Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 37, 11 September 1908 — KA HALAWAI A NA HOME RULA MA AALA PAKA [ARTICLE]

KA HALAWAI A NA HOME RULA MA AALA PAKA

Ma ka po o ka Poakahi nei i malama ae ai na Home Rula kakaikahi he halawai makāainana ma ka Paka o Aala, a malaila i haawi mai ai o C. K. Notley ame ke alakai o ka aoao o na Limahana CJiarley Aehi i kekahi mau haiolelo imua o ka poe kakaikahi i hoea ae ma ia halawai. Ma ka Notley haiolelo, e kalele ana oia i kona manao, maluna o ka aoao Home Kula, a wahi ana, ina e huki iike anā na kanaka Hawaii apau ma ke koho ana i ko lakou mau kanaka ponoi, e hiki mai auanei ka manawa e loaa ai na kanawai i kulike me ko lakou makemake, a pela pu hoi e hiki ai ia lakou ke noho ma na oihana aupuni iloko o ke Teritore ame ke Kalana a Kulanakauhale paha. Ina ka oia e kolioia ana a puka i elele i ka Ahaolelo Lahui ina Wakinekona, alaila e hooikaika aku ana oia e loaa mai he uku kupono no ka Moiwahine Liliuokalani, ma o ka hana ana i kekahi kanawai e hiki ai ke loaa mai ia pono, a wahi ana aole ka 1 hooikaika iki o Kuhio e hana i mea e loaa mai ai kekahi haawina i ka Moiwahine. Mawaho ae o kona imi ana aku i haawina no ka Moiwahin, ua hoike mai oia, no kona hooikaika ana aku e loaa

he bila haawina e hiki ai ke kuai i na pono kai lawai a i hiki ai i na kanaka Hawaii ke hele e lawai'a ma na wahi a pau a lakou e makemake ai. Ua hoakaka mai oia i ke kupono loa o na kanaka Hawaii e lawelawe i na oihana aupuni e like me na kanaka Hawaii Home Kula e noho Lunakial mai la no ka Papa o na Lunakiai ma Hawaii, a o ke kumu i nokeia ai kela poe kanaka i ke ke'uke'uia e kekahi poe, iio ka hoopau aiia i na luna hana alanui Repubalika, a hookohu aku i poe luna Home Rula, a no na mea e kamailioia ana no ke komo o ke Kaian» o Hawaii iloko o' ka aie, mamuli no ia 0 ka hoohanaia ana o na dala ma na alanui. Ua hoohalike mai oia, pela no ke ano hana a ka Papa o na .Lunakiai ma Honolulu nei, no ka mea, e makaala loa ia ana ka poe e hana nei ma na alanui, ina e ikeia ana kekahi' poe o lakou e hele ana e hoolohe i na halawai a na Home Rula, o ke kipakuia aku la no ia mai ka hana ana, o ia nae kana 1 dlelo ae ai, aole i lilo keia mau hana i mau mea ke'uke'uia aku no na Repubalika. I ka manawa iho nei o Kakauolelo

Oarfield ma Hawaii nei, ua ninauia aku ka oia i ke kumu i hoomauia ai o ka aoao Home Eula, a o kana pane, aole loa he manawa e pau ai o ka aoao Home Kula e like me ka loihi o ke ku ana o Hawaii nei malalo o ka aoao hooponopono aupuni Teritore, aka ina he Mokaaina, alaila o ka manawa ia e nalowale aku ai ka aoao Home Eula. l T a hoikeike mai oia ike kohoia ana 0 ka Elele Kalanianaole e na kanaka Hawaii, eia nae aole o Kalanianaole i hooikaika iki e loaa i na Hawaii ka mana e kamaUio ai i ka lakou olelo makuahine maloko o ka Ahaolelo, oiai he poe hemahema wālp no na Hawaii i ke kamailio 1 ka olelo Beritania. Xa Benatoa Kalauokalani i hoolauna ,mai ia Mr. Charley Aehi, ke alakai o na limahana, a wahi a ua alakai la, ina e hiiki like ana na limahana apau o Hawaii nei a ma ko lakou aoao iho, alaila q loaa auanei ka lakou mau mea apau e makemake ai, mai na aoao like ole aku. I ka manawa o na kanaka Hawaii e noonoo pono ai, no ko lakou mau pono iho, a koho ma ka aoao Home Rula ame ; na moho o ka aoao limahana, no ka' Ahaolelo e hiki auanei lee kaa mai ka hoomalu ana i ke aupuni ia lakou, a komo nui mai ke dala iloko o na Kalana, a nui ka hana a na limahana. Ua ku-e ikaika mai o Mr. Aehi ma kana lmiolelo no v ka hana ana o ka Elele Kalanianaole i ka pono o na mahikō, ma o lja hooikaika ana e loaa he lioololi i ke kanawai hoopae limahana, ma kahi e hiki ai ke hookomoia mai na kanaka Europa i Hawaii nei. Ua hoikeike mai oia i ka hoounaia ana aku o John M. Kapena ame John L. Kaulukou no lapan& no ka lawe ana mai i na limahana Kepani i Hawaii nei, me ka manaoia he hana māikai ia, eia nae ua komo mai la lakou a hiki i ka loaa ole ana i na Hawaii ame na haole he hana na lakou e hana ai, a o keia kana i hoohalike ae ai, me ka hopena e hoea m&i ana, ina e aeia aku ana ka poe Europa e komo mai ma ke ano he mau limahana no na mahiko. Malalo o kela kumu, ua olelo mai ua alakai la o na limahana, o ,ka hana pono wale no, o ia ka hoouna ana aku i kekahi kanaka i ka Ahaolelo ma Wakinekona e ku-e ana i ka hana ana i kekahi hoololi i ke kanawai hoopae limAhana 1 wahi e komo ole mai ai na lahui e iloko nei o ka aina.