Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 39, 25 September 1908 — Page 7

Page PDF (1.40 MB)

This text was transcribed by:  Kathy Jimenez
This work is dedicated to:  Aunty Margaret Kalamau, Aala Roy Akana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

-KA-

MOMI O KA HIKINA

--- A I OLE ---

Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

 

MOKUNA VII.

Aole i lilo keia mau olelo hoolana a Taisa i mea e hoomama mai ai i na manao kaumaha o ua Niao la, a i ka meha pu ana mai o ke pohapeha o na kapuai wawae lio, ua haalele mai la oia i  kana kauwa, a hei aku la a noho ma kekahi puka aniani i maa iaia i ka noho ia, oiai no nae, ke noonoo nui la no oia no na pilikia ana i hoohuoi ai e hiki mai ana maluna ona.

Ua aneane paha e piha iaia ka hora hookahi o ia noho ana, ua @ mai la kekahi kaikamahine kauwa imua ona, a i mai la:  “Ua kauoha mai nei ke Keikialii Kong-ti, ua makemake oia e kamailio pu @ @ ”

“O hele a hoike aku iaia, ua makaukau mau au e hookipa mai iaia, nolaila e haha’i aku iaia eia au maloko o keia keena, a ina ua makemake oia e kamailio pu me a’u, e hele mai no oia imua o’u, aole e hiki ia’u ke hele aku io na la.”

I ka hala ana aku o ke kauwa i hoounaia mai e ka Moi, ua komo mai la o Taisa, a hoike aku la kona haku wahine iaia I kona makemakeia ana mai e ke Keikialii e kamailio pu ma ia la, a o ia ka ua Tai-a la o ka i ana aku: “Malia paha e hele mai ana no oia e ike ia oe e like me kona makemake i kana wahine, a hoike mai i ka nui o kona aloha ia oe nolaila e haawi aku oe i na haawina makee apau i loaa i kekahi wahine no kana kane,” a i ka pau ana no o kana kamailio ana, ua ku mai la no oia hele, no ka haawi ana i manawa maikai loa no ka Moi ame ka Moiwahine e kamailio pu ai o laua wale iho no.

Aole no hoi i liuliu iho mahope o ka hala ana aku o Taisa, ua komo mai la ua Keikialii nei, me kona lole no ana o ka hele kaahele ana, a ia wa i eu mai ai kana wahine no ka haawi ana mai i ke aloha iaia, eia nae, ua kauooha hou aku la o Kong-ti iaia e noho iluna o kona noho a I aku la:

“Pehea oe e kuu wahine, ke ike aku nei au ma kou mau maka me he mea la, ua loohia oe i ka ma’i, aole anei pela e kuu Niao maikai?”

“He oia mau no ko’u maikai, e like no me kau o ka haalele ana mai ia’u.” i pane mai ai kana wahine.

“Aole he maikai o kou ano i ka’u nana aku, manao au e hoouna i ke kauka no ka hele ana mai e nana ia oe,” wahi hou a Kong-ti.

“Aole, aole e kuu haku, aole o’u ma’i mauoli, aka ina e haawi mai ana oe i kau mau minoaka ana ia’u, e hoike mai hoi I kou aloha no’u, aole loa a’u mea hou aku e noi aku ai ia oe. Aia iloko olaila na mea e loaa ai ia’u ka hooluoluia ame ka maha. Aole au i loohia i ka ma’i, aka o ko hele mau ana i na wa apau, aole he noho pu mai me a’u ko’u kumu ano e au e ike mai la, a i kekahi manawa, ua piha maoli no au i ke kaumaha.”

“He mau manao naaupo wale no kena ou, no ka mea ua hiki ole ia’u ke noho pu aku me oe i na wa apau, oiai he nui ka’u mau hana e hele mau ai i o a ia nei no ka hooko ana aku ia lakou no ka pono o ke aupuni,” i hoolalau wale aku ai no ua Keikialii la i ke kamailio ana.

