Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 35, 28 August 1908 — KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA KA WELI O NA POWA [ARTICLE]

KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA

KA WELI O NA POWA

MOKUNA VII. ILOKO O KA ULULAAU. 4 *Aole au e olelo ana pela," wahi a Chika. "Aka nae he ano poiolei ke naiia aku." MOKUNA VIIL KO KATA HOAKAKA ANA I KEKAHI HANA. ''Manaonao maoli no keia hana!" wahi a Mona, no'u ke kumu o koia mau hana. "So keaha mai hoi?" wahi a Chika. E ha'i aku au ia oe. Oiai ua pau loa na mea ano nui apau o keia hana i ka ikeia, he oi aku ka pono e ike oe i ke koena aku#i koe. •'() ka mua, e hoike aku au ia oe, ua pololei loa kau mau mea ;tj)au i hoakaka mai nei ilokcf o ka hale. O, aole au e poina iki ana ia mea! "O kou wahi huhewa wale no oia kahi au e olelo ana i ka mea j >';ji mawaena o Lalana ame a'u. Ua kamailio mai nei oe ma ke ano . > ka'u ipo ia. O ka pololei o ka'u kane mare no ia." , "Alaila ua mare malu olua?" "Ae, na'u i noi ikaika i ke kahunapule e mareia maua ma ke ano r-,aln loa. 'He pono anei ia'u ke ninau ia oe i ke kumu o kou hana ana "Mamuli no ia o kekahi manao lapuwale loa. Ua hopohopo au hooili ole mai kuu makuakane i kona waiwai ia'u." "Alaila, aole oia i ia Lalana i kane nau?" •'Aole no hoi. Aole oia e ae e lohe i ko maua mare ana." " Heaha kona manao maoli?" "He manao no kona ana i hoolala ai no ko'u mare. Ua makemake oia nana no e koho ka'u kane." ■ , , ' , "A owai kana i koho ai i kou lohe aku i kana kamailio mai?" "O Mr. Ri, oia kana i koho ai, oia no kona loio." Ua elemakule loa oia nau, aohe paha he kupono o ka apana lole li.-.n rne ka apana lole kahiko, mahope nahae ka apana kahiko i ka apana hou. Aka iho la o Mona a pane hou mai la:: "Eia hoi pana ua paa loa kona manao pela." "Oia wale no anei ka mea e hoohihia ana i ke alahele mawaena ou ame Kauka Lalana.'" "Ae, a manao au mai ae no paha oia mahope mai. He oiaio, maliope mai ua hooki loa oia i kona kamailio ana mai ia'u i kekahi niea no ka mare." # "Ihea olua i mareia ai?" "Iloko o ka hale o ke kahunapule Mr. Kini, ma ka Ewaelela Hikina." "Ua maopopo no nae paha iaia kou mau makua?" "Manao au ua holopono loa ka maua hoopunipuni ana iaia, no ka mea, e ike mai oe, ua mareia maua." "Ina pela, he oi aku ka waiwai o ko'u manawa e hele maoli au e hui me ia. Ke mamao loa mai nei kaua mai ke kumuhana mai. l'ehea, ua ike t»o nae paha kekahi o olua ia Mr. Sanatona e wehe mai ana i ka puka aniani i ka po nei?" ''Aohe au i ike/' wahi a Lalana i pane koke mai ai. "Ua huli ko'u kua i kahi o ka puka aniani." Noonoo iki iho la o Chika no kekahi niinute. "Ua mamao loa kakou niai ka hiki ana ke wehewehe i keia ,mea ]>ohihihi," wahi ana, mahope iho. Me kekahi huaolelo hou ole aku, huli koke ae la ia me ke kunou ana aku a hoi aku la. laia i hoi ai aole oia i hoi i ka hale o Mr. Sanatona kahi a Kata e kali mai la nona, aka, hele pololei aku la oia no ka hale kaalio hoolimalima, hai iho la oia he kaalio a holo aku la no ka Ewaelela Hikina kahi o ke kahunapule Mr. Kini. Laki loa kana huakai, no ka mea, iaia i hiki aku ai i ka hale, e noho mai ana no o Mr. Kini, ke