Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 38, 18 September 1908 — HULI HOI MAI NA EMEPERA O KE KIPUKAILI O KE AO NEI Hehi Hou i ka Lepo o Hawaii me na Hiona Ulumahiehie. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HULI HOI MAI NA EMEPERA O KE KIPUKAILI O KE AO NEI

Hehi Hou i ka Lepo o Hawaii me na Hiona Ulumahiehie.

p- ,Mfi ka Alameda oka Poalima aku .; j hn)i hoi mai nei o Ikua Purdy, iiio'no o ke ao nei ma ke kipukaili, An hie Kaaua, ka mea i lilo ai ka mlu *.'k<>lu ma ka hookuku, ame Jack ka mea i lilo ai iaia ka helu ; .1!«,, 111.1 kela liookuku hoohei a kupee ), j.i ii'niii ma Cheyenne, Waiomiua. (ihaha maikai ko lakou mau ola kii k;i i.eliia palia e na huna kai o ka i';iki]'ika. me ka piha hauoli, a i ko !;.; : „u ]ple ana mai ua hoopaha'oha'o k.. Purdy mau hoaloha no ka ike iiia aku iaia ua hele a nemonemo pu \ii!<iumi. 0 kana o ka pane ana :n:ii i kona wa i ninauia aku ai no k»na kahi ana i ka umiumi a liamole '•l'a nui ko'u aumeumeia e na kaiamaliine me ke noi mai i mau mea hminianao na lakou; ua haawi, aku au i na mea apau e loaa ana ia'u a no ka }:iwa ole, ua kahi au i kuu umiumi a haawi pakahi aku ia lakou i lawa pono s..lie hoi e hoohalahala mai kekahi, a ua ike au ua lawa loa kela no lakou e i auanei a o ka hapa mai." Me ke kanalua ole ke olelo ae, ua liana aku lakou i kekahi hana ma Cheycnne e hookahaha nui ia ai ka noonoo o ka poe apau i ikemaka, a e like me ka eleu ame ka makaukau i loaa ia lakou ma ia oihana ua kuupau ! aku lakou no ka hanohano o Hawaii. | Mamua a mahope o ko lakou hiki ana aku, ua nui ko lakou mau hoaloha a lakou i hoomakamaka aku ai, a ma ia ano ua lawe heleia lakou e na hoa\..ha maluna o na lio ma na wahi like r»le e hoomakaikai ai, a i ka wa i ikeia ai ka lakou lawelawe ana ua ano kuapupule maoli na kanaka no ka hauoli mamuli o ka eleu, ka mimo ame ka makaukau o "ka lakou hoohei ana. 0 ka like ole o ka hoohei ana a ko <'heyenne poe paniolo ame ko Hawaii nei mau keiki, oia keia: O kela poe he lioopaa mua no i ka piko o ke kaula i ka omuku o ka noho, a i ka wa e hei ai ka bipi, hoalu aku i ke kaula a hihia ka bipi alaila huki a hina.. 0 ka na keiki Hawaii, aole pela e hana hemahema ai. Ina lakou e laweia mai ana ia nei a hoao aku iluna o na kuahiwi o Hualalai ame Mauna Kea. kahi nui o na luameki e haule ana i ka lua a make. Aole pela ka na koiki Hawaii, aia no a hei ka bipi nlaila kana iho, aole nae e nakii a paa loa he hana make ia a i ka wa no 0 ike ai i ka poino, ua hiki loa lee •nkuiiia ke kaula a pakele no ka lime ke kanaka. ' Ue liana make ka nakii mua ana i • ;<> kaula a paa i ka omuku mahope o V -t hei ana, a o na keiki Hawaii i pau'.la ma kela hana, he palamimo loa • lakon hawele ana iho ike kaula e ī . ai no i mea hookahaha • aku i ka o nana mai ana ua hawele iho •1 .••! nole paha, a i nae i ka ' a ika hina ana oka bipi-a lio .'i ma kela liookuku ana mai nei i ka a na keiki Hawaii i hoohei ai a I."'ia a kupee ua lilo loa mea lialia loa aku i na noonoo 6 koi ' niau keiki paniolo a mamuli o e'ou loa o ia lawelawe ana ame ke • liōu o ka hoohei ana i ike nlua : o lakou, ua nui ka uwa mai o a o alia kanaka, no ka hauoli. i no i holopono ole ka Purdy )»• av.o ana i kela la, ina ua paa ole a l'ipi i kinohi. laia i hoomaka o h<mhei ike iho la ia i ke kupono " kona lio e kau ana e like me -'•( i makemake ai, a nolaila, ua ki- • «ku la ia ma ka aoao, aua lilo ia ■ ! ana pela i mea hooleahaha loa i ! naau ona paniolo akamai loa olaila, 11 ko lakou manao aole e paa ana iaia. Aka aole lakou i ike i ka mea k:.na ai i like loa me ia i hanaia ma na kuahiwi o Hawaii, oiai oia ■'lualu ana i kekahi bipi bulu ahiu. 5 ka hei ana, hawele iho la ia i lee • ki 1 ka omuku e like me ka hawele r ; a na kela moku i ke kaula i ke a i kona ike ana o lea wa kupono 1 wīli hou iho la ia, a pa-hu ana ka • ika honua, aokawano ia a na I ' •«ukani kanaka i kanikani pihe mai ai ' 1 ae la ko lakou mau leo ika ; me he nakolo ana la a ka hekiii