“Auwe no ka hoi e!” i hooho mai ai o Niao me ka leo o ka mea i loaa aku na hoohuoi ana no na hana a kana kane. “O ka hana wale no anei ka mea nana e kono nei ia oe e hele mau i na wa apau? O ka hana wale no anei ka mea nana i hoano e i kou ano ame kau kamailio ana mai ia’u? A o ka hana wale no anei kou kumu o kou hoike ole ana mai i kou aloha no’u?”

Ua puiwa ai la ke Keikialii Kong-ti no ka akahi no a lohe i ka hoopuka okoa ana mai o kana wahine i na mea ana i hoohuoi ai no ia nei. alaila i aku la: “Ke hoahewa kuhihewa wale mai nei oe maluna o’u. He oiaio ua loihi ko kaua noho pu ana, aka ua ano mahie ae no hoi paha ko’u aloha nou, a mai manao nae oe, ua pau loa ko’u aloha ana nou, aole, ke mau nei no ko’u aloha ana ia oe, a e mau aku ana no ia aloha a hiki i ka make ana o kekahi o kaua.”

“Ke kahaha loa nei au i kou olelo ana mai, i ka mahie o kou aloha, no’u. a i ha’i aku au ia oe, e like me ka loihi o ko kaua noho ana, pela ka pii mahuahua ai o ko’u aloha nou, aole hoi e like me kau e i mai nei ka mahie o kou aloha no ko kaua noho loihi loa, no keaha no hoi ko mea i ole mai, ua komohia aku ka hoowahawaha iloko ou no’u?”

Ua ike iho la ua Moi la i ka pololei o na olelo a kana wahine, oiai iloko o kona mau la opio, ua hoike maoli aku oia i kona aloha nona, aka i keia manawa nae ua ike maoli iho no ia i ke auhee mau aku o kona hoomanao ana no ua wahine nei ana o ka paulele ana aku, a noke wale iho la no kona poo i ka luliluli me ka namunamu liilii ana me ka lohe ole mai nae o kana wahine, alaila ua aea ae la kona poo iluna a i aku la me ka leo kuoo:

“E hoopau ka kaua mau kamailio ana maluna o keia kumuhana, aia a kekahi manawa hou aku, alaila hoala hou mai oe i ke kamailio ana maluna o keia mea au i kamailio mai nei, a e hoao no hoi au e hoihoi hou mai i na mea i maa ia’u i ka hanaia i ko’u mau la opio, na la hoi a’u i lawe mai ai ia oe i Moiwahine.

“He hana okoa no ka’u i manao ai e kamailio aku ia oe, eia hoi lilo e aku nei kaua i kekahi mana okoa. Ua ike maoli no au, ua loohia oe i kekahi ma’i, a oiai ua ike no hoi oe, aia kela wahi o kaua he mau mile ka mamao ma ka akau aku o keia wahi, nolaila ua manao au e hoi aku oe ilaila e noho ai no kekahi manawa, a malia mamuli o ka noho ana aku a loihi ilaila, a hui pu iho me ka oluolu o kolaila ea, he mea ia e loaa ai ia oi o ka ikaika maikai, a hoi mai hou ola kino e like me na la i hala ae nei.”

“Ina no e haawi mai ana oe i ko aloha na’u e hiipoi aku, alaila e loaa no auanei ia’u ka maha ame ka oluolu, me ka nana ole i kau wahi e hoouna ai, aka i nele au ia mea ea, alaila aole loa he wahi nana e hoihoi hou mai i ke ola iloko o kuu kino. He wahi maikai io no keia au e makemake nei ia’u e hoi aku ilaila e noho ai, aka ina no aole oe e hele pu ae ana ilaila e noho ai, alaila ua like no ka waiwai ole o ia wahi me keia wahi a’u e noho nei.”