kahunapule. Ua ninaninau aku la oia~ e pili ana i ka mare ana o Lalana me kekahi kaikamahine oplo a ua ae mai la oia mamuli o kana hoomanao ana. "Ua kaumaha loa ia au i ko'u mare ana ia laua," wahi ana. Ua iK.ouluhua loa ia ko'u lunaikehala e kela hana hemahema a'u i hana a ; . a no ka pau ole o ko'u kaumaha ua hele maoli au i ka hale o kona makuakane hanai a haha'i aku la au i na mea apau iaia." "'Pehea ua hului no ia i kona lohe ana aku ia oe?" "Oia hoi kahi kupaianaha loa o ka moolelo. Wahi ana, aohe "•ia nana nui i kela niare malu ana o laua. O kana i olelo mai ai i:wi aolie ma ke hoike iki aku ia mea i kekahi poe e aku. Ua kahaha f'»a au i kona pane ana mai ia'u me kpla." "Owau kekahi e hookahaha loa ia mai la ma kau hoakaka." "He oiaio,caole au i hoike iki i kela hana i kekahi mea; aka, oiai 1 -e he hoaloha no kela ohana a ua ike oe i na mea apau o oe wale no i-i'u mea hookahi i hoike aku la. "O. aohe pilikia o kela," wahi a Chika. N "Aohe ou hewa ma ka hoike ana mai ia'u ia mea. Aka mai lia'i aku oe i kaiii poe okoa aku. Aohe laua i makaukau i keia manawa hiki ai ke noolaha ae ia mea." "Aole no au e hoike aku ana ia mea." "I ka wa hea oe i kamailio ai me Mr„- Sanatona ?" "Aneane umi ae nei la paha i hala. E ha'i aku no hoi au ia oe, uiahope o ana o maua, akahi no a maha mai ko'u noonoo' kaumaha; luia ae la na luuluu mai ko'u naau ae." Haawi aku la o Chika i ka mahalo i ke kahunapule, a haalele ' "ko aku h oia iaia. Ua ahiahi loa oia i kona wa i hiki aku ai i ka hale o Mr. Sanatona. Ua hoike aku la oia i kana hana mai ka mua a i ka hope \ kona nia ka oihana. "He manao maikai maoli no kena au i hoolala ai," wahi a Kata. "O ka manao hea la; 0 kela manao anei na ka»poka o ka pu a Habati Sanatona i ki mai ai i pepehi i kona makuakane?" "Ae." "O. ua hauoli loa au i kela manao koho o'u." "O ka oiaio, aole paha oe i manaoio pela." "Aole no hoi a hiki no i keia hora." ' "Pela no me au. Ma ka mea oiaio, ua noonoo. mua au pela a 11 ike au aohe pololei o ia koho ana." "Ma keaha?" "Mia ka hookahua ana i ka oiaio he hihia keia i hanaia me ka ni anaoino maoli e pepehi kanaka." "Pela anei ka mea oiaio, e Kata?" '*Ae. pela ko'u manao." 'Pehea oe i noonoo ai pela?" I a oi loa aku ka waiwai ma kē kuekaa hou ana mai mai. hapa wale no kf.ia no ka hihia e Chika, no ia mea aohe loaa ia

oe ka manawa kupono e nana aku ai ia mea, manao au oia ka mea maikai loa mk keia hana apau." "E hoomanao oe ua loaa ia maua he ki iloko o ka lima o Sanatona. Nolaila/ e kuu keiki, o kela ke ki e hemo ai ka puka o keia hihia pohihihi. " Ua ike au me ke kanalua ole, o ke ki kela e hemo ai kahi pahu a Mr. Sanatona i waiho ai kana pu panapana. Ua kiia kela wah:pahu a paa. "Nolaila, ma ke koho aku ua nanao oia i ke ki iloko o kona pakeke me ka manao e kii i kana pu. "Mai manao loa no au pela ina aole au i ike i kekahi mau mea hoopahaohao elua iloko o ka rumi. O ka mua, he noho ke ku ana ma ke alo o ke pakaukau, a ua waihoia malaila ma ke kulana a kekahi kanaka e makemake ana e noho iho ilalo a e huki mai i ka ume. "I ka wa a kekahi kanaka e kii ai i ka pu no >ka makemake e hoohana aku, aole oia e lawelawe malie ana me ka