Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 38, 18 September 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA VI. ' Alaila, ke nei au e ike, heaha ke kumu o kou hiki an2 niai iioko nei o keia wahi?" ••\Vikiwiki loa hoi kau ninau no ko'u kumu o ka hoea ana mai ia ; wahi a ua Adena nei me kela minoaka hoohie no e maka'u ole : i ka lede opio. 4< Ke waiho hou aku nei no au i keia ninau ia oe: ••}'- h-ea ua komohia aku anei ka maka'u iloko ou i keia manawa mar o ko'u hoike okoa ana aku i ke kumu o ko'u hoea ana xnai nei ia l'a kulou iho la ke poo o ua kaikamahine la ilalo me he mea la e r ana i ke ano o keia kanaka malihini ame kana mea e pane mai -V. ka ia nei nhiau, alaila ua aea hou mai la kona poo a kaulono hou :..a. la i kana nana ana maluna o ka kakou koa, a i mai la: "Ke manao nei au, aole a'u mea e hopohopo ai, a e maka'u ai I a'ia nou aka he hookahi nae a'u mea maka'u, o kou komo aku iloko , ka pilikia i oi ae imua o ko'u." ' Ke haohao nei au no ke ano o kau mea e kamailio mai nei no !:k->nio iloko o ka pilikia?" i hoomaoe ak« ai o Adena, no ke ake r maopopo pono iaia ke ano o ka noho ana o keia kaikamahine ma--0 keia lua ko-u. "A no ka mea o keia wahi a kaua e kamailio pu nei, ua hoopuni- % k..»na mau aoao mē' na poino ame na pilikia lehulehu, a malia paha i:n :r.aopopo no ia oe keia mea mamua o kou komo ana mai ?" wahi a ua kaikamahine la o ka pane ana mai. "'ū maopopo ia'u ia mau mea apau, aka mai hopohopo nae oe, a «uti puiwa hoi, a no ka mea aole au mai ke_alo mai nei o ke Keikialii. E like no me kau e ike mai la ia'u, o ko'u ano maoli iho la no ia. a he hookahi ponoi no a'u manawa o ka ike ana iaia, me kona hoo::.a' ]»opo ole mai nae ia'u." Ke pulapu mai nei paha oe ia'u," i hooho mai ai ke kaikamahine , . "Pehea la e hiki ai ia'u ke hoomaopopo aku i keia komo honua ;:n.i mai ou iloko nei, ke ole e loaa aku ia oe na kuhikuhi ana mai ke Ku-ikialii aku?" "Ma ke ola ana o ke Akua o ka Lani, e manaoio mai oe i na mea a'n o ka hoike ana aku nei ia oe. Aole loa au i makemake e hoopunij.jini aku ia oe e ka lede maikai. Me he mea la ua ike na lani i kekahi a e pono ai ma o'u nei, ke kumu i hawanawana mai ai ma o na moe-i-.hane kupaianaha la, ka mea nana i alakai mai ia'u a halawai ana kana i keia po." Nolaila o ka'u wale no e i aku nei ia oe, e hoolana i kou mau manao kaniuhu, a e hilinai mai maluna o'u." 1 kela manawa i aea h\)U ae ai ke poo o ua kaikamahine la iluna, a nana hou mai la ia Adena me na maka oluolu, me he mea la ua hoomaopopo loa mai la paha oia i ke ano o keia kanaka malihini, alaila ua pane mai la oia: "Aole o'u maka'u i keia manawa nou, nolaila e hoike mai ia'u ano i ke ano o kou hoea ana mai ia nei?" "Akahi no au a hoike aku ia oe i ke ano o ka'u misiona," wahi a A<lena, mahope iho o kona ike ana aku ua auhee aku ka maka'u ame ke kanalua mai ka lede opio aku. "Xo kekahi mau ma'nawa lehulehu i hala ae nei ua makemake mau au e hele niai e makaikai i keia mau kahua o na kakela kahiko, laole nae mamuli o kō'u manao wale iho no, aka mamuli no ia o na «noenhane hoopahaohao ame na moeuhane kupaianaha, ka mea nana i hoohiaa i ko'u po e hiki ole ai ke hiamoe, a na ia mau moeuhane i f hoolilo mai ia'u a ku a hehena maoli e hiki ole ai ke noho malie, aka C- ake no e hele mai e ike kumaka i na mea kupaianaha a na moeuhane i hoike mai ai ia'u, me ka nana ole ae i ka nui o na pilikia e halawai :nai ana me a'u ma ia alahele no ka huli ana. i na mea pohihihi. "Ua ike au maloko o ka moeuhane i kekahi pua nona ke ala a'u i huni ai, he piia hoi i like ole aku kona aala me ko na pua apau a'u i ike ai ma Kina nei; a ua moeuhane pu au, no ka loaa ana ia'u o ka wai o ke ola ma keia wahi, a mamuli o keia mau mea kupaianaha la, ke kumu o kuu hele ana mai, a halawai pu kaua, me kuu nana ole ae i na inea o ke alahele e hoea mai ai i ke kahua o na kakela kahiko o -.1 īnnla. ' I ka po aku nei i hala, maluna pono nei o keia wahi ko'u wahi o ka hiamoe ana,, a ua hoopuiwaia au mai ko'u hiamoe ae, mamuli o ka h.