“E hele mau aku ana no au ilaila e ike ai ia oe, nolaila e hoomanao iho oe, aia no ke mau la ko’u aloha nou,” wahi a ua Keikialii la me ka imoimo ana iho o kona maka a kana wahine nae o ka ike ole ana mai. “Ilaila no ka hapanui o ko’u manawa e hoohala ai, a aole o’u kanalua no ka loaa hou o ke ola kino maikai ia oe, ame ka loaa pu hoi o ka hauoli no ke koena aku o kou mau la o ke ola ana. E hoomakaukau oe ia oe iho iloko o ka wa pono, a aia oe a makaukau, alaila hele pu aku kaua no kou home hou.”

“Aole he hana nui na’u ka hoomakaukau ana, nolaila aia a hala ka la apopo, a ia la aku, o ko’u manawa ia e makaukau ai, a hoi aku hoi paha ilaila e like me kou makemake. Malia paha no keia kau wela wale no oe i makemake ai ia’u e noho ialila, a huli hoi hou mai no no ko kaua halealii nei?”

“No ia manawa wale no au i makemake ai ia oe e noho i kela wahi, a oiai no hoi e hoea mau aku ana no au ilaila, nolaila mai manao oe he wahi manao epa kekahi iloko o’u no keia hookaawale ana aku ia oe he wahi okoa e noho ai nolaila e hoolana i ka manao, a e hoopau hoi i na hoohuoi ana, eia au ke hoao nei e pulapu aku ia oe,” wahi a ka Moe, me ka maalea.

No ka manao o ua Keikialii Kong-ti la, ua punihei loa kana wahine i kana mau mea o ke kamailio ana aku, nolaila ua piha maoli oia i ka hauoli, a na ia hauoli i hoike okoa ae  i kona ano ma kona helehelena e loaa like aku ai no hoi ia haawina hookahi i kana wahine a i ua Kong-ti la i haalele mai a ii kana wahine, ua lamalama maoli ka helehelena o ua Niao ia me ka hauoli.

I ka noho hookahi hou ana iho o ke Kamaliiwahine, ua kahea aku la oia i kana kauwa, a oia kana o ka i ana aku: “Ke manao nei au, ke mau nei no ke aloha o Kong-ti ia’u, oiai ua kamailio mai nei oia me ka oluolu, a akahi no hoi a maua hui kuka ana i haawi mai ai oia i na minoaka ana ia’u.”

“Alaila o kona aloha anei kana makana mua loa o ka haawi ana mai nei ia oe?” i ninau aku ai o Taisa.

“Aole, o kana o ka hele ana mai nei e hoike ia’u, e hoi au no kona home kuaaina e noho ai iloko o keia kau wela, a i ko’u haawi ana aku i ko’u ae, o kona manawa ia i hoike mai ai i na hana a’u e ike aku ai ua aloha ‘io no oia ia’u, a akahi no hoi au a ike pu aku i kona minoaka mai”

“Aole nae i pane koke aku o Taisa i kona haku wahine, oiai he hana nui kana e noonoo la, oiai i kela manawa a ke Keikialii e kamailio pu ana me Niao, aia oia ke noonoo la i kekahi mea, a oiai he kaikamahine oia i like ole aku me kekahi poe ka puni wale, nolaila ua komohia aku no iloko ona ka hoohuoi no na mea e kamailioia ana mawaena o ke Keikialii ame kana wahine.

I ka hala ana nae o kekahi mau minute o kona noho hamau ana, ua i aku la oia i kona haku wahine: “Ua kamaaina anei oe i keia wahi a ko kane i makemake ai ia oe e hoi aku ilaila e noho ai?”

“Aole no au i kamaaina loa, aka nae ua ike no au i kela wahi, a he wahi maikai no i ka noho ana i ka wa wela e like me keia ke ano a kakou e noho nei i keia mau la,” i pane mai ai o Niao.

“Ua manao au aole kela he wahi maikai no ka noho ana, oiai ua lohe au, aia ma na wahi kokoke i kela wahi kahi laha nui o ka ma’i fiva, a pela au i i ae nei la, aole kela he wahi maikai e noho ai.”

“A pehea ua lohe anei ka Moi no keia mea’au e kamailio mai nei ia’u e Taisa?”