lohi, e hoawiwi ana oia ma ka wehe ana. "A ina e noonoo 'ae kaua ma ke koho aku, ua makemake oia e kii i kana pu, alaila, e koho pu ae kaua ua hooweliweli ia mai oia e kekahi kanaka, a o ua kanaka la o ka powa no ia, ke kumu o kona kii ana. "Aka, aole i ku o Mr. Sanatona i ka pu iluna o kela noho. Ma kekahi aoao mai o ke pakaukau i loaa aku ai kona kino ia maua, aole ! hiki iaia ke liele malaila mahope o kona ku ana i ka pu. Mahope o ko'u ike ana i keia mau mea, ua nana ae la au ma o d ma o o ka rumi no ke ake e ike ina he mea kekahi maloko i hoano e ia. "Ua ike aku la au i kekahi pahuku ma ka paia komohana hema e ku ana kokoke i ka puka aniani. Ua hukiia a kaawale me he mea la he hookahi kapuai paha mai ka puka aniani āe. "A e like me kau e hoomanao la, ua haliiia ka papahele ka moena veleveta manoanoa. Iluna o ka papahele ka pahuku kalii i ku ai aole iluna o ka moena veleveta. "Ua nana ponoia e a'u kahi i ku mua ai o ka pahuku waiho lole mamua o ka hooneeia ana ae ma k,ekahi aoao. He nui ka lepo puehu e muu ana malaila e hiki ai ke ike maopopo loa ia iho kekahi kohu 0 kekahi mea i waihoia malaila maluna o ka papahele. "Aia ma kela lepo puehu ua hiki loa ke ikeia iho kekahi mea i waiho loihi ia malaila, he pu panapana. "Ua anaia e a'u ke kohu o kela mea iluna o ka lepo. Ua anaia e a'u ka pu panapana nona kela kohu a ua kulike loa. "Ua hooholo au i ko'u noonoo, o ke kii koke ana iho no ia o | Mr. Sanatona i kela pii a lawe mai. "O ke kowa o ka pahuku mai ka papahele ae he eono wale'no; iniha. Me he mea la ua waihoia ka pu malaila me ka ike oleia. "A me he mea la ma kekahi ano ulia ua ike iho la o Mr. Sanatona i ua pu la i kela ahiahi. Oia ke kumu o kona haohao i ke koho aku, a puka mai ai iwaho o ka liolo me ka manao e kamailio mai ia'n no ia mea. Ua makemake oia e ike i ke kumu i hiki ai kela pu malaila. "Ua nanaia e a'u ka pu me ke akahele, Hookahi puka aohe poka oloko. - "Ma kahi .kokoke i ka puka poka he wahi uliuli uuku me he uliuli pauda la e like me ka mea i ike mau ia mahope o ke kiia ana o ka pu. Aohe i holoiia oloko o ka pu. "I ko'u wa i wehe ai i ke keleawe 9 ka poka hakahaka ua ike au 1 kekahi mea hoopahaohao. Aohe pili pono o ka hamare o ka pu i kahi o ke kukaepele, o ka poka, a ia manawa, kolio koke au he pu okoa no ka mea nona kela, poka, a ua hookomoia iloko o kela pu 1 manaoia aku ai nana no oia i ki iho iaia i ka pu. , "Ua nana pu ia e a'u kahi o ka uliuli. Chika, he mau hana apuhi wale no kela, aohe oiaio. "Ua hiki ia'u ke hoohiki imua 0 ka Aha aole i ki īki ia kela pu mai kona wa hope loa i holoiia ai. "Alaila, ua loaa ka olelo hooholo no kela ninau; i make o Mr. Sanatona mamuli o kona ki ana iaia iho me ka pu," wahi a Chika. "Me ka oiaio loa, aole," wahi a Kata. "O ka mea oiaio aohe mea e ae nana i hana i kela pu, aka o ka powa wale no, a waiho ia mea malaila 1 manaoia aku ai, ua ki no o Mr. Sanatona iaia iho." "He mea maopopo loa ia.