<ea ana mai o kekahi mea maluna o ka lio, a o ko'u ala ae la no ia :r- ka hakilo ana i kana mau hana, a oiaio, ua ike au i kona iho ana mai nolalo nei, a ma o na mea i kamailio ia niai ia u, a me kona 1' 'le e komo ana a'u i ike aku ai, ua maopopo loa aole oia he mea okoa akn. aka o ke Keikialii no ia. "I keia ahiahi, ma ke kahua no au o na kakela kahi i hiamoe ai, a hiki i ka lioopuiwa houia ana ae mai ko'u hiamoe ana, mamuli o ka lule ana ae o kekahi Pake mailalo ae nei o keia wahi. Aole oia i ike | -i.a ia u ia manawa, aka i kona huli hoi ana mai, ua ike mai la oia ia u, a nnuhi ae la i kana pauku laau me ka hoike okoa ana mai ia u e pe],dii mai ana oia ia'u a make loa. 'Aia au ke ku la mawaena o ke ola ame ka make, a no ia kumu, vi.a nnuhi ae la au i ka'u pu panapana a ki aku la iaia a make, a kv! ki\vv.i nei au no kona make ana, no ka mea ma kuu manaoio, ua lilo nn ola makamae he nui i luahi na kona mau manao pakaha, a mai lilo l»n ko'u ola ina ua hemahema au ma ko'u aoao. "1 kona ma-ke ana, ua lawe aku la au e huna i kona kino, a oiai ua ike au i ka hana ana a ke Keikialii a hamama ai ke pani puka pohaku e hoea mai ai nolalo nei o keia wahi, nolaila ua hele mai la au e hoao e lik<s me kana hana ana, a he oiaio ua hele ae kekahi wahine t wehe i ka puka, a o kou hahai mai nei no ia mahope ona." "Aole ia he wahine, okoa aku, aka oia kekahi o na kauwa lawelawe a ke Keikialii i hilinai loa ai," wahi a ka pane a ke kaikamahine. "Auwe!" i hooho ae ai o Adena me ka hikilele. "Ua lilo aku anei oe i wahine mare na ke Keikialii ?" "O kona manao ia o ka hoolilo aku ia'u i wahine nana, aka aole i kau mai ia inoa maluna o'u i keia wa, a he o ia mau no ko u ano he hau la no ke kuahiwi i ke kakahiaka." He me e ka hauoli o Adena i ka lohe ana aku i kela mau hua- ' < e hoole mai ana i ka lilo ana aku i wahine mare na ke Keikialii, r - ; uili ae la oia i kona mau lima mamua pono ona me ka haawi ana * t '- • kekahi mau olelo o ka hoomaikai a kona kokoolua i lohe ole mai aka he mea ano e nae keia hana ana a Adena pela, a malia paha ua k koke aku la no ka hoohuoi iloko ona, o keia kaikamahine no 1k? - pua nani ana i moeuhane ai no na manawa lehulehu, a i ole ia, ua k'»m.ohia aku paha ka hoohihi iloko ona no keia kaikamāhine ma ke a, -o e iawe mai i wahine nana. "Alaila ua make io mai nei o Fau-Kina ia oe ea? i namunamu -" i: 'ilio ai ua kaikamahine la. "Ae, ua make oia i ka poka mai kuu pu panapana pehea 'anewa mai ana anei oe ia'u no ka lawe ana i kona ola? Aole! aole a'u mau hoahewa wale ana aku ia oe, no ka mea ua !i ''H' no au, he nui na ola makamae i pepehiia e ia maluna o keia mau k ; -.i\ia o na kakela a ua mahalo no au i ka make ana o kekahi Pake •"'iakoko e like la me ia ke ano." Ma keia wahi nae o ka laua mau kamailio, ua paleia ae la ka paku nia Kekahi aoao o ua keena la, a komo ana no kela wahine nana ■ 3 wehe mai i ke pani pohaku ia Adena, a hele mai la oia a ku iwaena P k-nu o ka rumi, a iaia i ike mai ai i' keia kanaka malihlni, ua li-o ae