“Aole au i manao ua lohe oia no keia mea, aka heaha la hoi e hele no oe ilaila e noho ai, a ina no hoi paha aole he maikai o ke ea o kela wahi, alaila hoi hou mai no ia nei.”

“Ae, ua pono, a ke makemake nei au, e hele pu no kaua, i nana mai ai no oe no’u, oiai aole a’u mea e ae e hilinai ai, o oe wale no.”

“Ae, e hele pu aku ana au me oe, ma kau mau wahi apau e hele ai o kaua like no ke hele, no ka mea ua aloha au ia oe.”

Mahope iho o ko laua nei hoolala ana no ke ano o ka laua huakai no keia wahi hou a laua e hoi aku ai e noho, ua hoi aku la o Taisa no kona wahi, a koe hookahi hou iho la no ke Kamaliiwahine.

 

MOKUNA VIII.

 

Ua haalele aku kakou ia Paula Adena e noho ana me ke kaikamahine i loaa aku ai iaia maloko o kela lua huna, a i ka hala ana o kekahi manawa o ia noho ana a laua, o ka Adena e noonoo ana ia manawa pehea la keia kaikamahine i hoea aku ai iloko o keia wahi, a pela oia i ninau aku ai i kona kokoolua ina he ku-e kekahi ana no kona haha’i ana mai i kona moolelo o kona hoea ana mai no keia wahi.

“Aole o’u hopohopo i ka haha’i ana aku i ko’u moolelo, a e hoike aku ana au no na mea e pili ana i ko’u ola ana me ka hilahila ole,” wahi a ua kaikamahine la me ka minoaka ana mai iaia nei.

“E lilo ana paha kena moolelo au e haha’i mai ai e pili ana i kou ola ana i mea no’u e hauoli ai,” wahi a Adena me kona neenee loa ana aku a pili ma ka aoao o ua kaikamahine la.

“O Lulu ko’u inoa” i hoomaka mai ai ua kaikamahine la i ka haha’i ana i kona moolelo iaia nei.  “Aole au i hoomaopopo iki i na mea e pili ana i ko’u mau makua, o ka’u wale no i hoomanao ai, e noho ana laua ma Fokana i ko’u wa i hanau mai ai, a ua make no laua i ko’u wahi wa bebe loa.

“Ua kaa aku la au malalo o ka malama ana a ko’u makuakane hanai mahope iho o ko laua make ana aku, a ma kahi kokoke i ka muliwai Nanakina ko maua wahi o ka noho ana no kekahi manawa loihi. I ka piha ana ia’u o na makahiki he

umi-kumamahiku, ua hoea mai la ke Keikialii Kong-ti i ko maua wahi e noho ana, a i kekahi manawa e ike aku ana au iaia i ke kamailio pu me kuu makuakane, a o ka’u wale no e hoohuoi aku ana e kamailio ana laua no’u.

“E hele mau mai ana ua Keikialii la i ko maua wahi home, a i kekahi manawa, e hoao maoli mai ana oia e kamailio me a’u, a hiki i ko’u hoao ana aku e hana i kekahi mau mea nona e hauoli ai, a ua haaheo no hoi au i ko’u ike ana i ko’u mahaloia mai e ka lehulehu o na kanaka o kela wahi no ko’u hui mau me keia Keikialii.

“I kekahi la nae, ua olelo mai la kuu makuakane hanai ia’u, ua makemake keia Keikialii e lawe aku ia’u malalo o kana malama ana, me kuu manaoio loa e loaa ana no ia’u na pulama maikai ana mai iaia mai, e hiki ai la hoi ia’’u ke hele ma ka’u mau wahi apau i makemake ai, a e hana hoi ma ka’u mau hana e manao ai, eia mae ua kuhihewa ia hauoli ana o’u, no ka mea i ka piha ana ia’u o na makahiki he umi-kumamawalu, ua hele mai la oia e kii ia’u no ka hoi ana aku me ia.