-' "Ua manao ka powa i ike maopopo loa ia oia no ka pu ana i lawe ai i kona ola, he kuhihewa nae ia manao." - - ~ ; , "Ma ka hooiaio ana aku nae aole ia o ka pu." "Mamuli o ka waiho muaia,-ana o ka pu iloko o ka rumi aole hoi i kiloiia iho iluna o ka papahele mahope o ka hana ana i kela karaima he hana ia e pau ai kelua sekona—he hooiaio ana mai ia aole i komo iki ka powa iloko o kela rumi a ki aku ia Mr. Sanatona." "A mamuli o keia mau noii akahele ana ae la la e.hoihoi hou ia ae ai ko kaua noonoo ana ma kela manao koho mua, oia hoi, ua kiia mai oia mawaho mai o ka puka aniani." MOKUNA IX. KA KATA MEA I IKE AI ILOKO O KA ULULAAU. "E pii ana au e ike ia Habati Sanatona," wahi a Kata ia Chika. "Maikai loa. E loaa aku ana no oia ia oe oia hookahi wale no." "Aohe hoi he nui loa o kona eha," wahi au. Aole no hoi; aka, aohe no he pono e hoololohi." Kunou mai la o Kai#. Ua ike koke aku la no o Chika i kona manao. "Aohe nui loa o 'kona eha, pela wau i olelo aku nei, a eia nae, ke nana aku ma kona helehelena aia ka make ke kali mai la nona i na minute apau," wahi a Chika. "Pehea, e lawe maoli ae ana oia i kona ola?" "Aole paha oia e hana pela. Ma kona helehelena 110 ke nana aku aia ke aka o ka eheu 0 ka Anela o ka pouli maluna ona i na wa apau." , Me. ka hooka'ulua ole, oili aku la o Kata e pii no kalii hale pupupu iloko o ka ululaaii, kahi a Habati Sanatona i ioaa aku ai ia Chika. Hookokoke aku la oia i ka hale me'ka makala loa, no kona makemake ole e halawai oia, me kekahi kanaka. A oiai, ua ike oia ua hoi mai o Mona, a no Lalana nae aole oia 1 maopopo i kona wahi i hele ai, malia aia no oia iloko 0 ka hale me Habati Sanatona. A e like me ka Chika i hana ai pela no hoi ka Kata; ua kokolo hele ae la oia a maloko o ka nahelehele mahope o ke kua o ka hale a hookokoke mai la e hoolonolono leo ia loko. He hora hookahi mahope o ka napoo ana o ka la hoea aku la oia i ua wahi hale nei, a oiai he po mahina ia ua hiki ia Kata ke ike pono aku i ua wahi hale nei me kahi oneanea mamua. Hookokoke mai la oia a pili i ka hakala o ka hale e hoolohelohe. He wahi leo oweowe kana i loiie. aole nae he leo kanaka i kana hoomaopopo. I kona noonoo iho me he mea la o Habati Sanatona wale no ko loko ua hiamoeia, a o ka oweowe ana e lohe ana he nonolo pukaihu, aohe nae he maopopo loa. Hele koke ae la o Kata a mamua o kahi pupupu hale, a ua hoohikilekia oia i kona wa i ike aku ai i ka puka e hamama mai ana no. Kiei aku la oia ia loko, o ka pela ka uluna ke waiho ana, aohe kana mea i manao ai. He pouliuli wale no oloko, a ma ke kihi o ua wahi pupupu nei he kapuahi aila e a ana, a mailaila mai kahi malamalama uiuiki ana e ike

aku ana. Eaa ana ke ahi, a e paila ana ka waiwela iloko oka ipukt, a nolaila mai ka oweowe a Kata i lohe mai ai mawaho o ka hale. I kona nana aku me he mea la o Habati Sanatona wale no ko loko, aohe wahi leo mai ka punee mai, a komo aku la o Kata iloko. Huki ae la oia i kana ipukukui makai a hoolele aku la i ka malamalama maluna oka punee. Aohe ona makemake e hoopuohoia ka mea hiamoe e ka ikaika o ka a o ke kukui, a hoohuli iki ae la oia i ka a i kahi e. laia i nana pono aku ai aohe kanaka oluna o ka punee he puu kapa wale no ke waiho mai ana. Ua hoonui ae la oia i ka ikaika o ka a o ke kukui a kiola pona aku la i ka malamalama iluna o ka punee, a hoomaka aku la oia e halia i ka puu kapa, malalo o ka punee a ma na kihi