pamalo ,a o ka Purdy ia o ke kamaiho ana mai, "Aole hiki ia'u ke lohe ilio ia'u i koo'u manawa e hauhoa ana ka bipi." Ua makemake na kanaka o "Waiomina e komo lakou e hoao ma ka la mua i weheia ai, a mamuli o ko Purdy kukakuka ana me Archie, ua hookuu laua ia Jack Low e komo mua ma ia la. 0 ko laua manao e ikeia aku ka lawelawe hana ana mai a na kainaaina ,a i ko lakou hookuku ana ma ka Poalima, ka lua o ka la, ua maopopo pono ia lakou ka mea e hana aku ai a ike koke iho la no lakou na na keiki Hawaii ana ke eo o ka la. Ma ka la mua, oiai o Jack Low ko lakou mea i hookuku ma ia la, ua ma<kai maoli kana hoohei ana, a mai lilo no iaia ka helu elua a ekolu palia, ina aole kona kina ma ke kino. I kona \va i ike ai ua hina kana bipi, haalele iho Ia ia i kona lio a holo aku la e kupee; he elua ana hoomaha ana mamua o ka paa ana o kana bipi i ka nakii mamuli'o ka paupauaho; no ka ma'i hano ke kumu. Ua hiki mua lakou i Cheyenne eha la mamua ae o ka hookuku ana, a ma ke kaaahi a lakou i kau aku ai ua hui mau mai Ia lakou me ka luna hoohana nui o ka pa liookuku. Nana i hoike mai he elua ana mau lio maikai kupono loa no ka hana, a i ko lakou hoao ana, e aho na wahi lio lawe pa'i ai o Hamakua, a nolaila, ua kali iki eha la me ka loaa ole he manawa kupono no lakou e hololio af no ka hoomaamaa ana mamua o ka la hookuku. Mahope o ko lakou hele makaikai ana no kekahi wahi loihi e nana ana 0 ka loaa ona mau lio kupono no lakou do ka hana, ua hoi mai la lakou me ka nele, a ua pono lawe lakou i na lio i haawiia mai. Ma ka la hope loa o ka hookuku, o Archi,e ame Ikua na mea i hoao e hooliei iloko o ka heihei lio ahiu. Ma na manawa like ole he elua mau lio ahiu i hemo mai ka pu-a aku, a mamua o ka hiki ana aku o kela mau lio i kahi a ka aha kanaka e nonoho mai ana ua hei aku la laua i na kipukaili. . Ua akamai maoli ka Ikua lioohei ana no ka mea, mawaena ona anle ka 3to ana e hoohei ana he lio okoa, a nolaila, ua hoolei oia i kana leipuka a kiekie i hei ai kana lio i makemake al me ka pa-hu ana ae i kona lio me lsp kepa i kaa ai oia mamua o ka lio e holo ana mawaena. 0 ka la hope mai he Sabati ia, a nolaila, ua hele lakou e holoholo ma na pa hanai holoholona kokoke mai no ka hoohala ana ia la ame ia po me kekahi hoaloha maikai i hoomakamaka mai ia lakou. Ma ke kakahiaka Poakahi ae, hoea aku la kekalii lono telepona ilaila e hoike aku ana e pili ana o Charlie Irvin, ka lunahoohana nui nialalo o Hugh Clark, oia ke kanaka i lilo ai ka helu elua ma ka la hookuku he $400 no ka hookuku hou ana me na keiki Hawaii, a o ka hapalua o na loaa o ka pukapa e lilo i na keiki Hawaii. liuli koke lakou i mea dala nana e pili ma ko lakou aoao, a no ka loaa ole ua haule pa-hu wale ia hana, a oia nae ka Ebena Low o ka olelo ana ae, ina oin/.<-malaila, ua aa koke oia e pili ma ka aoao o na keiki Hawaii no ia huina dala a no ka huina paha 1 oi aku ke aeia, mamuli o ka ike a kamaaina iaia o ka makamaka o na keiki Hawaii ma ia hana. O ka malialo ame ka hanohano o Hawaii nei ua loaa' mai ia mamuli o ka Ebena Low hooikaika ana, a ma ka hana i lawelaweia e na Hawaii ma Amerika e hoike aku ana ia i ke ao holookoa i ko Hawaii makaukau ma ia hana. Ua nui ko Mr. Low hooikaika e hiki ko Hawaii nei mau keiki ma kela hoikeike nui ma Cheyenne, a o kana i hana ai ua hele maoli oia e noi dala uku moku no ka ana aku i kela poe a hiki i Waiomina, a no ka lawa ble o na dala, ua lawe oia i ke koikoi o ka uku ana me kona dala ponoi, a no ia liana maikai' loa ana i hana ai, lie pono ia Hawaii ke liaawi aku i na mahalo kiekie ana iaia, no kona hooikaika pauaho ole ana e ikeia mai o Hawaii iloko o kela hookuku, aole no nae i polio wale, kona manaolana, oiai ua hoi puolo no i Hawaii; ua loaa i na keiki ka mahaloia, a ua haaheo o Hawaii mamuli o ko lakou makaukau ame ka holopono o ka lakou hana, a i oi aku hoi mamuli o ka loaa ana ia Ikua Purdy, o Hawaii ka inoa moho hoohei bipi o ke ao.

ARCHIE KAAUA AME IKUA P,URDY, O EBEN LOW E KU ANA.