“I ke ahiahi kona kii ana mai ia’u, a ua haohao au no kona hele ana mai ma keia manawa o ka la, aka hoi no kuu hilinai aku no maluna ona, aole paha oia e hana mai ana i kekahi mau hana apuhi, nolaila ua ae aku la no au e hele pu me ia.

“Ia’u e hele pu nei me ia ame kana kauwa, akahi no a komo mai ka hoohuoi iloko o’u no kana mau hana, oiai aole makou e hele ana no Nanakina, aka he wahi okoa loa keia mailaila mai. Eia no o Fau-Kina me @ua e hele pu nei, a i ke ao ana ae i kekahi la, ua kipa aku la makou maloko o kekahi hale me ka hemo ole mai iwaho.

“Ua ninau aku la au iaia i ke ano o keia mea ana e hana nei ia’u, a o kana pane, e lawe ana oia ia’u i kekahi wahi maikai loa, he wahi ana i hoomakaukau ai ma ke ano i home no’u e noho aku ai. I ka poeleele hou ana i kekahi po mai, ua hoomau hou mai la makou i ka hele ana ma keia huakai a ua Keikialii nei e lawe nei ia’u, a mamua o ka oili ana mai o ka la i kekahi la ae, ua hoea mai la makou i keia wahi a kaua e noho nei.

“Ia nei i hoike okoa mai ai oia i kona makemake, oia no ka hoolilo ana mai ia’u i wahine mare nana ke piha ia’u na makahiki he iwakalua, a ua hoonoho pu ia mai hoi o Fau-Kina no ke a’o ana mai ia’u i na ano apau e lilo ai i lede i kulike ai me ka makemake o ua Keikialii la.

“Iaia i hoike mai ai ia’u no keia mea, ua uwe iho la au, no ka mea aole loa au i makemake e lilo aku i wahine nana, a no ka ike ana no hoi kekahi e hoopaaia ana au iloko o keia wahi no elua makahiki me he paahao la. Ua noke mai la oia i ka hoomalielie ia’u, me ka i okoa ana mai ua hiki ole iaia ke hoohemahema wale i kekahi pua nani e like la me a’u e ike wale ia mai e ka lehulehu, o lilo aku ka i kekahi mea okoa aku, a ua hooi loaia aku ko’u uwe ana, eia nae ua lilo ka’u mau uwalo ana imua ona i mea waiwai ole.

“Ua hoomakaukau mua oia ialoko o keia keena me keia mau mea hoonani au e ike nei, a ua kii mua oia i ka wahine au o ka ike pu ana aku nei, no ke kiai ame ka malama ana mai ia’u.

“I ka wa i ao loa ae ai, ua huli hoi awiwi aku la oia no Nanakina a koe hookahi iho la au me kela Pake i pepehiia aku la e oe a make ame keia wahine maloko nei, a mai ia manawa mai ko’u noho pio ana a hiki mai i keia wa a kaua e kamailio pu nei, a manao loa no au, aole e loaa hou ana ia’u ka lanakila e like me na mea e ae.

“He hookahi mahina okoa o kuu noho ana ma keia wahi, ua hoea hou mai la oia, a oiai ua ano akakuu mai ko’u mau manao pilihua noke keia ano o ko’u noho ana, ua nana aku la au iaia me na maka oluolu, a e noke mai ana oia i ka hoomalimali ia’u, aka aole no nae he lana mai o ko’u manao e lilo aku i wahine nana.

“I kona ike ana mai i ka loli loa o ko’u ano, mamuli o na mea i a’o ia mai ia’u e na kauwa ana o ka hoonoho ana mai no ke a”o ana mai i na mea ana i makemake ai, ua nui kona hauoli. I kela ame keia mahina kona manawa maa mau i ka hele ana mai e ike ia’u, a i kekahi manawa he elua a ekolu manawa o ka mahina e hele mai ai a e moe ana no hoi ia nei i kekahi manawa.”

(Aole i pau.)

 

KA HOME O NA KAMALII AME KA HALEMA’I.