apau aohe kanaka ana i ike. Aohe o Habati Sanatona olaila. Ma ka aoao oka punee e ku ana he pakaukau a e ahu ana 110 na m£a ai. Ua uhiia iho i kekahi apana lole, a me he mea la ua huki ino ia ae a e waiho mokaki ana kekahi mau pa me i)a pola iluna o ka ua pau i ka nahaha.. I Nana hou iho la o Kata ia luna o "ka uluna a ike koke iho la no oia i ka hilihili koko e kau ana. Ua hoomaopopo koke oia no kela wahi i ku ai ona i ka pu, nolaila kela koko. ! O keia ko Kata noonoo i kela mpnawa ana i ike ai ike koko aole nae ia o ka oiaio. Nana ae la oia ma o a ma o e waiho ana no ko Habati mau aahu Aole hiki iaia ke hele iwaho i kela wa me ka aahu ole, 1?oe wale nj ina ua loaa Bia i ka pupule, alaila e hana ana oia pela. Pani ae la o Kata i kana ipukukui a liolo koke aku la 110 ka puk-i 0 kahi hale. 0 kahi oneanea mamua o ka hale, ua paa i ka uhiia e ka hau, a e anaanapa mai ana i ka papa iho o ka mahina. Hele loa ae la ia a ma kekahi aoao o ka hale e nana ai iluna o ka hau. Ike koke iho la oia i na kohu kapuai o Lalana ika wa ana 1 hele mai a i hoi ai i ka po mamua iho. ( Ua liiki loa ia ke ike maopopoia iho māmuli oka hehee ana o ka hau i ke ao. Ike pu iho 1a 110 oia i na kohu kapuai wawae o Mona ame Lalana i hele mai ai i kela auwina la. Me lie mea la hookahi o laua manawa i hoi pu ai e like no me ka laua hele ana mai. A i k'ona hoomaopopo ma ke kohu kapuai wawae ua hoi hou mai la o Lalana e hanai ia Habati i ka aina ahialii. 1 ko Lalana haalele ana iho i kahi pupupu hale aole oia i hoi maluna o ka hau; nie he mea la ua hele oia a maloko o ka ulunahele, no ka mea, aohe ike pono ia iho o ke kapuai wawae. Ua hookolo hele aku la o Kata malalo o ka laalaau e ulu ana me ke kokua a kona wahi kukui. E moole ua halawai koke mai la ijie kona mau maka mea ana i ake nui loa ai e maopopo, Ike iho la oia i kekahi moali alanui a e niokaki ana na lau laau maloo. Ma kana ike iho me he la he mea kekahi i kaualakoia malaila a e waiho ana he meheu wawa§ ilun.a o ka liatt. No ka nui loa ona lau laau ualawale \\m la ka mQ9t\\ alanui, tka hoomau aku la 110 oia i ka hele ana hnua; aohe lio i niamao loa aku ia hele ana aku loaa how aku la iaia ka nielmi iluna 0 kahl paa 4 - kiW oka lepo. - ■« •' ; ' ■ ' <! --■ • ""*b Malaila ike maopopo loa iho la ia he kanaka io ka mea i kaualakoia a hoomanao koke ae la ia no Habati Sanatona, ua pepehi maoliia oia a e laweia ana e kanu a i ole e kiola i ka pali. ■* ** ** Hoomau loa aku la ia i ka hele ana a hiki i kona kiei ana i kc ka'e 0 ka pali kuhoho, a he walii kupono loa ia no kekahi liana ekaeka a. ke diabolo e hookikina ai i kekahi kanaka manaoino e hooko iho i ka make maluna o kona eneini. He nui loa n,a owawa liilii malailla mawaena 0 ka pali pohaku kahi e hiki ai e hunaia kekahi kino make, aole no e piha ana i umi kapuai i koe a loaa aku iaia, pela kona koho iho. Aole i liulitv.ia kolo ana aku ana lohe aku la oia i ka owe a ka wai, a hoomaopopo iho la ia ua kokoke oia i ke kahawai. Aia mamua pono ona he pali kuhoho a malalo olaila he kahawai. Kll iki iho la oia malaila me. kona manao maopopo loa ua pepehiia o Habati a ua kiolaia ilalo o ka pali no ka mea ma kahi ana