la kona mau maka, e hoike mai ana i kona kahaha no ka hoea ana o Weia maiihini iloko o keia wahi, a oiai ua hiki ole ia Adena ke kamailio aku i wahi e hoopauia ae ai ke kanalua iloko o kela wahine no ko ia nei ano, ua kaa e mai la ka pane ana i ke kaikamahine opio i ka i ana mai: "Me lie mea la ua hookahahaia aku kou manao e Lana i kou ike ana mai i keia Pake malihini, aka o keia ke kanaka i hoounaia mai nei ma kahi o Fau-Ivina,'aole ka paha, oe i hoomaopopo i kela wa au o ka hele ana aku nei e wehe i ka puka, he kanaka malihini ka mea au e hookipa mai ana iloko o ko kakou wahi nei? ? ' h Ua hapai ae la ua wahine kauwa la i kona mau. lima a elua a i mai: "He oiaio anei o keia-ke kanaka i hele mai la e pani ma kahi o Fau-Kina?" "Ae. oia maoli no ka mea oiaio, a ua hookahaha puia mai no hoi au i ko'u ike ana iaia, e like no hoi me oe e kahaha mai la, aka mahope iho nae o kona hoakaka pono ana mai i na mea apau ia'u, ua hoopauia ae ko'u mau manao kanalua apau, a pela hoi au e hoopau pu aku nei i kou kanalua e pili ana nona ame kana hana. He hookahi nae mea kupaianaha, o ko Fau-Kina olelo ole ana mai ia kaua, aole oia e huli hoi hou mai ana no kekahi manawa loihi." u Ae, he keu ke kupaianaha/' wahi aua wahine kauwa la, me ka luliluli ana o kona poo. me he mea la aia ke kanalua iloko ona 110 ka kakou koa, alaila ua i hou aku la ka lede opio: "Aole a'u mea i makemaike ai ia oe i keia manawa, e hoi oe e hooluolu. a aia hoi a pau ka maua kamailio ana, alaila na'u ponoi no e hoike aku iaia nei i ko Fau-Ivina keena, a malaila no hoi oia e liiamoe ai." Ua ku iho la no ua kauwa wahine la me he mea la aia no ka hoohuoi iloko ona no keia kanaka malihini, aka hoi no ka loaa ole iaia o ka mana e hookiekie aku ai maluna o ka lede opio, ua hoomaka aku la oia e komo ma kekahi puka, eia nae ua huli hou mai la no oia a nana ia laua nei mamua o Jcona hoi loa ana aku, me ka namunamu liilii ana a laua nei nae e lohe pono ole aku la i kana mau mea e kamailio mai ana. "Ea, ua hoohuoiia kaua e kela wahine," i pane mai ai ka lede opio ia laua nei i nono kokoolua wale iho ai no. "Aole o Adena i pane aku i hookahi huaolelo, no ka mea ua hoano e ia aku oia mamuli o ka pa ana aku o kela' mau huaolelo ma kona mau pepeiao a konio loa aku hoi iloko o kona puuwai. MOKUNA VII. Ma keia wahi o £eia moolelo e huli hou ae kakou ihope a kiloln aku i ke kulanakauhale o Nanakina, ke kulanakauhale nui hookahi iloko oke aupuni Emepaea o Kina,—ke kulanakauhale i piha me ka waiwai ame na ike kupaianaha o keia ola honua ana* —ke kulanakauhale nona na mea kupaianaha he nui ia au kahiko, e hoomana ana na kanaka i ka La, ka Mahina ame na Hoku. Ua hala nae ia au i kaulana ai keia kulanakauhale. no ka mea, ua haalele ka Emepera i kona noho ana ilaila, ua pau ka hoikeia ana o na mea kupaianaha ma kona mau alanui, a ua pau ka wanana ana o na kaula i na ike pili i ka lakou mau oihana kilokilo, aka nae he o ia mau 110 ke'ku ana o Nanakina, ma ke ano he kulanakauhale nui, a kaulana no Kina. Hala aku la kona mau la o ke kaulana ma ka waiwai ame na liana kupaianaha, aka ke .mau la no nae kona kaulana ma kekahi mau ano okoa ae, e like me ka noho pelapela ana, ame ka nohona ilihune ana o na kanaka i keia au hou, i kaokoa loa mai ke au kahiko mai e nohoia ana e na kanaka. Ma kekahi ahiahi, o ka lua hoi o ke ahiahi a Paulo Adena e hoautnoe ana ma na kahua o na kakela kahiko, aia kekahi wahine aoo e noho ana iloko o ke keena hookipa o kona honie nani ma Nanakina, he o ia mau no kona wahine u'i ke nana aku, aka aia ae maluna o kona mau maka na hiona o ke kaumaha, e hoike okoa mai ana hoi, i kona noke ana i ka uwe i kekahi manawa mamua aku o keia hele ana mai ona a noho maloko o ke keena hookipa. O keia home, ame keia