 

Ua paa mai nei i ka hanaia ka halema i o ka lehulehu ame ka Home o na Kamalii ma ke Kahua Ma’i, a ua makaukau i keia manawa no ka nohoia aku.

O ka hale i kukuluia mai nei i Home no na Kamaiki, he hale ia i hoomakaukauia i wahi e malamaia ai na bepe hanau hou mahope iho o ko lakou hanauia ana mai e na makua ma’i a ua manaoia he kumu ia e kaawale mai ai lakou mai ka ma’i mai o na makua, a e lilo ai lakou i poe keiki maikai. Maloko o ia home lakou e malamaia ai a hiki i ko lakou nui kupono ana no ka hoihoi ana ae ia lakou i ka home o na keikikane a kaikamahine ma’i ole,

Ma ka hoike mai a Luna Nui McVeigh, he umi-kumamakolu ka nui o keia poe bepe i makaukau e hoihoiia aku iloko o ka Home malama keiki. Ua hooholo ka Papa Ola i kekahi Olelo Hooholo o na bepe apau malalo o hookahi makahiki i hanauia maloko o ka Panalaau e hoihoiia lakou maloko o kela home e malamaia ai.

Ua kauohaia aku ka Luna Nui McVeigh e hoopuniia kela home me kekahi pa nui nona ka ili he umi-kumamakahi eka, a e hoomakaukauia kekahi keena kaawale maloko o kela hale i wahi e hiki ai i na makuahine ke hele aku e ike i ka lakou mau bepe me ka hui ole aku nae me lakou. E kukulu pu ia ana i hale hana waiu i mea e hoolakoia ai ka home me ka waiu. E hanaia ana ia wahi a lako me na mea e pale aku ai i ka launa ana mai o ka poe ma’i me lakou.

Ma ka Home Kapiolani he elua mau kaikamahine ma’i ole i manao loa ia ua loaa i ka ma’i a ua hookaawale loa ia mai ka Home mai, a ua hoikeia aku ka lono no ko laua hoihoi houia aku ma kela home. O kekahi kaikamahine ua hoike mai ka helehelena i ka ma’i, a o ka luau a nalowale kole i ka wa i hanaia aku ai i ka laau.

 

KA HOME HOU NO NA KEIKIKANE.

 

E kukulu kokeia aku ana ka Home o na keikikane ma’i lepera ole a na makua i loaa i ka ma’i lepera.

Ma ka Poakahi nei i weheia ai na kohokoho no ke kukulu ana i ua home la e ka Luna Nui o na hana o ka Lehulehu, a mamuli o ka haahaa loa o ka Henry Bertelman koho ua lilo iaia ka aelike no@ke kukulu ana i ua home la. O ka poe koho i haule oia na hoahanau Lucas, J.H. Craig ame Cyrus T Green.

No ke kukulu ana i keia home ua hookaawale ka Ahaolelo he haawina dala nona ka huina he $15,000, a ua hooliloia nae kekahi hapa o ia mau dala no ka hoolako ana i hale noho no na keiki no ka manawa, oia kela poe keiki i laweia mai ai e Kauka Cofer i kona wa i noho ae ai i Peresidena no ka Papa Ola mai ka Panalaau mai.

Eia nae, o ke koena dala i koe e lawa ana no ia no ke kukulu ana i kela home, oiai, o ka Bertelman koho he $12,154.

Ma ke koho i aelikeia o ka paa o ka hale okoa i ka hanaia a koe ke pena ame ka hoomoe paipu ana a pela pu me ka hale auau me ka hoomoe paipu ole.

O ka Bertelman koho no ka hale wale no, koe na hale paku’i e ae, he $12,154.

Ka na hoahanau Lucas, he $13,076, koe na hale pakui e ae.

Ka J.H. Craig, he $13,137, koe na hale pakui e ae.

O ka Cyrus Green, oia ke koho pii loa, he $14,750, me ke koe o na hale pakui e ae.

Na koho no ke pena ana:

Ka B. Morris, $1,685; L. Keawepooole, $1,749; ka L.J. Feary, $2,475. Ua lilo ia B. Morris ka aelike, o kana ke koho haahaa loa.

