Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 34, 21 August 1908 — HE KI PU MANAONAO MAUKA O KALIHI Lawe o George Kaleikini i ke Ola o Kana Wahine Male me ka Waha o ka Pu Panapana. [ARTICLE]

HE KI PU MANAONAO MAUKA O KALIHI

Lawe o George Kaleikini i ke Ola o Kana Wahine Male me ka Waha o ka Pu Panapana.

Me na lima menemene ole i ki ae ai o George Kaleikini i kana wahine mare me ka pu panapana ma ka po o ka Poaono nei a make loa mauka ae nei o Kalihi ma kahi noho o Mr. ame Mrs. kaaea. Ua paa ae o Kaleikini i ka hopuia e na makai, ma ke kakahiaka o ka la Sabati nei mahope iho o kona holo mahuka ana mai kahi mai i hanaia ai ke karaima, oiai hoi ke kino make o kana wahine i nanaia ae ai e ka aha koronelo nieniele kumu make, a hooholo lakou, ua make o Emily Piihana Kaleikini mamuli o ke kiia ana i ka pu e George Kaleikini. No na mahina elua a ekolu ae nei ka noho kaawale ana o ka wahine mai ke kane mai, mamuli o ka pepehi ame ka malama ole o Mr. Kaleikini i kana wahine e like me na kumu hoohalahala a ka wahine mare ma ka hihia hoopii oki mare mawaena o laua, a o kana kumu hoole mau mai no hoi ia i ke koi hoomano aku a Mr. Kaleikini no ka hoi ana mai a noho pu i kahi hookahi. Mamuli o na oleloike a na hoike i ike maka a i kokoke ma kahi i hanaia ai ke karaima, i loheia ae ai ka moolelo piha e pili ana i kela ki pu. Wahi a Miss Puaoi, ke kaikaina o ka mea i make, ma ke ahiahi o kela Poaono, ua hoea aku la kekahi poe kanaka opio i ka hale iaia ame Mrs. Kaleikini e noho ana, a o ka inoa o kela poe, oia no o Bernard Kelekolio, Peter Bright ame Chas. Kekoa. Ia lakou apau e noho ana mawaho o ka lanai o ka hale i komo mai ai o George Kaleikini ma ka puka mai mahope o ka hale, noloko o ka rumi hookipa a kahea mai la ia Mrs. Kaleikini e komo aku noloko o ka hale, eia nae aole he ae iki aku e kana wahine. I ka wa nae i hiamoe ai o kana bebe, o ka hora umi-kumamakahi ia o ka po

ua hoihoi aku la oia e hoohiamoe i ke keiki, a o ka wa ia i kamailio pu ai oia me Kaleikini. E koi mai ana o Kaleikini i ka wahine e hoi laua a noho pu, ma ke ano he kuleana kona maluna o kana wahine, eia nae e hoole mau aku ana no o Mrs. Kaleikini me ka olelo okoa aku, aohe ana nana hou ana mai maluna ona, a pela pu hoi me ka malama ana mai iaia. Ua hele loa keia mau olelo a laua i ka nui, a hiki i ka lalau okoa ana aku o Kaleikini i kana wahine, eia nae ua hooikaika no ka wahine a hiki i kona hemo ana, a hoi hou mai a noho mawaho o ka lanai. No ka hele loa i ke aumoe, ua haalele okoa mai la ka nui o kela mau keiki opio, no ko lakou mau home, a koe hookahi iho la no o Kelekolio. Mahope iho o keia manawa i hemo aku ai o Mrs. Kaleikini iwaho o ka lualiilii me kona kaikaina me Miss Puaoi, a o ka wa no ia i hoea ae ai o Kaleikini a halawai pu me laua nei, me ke koi hou ana aku i kana wahine e huli hoi pu aku me ia no kona wahi. Ua hoole paakiki loa aku no ka wahine, a hiki i ko Kaleikini lalau okoa ana aku ma ka lima a kaualako mai, me ke komo akeakea pu ana mai a Miss Puaoi. Eia o Kaleikini ke ku nei ma ke kua o kela mau wahine elua, a o kona wehe koke ae la no ia i ka pu panapana a paa iloko o kona lima, a hoomaka mai la e ki i kana pu. Ua halahu wale ae la no keia poka mua o ka pu i kiia mai ma ke poo o Miss Puaoi, a no kona piha loa i ka maka'u ua holo okoa aku la oia, me kona ike ana mai i ko Kaleikini kau ana aku i kana pu panapana i kana wahine a hoomaka aku la e ki no ka lua o ka manawa. Ke kahea la o Miss Puaoi no na ko-