wahine aoo, o ka hale alii no ia o ke Keikialii e kamailio nuiia nei maloko o keia moolelo, a o kana wahine mare ponoi no ia nona ka inoa o Niao. Ma kahi kokoke i ua kamaliiwahine la o Nanakina, e nolio kokoke mai ana kana kauwa wahine, a aia hoi ma ka lima o ua kamaliiwahine la e paa ana oia i kekāhi pua rose nui, a i kekahi manawa e ikeia aku ana ke kulu ana iho o kona mau waimaka maluna o ua pua rose la, aka nae iloko o keia wa a laua e noho kokoolua nei, ua i mai la o Niao i kana kauwa: "E Tajsa, ua huli hoi mai nei anei kuu haku Moi ?" wahi ana me ka nana ana mai maluna o kana kauwa me na maka* aloha. ( "Aole oia i huli hoi mai i keia manawa, o ka ? u no hoi ia e hoolono nei o ka lohe aku i ke pohapoha mai o na kapuai o na wawae o kona lio, eia nae aohe wahi mea a loheia aku." ( Ua hamau hou iho la laua nei no kekahi mau minute loihi, a o ka hanu nui wale no ka mea e loheia aku ana mai ia Niao mai, a hiki i kona i hou ana mai i kana kauwa: "Ea e kuu kauwa hoopono, pehea au i kau hoomaopopo mai, eia anei au ke pupuka ae nei?" "Nawai i olelo v mai ia oe, i kou pupuka, aole anei ooe ka wahim 1 . hookahi a ko Nanakina i akena aku ai i ka nani ame ka u'i mamua o na wahine e ae, ka mea a lakou i hoohalike ai me ka mahina piha i ka po o Mahealani?" "Uwoki! uwokil" i hooho,mai, ai o Niao, me ke kau pu ana mai. i kona mau lima iluna, oiai no nae oia i hoao mai ai e minoaka. "He oiaio, ua hooho like mai na kanaka apau i. ko'u u'i iloko o kuu mau la opio, aua ike no hoi au ua haawi mai Kuu Haku Kong-ti i kona paulele ana apau maluna o'u, aka i keia wa, ke ike nei au, ua pau mai kona mihimihi ana mai me a'u, e like paha hoi me ka pua, i makemakeia no oia i ka wa e mau ana kona aala." "A pehea, ua ike mai no anei ua Haku nei o kakou i ka nui o kou aloha nona ?" i ninau hou aku ai ke kauwa wahine. "O, ina oia e haha mai ana i kuu puuwai, he oia mau no ka popohe ana o kuu puuwai i ke alolia nona, eia nae ma kuu ike aku i ua haku nei o kaua, ua wehe aku ke akule i ka hohonu, aohe wahi mea a maliu mai ia'u, a ua ike pu aku no hoi au, ua haawi aku oia i kona aloha i kekahi mea okoa aku." Aole he mau olelo ma ka aoao o ke kauwa wahine,J pane aku ai i kona haku, no ka mea ua ike oia, ua pololei na mea apau a kona haku wahine o ke kamailio ana mai iaia, a ke noho malie wale la no *oia me ke komo pu ana iloko o ke kaumaha me kona haku wahine. Ua hoomau hou mai la nae o Niao i ke kamailio ana mai mahope iho o ka hala ana o kekahi manawa o kona noonoo ana i kana mea e pane mai ai> ika i ana mai: "Aole anei oe i manao e hoopilikiia, mai ana o Kong-ti ia'u?" "Aole i nTaopopo ia'u ia mea, aka ina ua komo aku kekahi manao o ia ano iloko ona, alaila pehea la na lani i ae mai ai i kekahi kanaka e like me ia ke ano e ola ma keia honua," wahi a ke kauwa wahine. "Ua hele au a maka'u iaia i keia manawa. Aole oia e like me kona ano mua, a i kekahi manawa e lohe ana au i kona kamailio ana iloko o kona wa e hiamoe ana, ka mea nana i hoopuiwa mai ia'u, a hiki i kuu manaoio loa ana, ua pau loa kona hoihoi no'u, a ua lilo aku kona noonoo maluna o kekahi mea okoa aku." Ilo'ko nae o keia wa i lohe aku ai laua i ke pohapoha mai o na kapuai wawae lio, a hooho ae la o Niao ika i ana ae: "O kuu haku aeae paha keia e huli hoi mai?" "Ae, o ua haku nei io ae keia o kaua, no ka mea o ke ano kela o ka holo ana a kona lio, a aia pu no paha kana o Li me ia. aka <e kuu Niao e hoolana i kou manao, a e nana aku i ka nee ana o ke au o ka manawa, malia paha hoi aole e hoopoino mai ana c)ia ia oe e like me kau e maka'u nei," wahi a Taisa. ( (Aole i pau.)