Na koho no ka hana ana i na paipu lawe mea ino a pela aku.

O ka E.R. Bath koho he $614.70; no ka haleauau, he $349.50, a ua lilo iaia. O kana ke koho haahaa loa.

 

PAA I KA HOPUIA NO KE KUAI SUAIPA.

 

Ma ka po o ka Poaono nei i hopuia ae ai o Wainui, no ke kuai ana i ke suaipa, ma kekahi olelo ana ae hoi he bia Hawaii, ma ke alanui Muliwai e Lunanana Fennel ame Makai Madeiros ame Akoaki.

He ie bia ka mea i kuaiia aku e Wainui i kekahi mea no ka hapalua, eia nae ua hopuia mai la e na makai, a i ka wa i huliia aku ai oloko o kona wahi e noho ana, ua loaa aku la he mau ie ua hele a piha i ka bia, a he mau pakeke nunui i piha, a aia hoi maloko o kekahi barela, he mau meahana i makaukau loa no ka hoohana ana a lilo mai i bia.

Ua hele a wanaao, ua holo aku la na makai no waho o Koko Head no kahi o Mr. Auki, a loaa aku la he kanaha-kumamalima mau omole rama Pake, a paa pu mai la kela Pake i ka hopuia no ke kuai waiona.

Ma na mea e pili ana i keia mau omole rama, ua ikeia, o keia ka Pake nana e hoolako aku ana i ka poe lawai’a me ka rama, a mai kekahi mai no paha o kela poe i loaa mai ai ka ike i keia mau luna aupuni no ke kuai ia o ka rama ia lakou.

 

O kekahi poe ua hanauia i poe hapai a o kekahi i poe nana e koo. – Howard.

 

Ke Au Iki ame ke Au Ka

 

He hana paakiki no ka hoe ana oiai e ko ikaika ana ke au, ina no he mama ka waapa a oolea no hoi ka mea e hoe ana. I kela ame keia une ana i ka hoe, e emi liilii aku ana ka ikaika. Ke hana ikaika nei na akemama i ka hoopiha ana i ke koko me ka e@. E ikeia aku no na mea o kula i ka nee ai me ka malie. Pii mai ka eha o na lima ame ke kua, a emi pu mai ka manaolana. O ke kanaka ma’i me ke akepaa piha i na mea ino, koko ino ame ka opu hoowali ai ino, ua like ia me kekahi mea e hoe ana i kona waapa i ka wa a ke au e ko mai ana mamua pono o ka ihu o kona waapa. He mea walohia ka ike ana aku i kona hooikaika ana e loaa ke ola iaia. I kona nana ana aku i ke aniani, o hoikeia mai no kona mau helehelena haikea a nawaliwali, me na papalina hohoma amen a maka poopoo, a ua pau hoi ka uwila o kona mau maka, a ma na ano apau, e hoike mai ana ua loaa ia oia i ka hokii. He mea pono oia e haawiia ikekahi mau lawelawe lapaau maikai ana, eia nae, aohe e lanakila keia manao ina no e mau no ka hilinai i na hana o ke au kahiko. O na hoola hilinai a oiaio i puka mai ka lawe ana i ka.

 

WAMPOLE’S PREPARATION

i hanaia mailoko mai o ua mea hoola a hoonoono ai o ka Aila Cod Maemae, i huiia me ke Compound Syrup of Hypophosphites ame ka Extacts of Malt ame Wild Cherry. He momona ka hoopa ana iho, e like me ka hone a ka meli, a he laau hoi i heluia ma ka papa ekahi o na laau no na ano ma’i emi pu wale mai o ke kino. Nana e hoeueu na hana a na mikini like ole o ke kino, hoomaemae i ke koko, hoonoono i ka ai, a kukulu hou i ke kino holookoa. He laau maikai loa keia no ka poe i loaa i Haalulu, La Garipa, na Eha o ka Opu, Puu ame Puupaa, a pela wale aku, a ua nui na hooia maikai no keia mau mea. Wahi a Kauka E.J. Foyes: “No kekahi wa pokole i hala ae nei ua pii ae na paona o kekahi ma’i he iwakalu maluna o kona kaumaha mau a o keia kana laau i lawe ai.” Mailoko mai o ka nohona ehaeha o ka ma’i, e loaa ana no ke ola maikai a oolea ke kino. E lawe i hookahi omole a e ikeia no ka pololei. Loaa ka pono ma ka lawe ana i ke kulu mua. E hoao a nana. “Aohe oe e hoohokaia.”