kua, a o ka wa ia i kani hou aku ai ka pu no ke kolu o ka manawa, a ike aku la oia i ka waiho mai o Mrs. Kaleikini iluna o ka honua, ine ke kiei pono ana iho o ua o Kaleiikini. maluna o kona kino. I'.ka wa i ala inai ai ka poe o ka hale, a holo mai nowaho o ka wa ia a Kaleikini i hoomaka mai ai e holo, mahope iho % o kona hoomaopopo ana 'ua lele loa ka hanu o kana wahine. Ma ka Kelekolio hoike hoi, e hoomakaukau ana oia e liiamoe ma kekahi kihi oi ka lauai, a oia no kona manawa i*ike aku ai i ka hel« ana o kela inau wahine nowaho o ka liale, a lohe pu aku la no hoi oia i ke pahupahu o ke alanui pii inahope o ka hale, a aole i liuliu iho, ua lolie aku la oia i ka nunui mai o na leo o Kaleikiui ame kana wahine. No kona manao e hele loa aku ana ka laua hana i ka nui, ua hoōinaka aku la oia e iho nolalo o ke alanui pii me ka inanao e hele aku e papa, a o kona manawa no ia i lohe aku ai i ke kani o ka pu, a hoi hou mai la oia noluna o ka hale, me. ka nana aku uo nae ia Kaleikini ame ka wahine. Mahope iho o ka holo ana o Kajeikini, ua kukakuka iho la o Kelekolio me kela mau keiki opio mua no i hoea aku ai no k(*ia liale, a i hoi hou mai hoi mainuli o ka lohe ana mai i ke kani o ka pu, uo ka holo ana i kahi o ke kelepona no ka lioike ana mai i kela lohe i ka lialewai, a o ko lakou holo aku la no ia no ka hale hana poi, a hpilee inai la i ka lohe i na makai. Ma ka liuli pohoia ana o l*ilii o ka poka i komo 'ai iloko o ke kino o MfR. Kaleikini e Kauka MeDonald, ua ikeia he.liookalii wale no poka i leu i ka mea i make. Makope mai o ke kua ke komO ana a ka poka, a loaa lihi ke akepaa, a holo akau a hiki i ka loaa ana o ka puuwai, me ka pulea pu o ka naau, .īnaniuli o ka hemo nui ana o ke koko, ka mea nnna i kaili koke ae i kona hanu hope. t He mau oleloike e ae no kekahi i laweia ae imua o ka aha koronelo, aka he hookahi no o lakou i ike pono loa i ke ki ana a Kaleikini, i kana wahine, oia no ke kaikaina o ka mea i make, a 0 ke koena akn o na hoike, oia no ko 'lakou ike ana i ko Kaleiikiini paa i ka pu, mahope iho o ka make ana o ka waliine. . I keia keena mai o George Kaleikini, ma ka Poakolu aku nei o ka pule i liala ma ke ano e liookomo mai i hooJaha e papa ana i ka ohana aole e malama mai i ua wahine nei ana, a e makemake pu ana lioi e papa t aku i na mea apau aole e hoaie wale mai iaia, a mamuli o ke a'oia ana aku iaia e hele e hui me ka Makai Nui, a i .ole me kekahi loio paha no kana hana pono e liana aku ai i mea e hoi hou mai ai kana wahine a nolio pu me ia, pela i pau wale .ai kona manao hoolaha, a aole oia i-ike liouia mai ma ia hope mai a liiki wale i kona lawe okoa ana aku la i ke ola o ua wahine nei aua. He kanaka o Kaleikini i kamaalna i kekahi poe o keia kulanakauha'le 1 a ua ike nuiia no lioi oia iwaena o ka poe pena, no ka mea o knna hana ike ia o ke pena hale.