e ku ana ike iho la ia i ka aweawea koko ma kahi o ke poo o Habati i waiho ai. Ma ia wahi moe pololei aku la ka meheu a hiki ike kahawai. Ke haule kekahi mea malaila e liaki ana ka a-i ame ka malamalama o kana wahi kukui ike iho la ia he uuku loa kahi kupono aku i koe e hele al<ti ai a hiki i ke kae pali loa. Ua ike ka mea nana i pepehi o Hab.ati he ino loa ke alanui ma kela wahi; ma ka hoomaopopo iho o Kata a ua hoomaha pinepine oia malaila i kela ame keia hailima. ' • I kona hiki pono ana i ke kae pali kiei aku la oia ilalo, a ike aku la i kekahi kiowai e lana mai ana, ua paa oluna i ka hau koe ka aoao a Kata e nana iho ana. Ua maopopo ia Kata ke kumu o ka lana ole o ka hau malaila Malalo pono iho o Kata e moe ana kekahi kualapa pohaku a liiki i ke kiowai. ' 1 ■ • •><! • • •„ j Ua hookuuia ke kinō Hlākē o Habati maanei a hoiiolo a liaule iloko o kela kuiowai, peia kona noonoo iho i kela manawa. Ua hoomaka aku la oia e iho me ka makaala loa o |iaule. laia i liiki ai ma kekahi walii nihinihi loa ua haalulu kona niau wawae a he hiki ole iaia ke hoi hou iluna. I kona oni iki ana ae pa ae la kona kiia i kekahi ohuku pohaku a wala aku la oia a pa-hu ana iloko o ke kiowai. Ea awiwi ae la oia 110 ka liuihui a au aku la 110 kapa, oiai ka hau paa oluna o ka iliwai e nakeke ana i ka aleale o ka wai. He mau kapuai wale no ka mamao mai ke kumu mai o ka pali he wahi palahalaha ua paa i ka hau; au aku la oia a pae ana i kula, ua hele a pulu loa\ laia i kau ai i kula ike koke iho la oia i ke kino make o Habati e waiho ana iluna o ka hau. Aole oia i make loa i ka wa i kiola ia ai iloko o ka wai, a ua hooikaika* oia e a'u a kau i kula a mamuli o ka huihui loa pela oia i make koke ai. Ua loaa keia ike ia Kata mamuli o ka pulu loa o Habati i ka wai. Haha iho la oia i ke kino o Habati na laau; ua like ka huihui me ko> ka hau e waiho ana. Ike iho la ia i ka moku ma ke poo me he mea la ua liiliia me kekahi pauku laau nui; ua huli kona alo ilalo a o ka linia akau e manana ana i kahi e. Ua hoopuiwa kokeia ko Kata noonoo i kona ike ana iho i ke kulana o kona waiho ana. Ua pupuu na manamanalima apau a koe ka manamana mua i kapaia ka manamana kuhi, me he mea la e kuhikuhi ana i kekahi mea. | Hoolele iho la o Kata ika malamalama o kana wahi ipukukuui maluna o kahi a ka manamanalima e kuhi ana a ike iho la ia he nui na huapalapala ana i hoao ai e kakau aohe nae he ike maopopoia. He ano powehiwehi. O ka manao o kela hana ana a Habati i kona kolio iho, ua kakau oia i ka inoa o ka mea nana bia i pepehi iluna o ka hau. Hookahi wale no huapalapala maopopo loa ke ike iho he L. Ua lehulehu kana manawa o ka hoao ana aohe nae he holopono, a me he mea la i ka hapa hope o kona hoao ana, ua hoopa ae kona lima i ke koko e kahe ana o kona poo a oia kana inika o ke kakau ana a {iela i kohu pono loa ai. O ka lua o ka hua he ano like me ka E aohe nae he kohu pono, a mamuli o ka Kata hookuikui ana ua maopopo loa ae la ia'u he LE ka inoa o ka mea nana oia i pepehi. He mau huapalapala hou aku kekahi aohe nae he kohu maopppo & me he mea la e hoao ana ke kanaka make e kakau i ka inoa piha o ka mea nana oia i pepehi. Aoli i pao. *