Ke kuaiia nei e na mea kuai laau lapaau apuni ke ao holookoa.

 

KA MOOLELO E PILI ANA I KA HEIHEI WAAPA.

 

Heihei Waapa Hueloboki Elima hoe. - O na luina o ka Keady ma ka waapa uuku, a o ko Hills maluna o ka waapa nui. Ua kaa i na luina o ka Keady ka lanakila.

Heihei Waapa Nunui Eono hoe. - Kaa i ka Makala ka lanakila, a haule ka Healani. Manawa holo, he 16 minute ame 49 sekona, kahea houia e heihei i ka auwina la, a kaa hou no ka lanakila i ka Makala holo 19 minute ame 29-1/2 sekona.

Heihei Waa Eono hoe. – Kaa i ka waa o ke Keikialii Kuhio ka lanakila, a i ka Hanakeoki ka lua.

Heihei Waapa Eono hoe.- Haule ka Healani i ka Makala; manawa holo 12 minute ame 23-1/2 sekona.

Heihei Waa Eha hoe. – O na kanaka o ka waa kahuli Lio Keokeo ka i holo maluna o ka Leo Keoka a eo ia lakou. Lilo i ka waa A ka helu elua a lilo ka makana ia waa.

Heihei Waa Eha hoe. – Kaa ia Lanakila ame Makai Fine ka lanakila a haule na waa elua o John Lii.

Heihei Waapa Elua hoe. – Lanakila hou no ka Makala maluna o ka Healani – manawa holo, elua minute, umikumamalima ame hapa sekona.

Heihei Waa Pe’a. – Lilo i ka Leo Keoka ka lanakila, ka Alabama ka helu elua. Aneane no e kaulike laua ma ka pahuhopu.

Heihei Waa Pe’a. – Lilo ia Mahikinaiao ka lanakila – manawa holo ehiku minute. Lilo i ke Diamond Star ka helu elua, a ia Kamehameha ka helu ekolu.

Heihei Waapa Pukahi. – Lilo i ka Makala ke eo, haule ka Healani.

 

E APO MAI ANA O IAPANA I NA MOKUKAUA AMERIKA.

Ma ke ku ana mai a ka Mohuahi Korea mai Iapana mai, i loheia mai ai ke ano o na mea e hoolalaia mai la e Iapana no ke ano o ka hookipa ana aku a kela aupuni i ke aumokukaua o ka Akelanika ia lokou e kipa aku ai ma Iapana.

Oiai he umi-kumamaono ka nui o na mokukaua Amerika i kipa aku ana ma na kai o Iapana, nolaila ua hooholo ia aupuni, e hoouna mai i umi-kumamaono ona mau mokukaua no ke apo a hookipa ana aku i ke aumoku malihini, i alakai ia e Adimarala Togo.

Ua manao ke aupuni o Iapana, o ka hoea ana aku o kekhi heluna nui o na mokukaua o Amerika ilaila, he mea pono no e hoikeike puia mai kolaila mau mokukaua, ii ke mai ai o Amerika a pela hoi ko ke ao holookoa, aia no ke aupuni o Iapana me na aupuni mana o ke ao nei.

O ka halawai pu ana o ke aumokakaua Amerika me ko Iapana me ke haawi ana i kekahi mau hana hoikeike imua o ka Emepera o Iapana, e lilo ana ia i hana poina ole i ko ka Hikina, ame Amerika pu ma keia hope aku maloko o ko laua mau moolele.