alanui akea ia e nalowale ole ai oia ke liuli hoi hou mai ina i ka po pia i manao ai e hoi mai no keia wahi ana o ka hiamoe ana, a na hele a awakea, ua kipa āku la keia ma 'kekahi wāhi 'kauhale, no ka ai ana i kekahi mau meaai, a no ka hoomāha iki ana. 'Oiai he % puu kiekie mamua pono aku o ke alahele e hoea aku ai i ke leāhua o ke kakela, na |>ii aku la oia iluna o 'kekahi pttti, -a iaia i kaxt ai ikana olai'a, ua nama mai la oia ma kona mau aoao i ka waiho aku o na kulanakauhle like ole, a aia hoi mamua po.no aku o kona alo, e waiho mai ana na paia ame na pou pohaku o 'ke kakēla i pau i 'ka lielelei kona mau piio'a. No ko ia nei ake mii/ laa e hoea i *ia kabua la o lee kakela, tia ae aku la keia ma ke\-ahi uwapo ohe i hoomoe'ia ma.kekahi wahi kahawai uuku, a iloko o ka hapaha hora, ua hoea pono aku la oia iloko o ke kahua o ua kakela kahileo la. E kiileu mai.ana no na paia pohaku, -na kii ma"bala o na akua kii e wailio mokaki mai ana ma o a maanei. No ko ia nei nanea loa ika makaikai i nā mea kupaianaha ana e ike ne'i, aole ona wahi noonoo ae, eia paha ka la ke iho aku nei i ka ilikai, a i kona nana ana ae ka eia ka iia napoo ka la, a aohe ana wahi e hoona ae ai e loaa ai kona >vahi e hoaumoe ai ma ia po. Ua ike no oia aia kekahi mau wahi hale kakaikalii ma kekalii aoao o ka puu, eia nae aole i maopopo iaia ke alan-ui e lioea aleu ai ilaila, nolaila ua hooliolo iho la no oia e hoaumoe iwaena o ke kahua o ua kakela la, me ka nana ole ae i ka ntii o na akua kii hoomaka\ika'u e waiho mokaki mai ana ma na wahi apau o ua kaliua la. He mau meaai no kana e lawa ai kona aina ahiahi ame ke kakahiaka ana ae, a mahope iho o kona nana ana i wahi kupono loa nona e hiamoe ai ma ia po, ua hele aku la oia no ke kahawai no ka ai ana i kana mau walii meaai. Ua hoohalaia e ia nei ia ahiahi ma ka holoholo wale ana no i ua kahua la, a i ka aneane ana ae e kani ka hora ewalu, ua lulumi mai la ka makehiamoe iaia nei, a o kona hoi mai la no ia ma kahi ana o kahookaawale ana o kona wahi ia e hiamoe ai. Aia keia wahi malalo pono o ka lima o kekahi akua kii, kahi hoi i ulu nuiia e ka mauu, e nolunolu ai ka moe ana, a e pakuia aku ai no hoi ka hu'ihu'i o ka makani e pa mai ai o ia po. Aole no i leihi iho ia hoomoemoe ana, ua pauhia aku la oia i ka hiamoe kulipolipo, eia nae iloko o ia nanea ona i ka hiamoe, ua puoho mai la oia mamuli o kona lohe ana aku i kekahi nakeke ano e, a iaia e hoolono ana i~ke ano o ua nakeke nei, ua lohe aku la oia i ke pohapoha o ke kapuaiwawae lio, a ma kana hoomaopopo aku ma kahi kokoke no ia i ka uwapo ohe e a'e aku ai ma kekahi aoao o ke kahawai. Ua ala maoli ae la o Adena iluna, a nana mahea ana la kahi a ua lio la e holo mai ana, a ma ka ia-nei hoomaopopo aku e holo pololei mai ana ma ka ia nei wahi e ku nei, a o kona hoi hou iho la no ia e pee iloko o ka mauu. Ua holo mai laHa lio la, a ku iho la ma kahi kokoke loa i ko nei wahi e pee nei, a lohe aku la oia i ka hele mai o kekalii mea mamua pono aku ona, me ko ia nei manao loa, ua ikeia mai oia, eia nae ua kapae iki iho la.kahi a ua mea la e hele mai ana mai kona wahi e pee nei, eia nae ua i£e maopopo loa aku la keia, he lole kona o k« kahunapule, a oiai, ua weheia omua o kona kuka kahunapule. ua ike aku la oia i ka owaowaka mai o na pihi daimana mai kona lole maoli ] mai e komo ana maloko o ua kuka loini la. i Aole i pau. I'