Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 39, 25 September 1908 — HAHANA KE KOHO MEIA A NA REPUBALIKA LanaKila Nae o John C. Lane Maluna o Kona Mau Hoa Moho. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HAHANA KE KOHO MEIA A NA REPUBALIKA

LanaKila Nae o John C. Lane Maluna o Kona Mau Hoa Moho.

. Elele i Wakinekona —Jonah K. Kalanianaole. . Meia. —John C. Lane. . Makai Nui—John Wise. . Kakauolelo Kalana —D. KalauokalanL . puuku—Harry von Holt. » Loio Kalana —John Cathcart. . Lunahooia —Jas. Bicknell. . Na Lunakiai —Andrew Cox Jira . Quinn, W. Kane, Nonnan Watkins, Aylett, W. Ahia, . ame D. Logan. i Na Hope Makai Nui—Honolui iu, Cris Holt; Ewa, John Feri nandes; Waianae, G. Maluna i, Waialua, Oscar CJox; Koolau- ; īoa, L. K. Naone; Koolaupo- . ko, F. Pahia. . Na Senatoa —John Hughes, E. i W. Quinn, E. Henriques. ; Na Lunamakaainana Apana Eha . —A. D. Castro, E. A. Douthitt, John Kamanoulu, J. C. \ Cohen, E. A. C. Long, R. W. Shingle. ..Apana Elima, A. • S. Kaleiopu, S. P. Oorrea, G. Kaea, D. Kama, E. Kinney, 1 ame E. B. Mikalemi.

f Aōle paha he Aha Elele Wae Moto i ikoia o ke ooloku iloleo o lea "wae nn-.in. ana no ke kulana Meia e like ■nie k.'i Aha Elele a na Repubalika i v,.ho ae ai maloko o ka Halekeaka 0v uma ma ke kakahiaka o ka Poaono o ;i ].ule i hala, ke hele la a haeliae ka n.niin. ke ale nei ka wai, poha ke au i e ]<Y\ nei ka lena. T a noho kela Aha Elele mahope koiho o ke kani ana o ka hora eiwa , ko kakahiaka, ma o ka noho luna--1 i.inalu ana mai a A. S. Kaleiopu no i.a manawa, a o Buffandeau i kakauo'olo no ka manawa, Dan Kaeo i ko•;r:i Kakauolelo, a o John Wise i ma'uoioolelo. h ka hana mahope iho o ke kohoia « na lunanui o ka Aha Elele no ka v.:i],n\va, oia no ke kalieaia ana mai o k;t iima o na elele, a ua hiki aku ma . o 238 mau elele i hiki kino mai, a > i;o koena aku ma na palapala hoo- . hope. | u;;ti o ke koho ana i na komite le--1 ■,';o]hi ka hana mahope iho o ia mai v> i. nolaila he nui na mea i kamaiV■-• '•> i ke ano o ke koho ana i komite ;• i.'ki i ka hooholoia ana i elima mai-

loko mai o kela ame keia Apana o no kela ame keia komite, a o keia ka mea i hooholoia, a oiai he hana nui na ka lunahoomalu ka wae ana i na inoa ana e koho mai ai no kela mau komite, nolaila ua hoomaha ka aha no umi-kumamalima minute. I ke kahea houia ana mai o ka aha e akoakoa aku, ua koho mai la ka lunahoomalu i keia mau keonimana ma- | lalo iho nei i mau lala no kela ame keia komite e like me keia malalo iho nei: Komite no na palapala hookohu — Andrew Cox, F. Me,yer, D. Douglas, S. W. Logan, George Baker, George P. Denison, George Kawai, D. Kikaha, \Ym. Ahia ame C. M. V. Forster. Komite no na Rula—Jas. L. Holt, J. Belsor, W. T. Rawlins, W. P. Drake, A. R. Philips, Prank Pahia, C. H. Clark, S. P. Maielua, P. P. Pernandes ame Pred C. Miller. Komite o ke Kahuahana —Geo. W. Smith, E. K. Lilikalani, W. E. Brown, Sol. Hanohano, C. L. Crat)be, C. N. Amokl, S. C. Dwight, H. Kahale, Wm. Henry ame W. H. Mclnerny. XJa hoopanee ka aha ma ia kakahiaka a hiki i ka hora ekahi o ka auwina la i hiki i ka h6ike a kela ame keia komite ke makaukau, a he oiaio, i ka wa i noho mai ai o ka aha ma ia auwina la, ua apono lokahi ia ka lakou mau lioike mahope iho nae o lea hoalaia ana mai o kekahi mau hoololi a hooleia. Oiai v ua waiho mai.ke komite o na Kula i ka inoa o na lunanui paa mau o kela Aha Elele, nolaila ua,kaa aku la ka lawelawe ana i ke koena aku o na liana o ka aha malalo o ka lakon liooponopono ana, a o keia malalo iho nei, ko lakou mau inoa. Lunahoomalu o A. F. Judd, Hope Lunahoomalu, Andrew Cox, Kakauolelo

■Jas. L. MeLean* Kokua kakauolelo, B. Kelekolio, Makai, David Kaina; a maheleolelo, A. S. Mahaulu. Ua nee aK» na nana o ka aha e like me ke kuhikuhi ana o na rula i hoomakaukauia e ke komite o ia hana, a oiai ua pau e na«hoike komiie i ke aponoia, noiaila o ka waiho inoa wale aku no ka hana i koe no na kulana e ■ like me ka papa hoonohonoho maloko o ka hoike a ke komite o na rula. J L : a hoomaka houia ke kahea ana i na inoa o na elele ma na mahele iloko | 0 kela ame keia apana, a ua pau loa mai no lakou i ka akoakoa, a koe no ka poe i hoouna mai i ko lakou mau hookohu hope. I ka wa i kahea mai ai ka lunahoomalu o ka wa ia no ka waiho ana aku 1 na moho no ke kulana Meia e like me ke kuhikuhi a na rula ma ka papahana, he meha pu ia oloko o ka hale aole he loheloheia aku o ka waihoia mai o na inoa o na moho, a ua hala paha he mau sekona o ia nolio haman ana o na elele, o ka wa ia o Geo. Makamu i ku mai ai a waiho mai la i ka inoa o Charles Hustace, me ka haawi ana mai i kekahi ha'iolelo e kakoo ana i ke kupono o kana moho, e hoikeike ana hoi i ke ano kuokoa o Hustace, me ka hoopilimeaai ole i-ka poe lawe aelike ame ka poe mahiko, eia nae e nokeia ana oia i ka huro e kona mau hoa elele a hiki i ka papa okoaia ana aku e noho oia ilalo. Na Clarence L. Crabbe i waiho mai i ka inoa o John Lncas, me ka haawi ana mai he mau olelo pokole e kakoo ana i ke kulana kupono o kana moho, oia hoi ma kana lawelawe oihana ana, ua noke aku hoi na elele i ka pa'ipa'i i ka wa i waihoia mai ai o kona inoa. Iloko o keia manawa i pii aku ai ka Elele Kuhio Kalanianaole, noluna o ka awai, a haawi mai la 'i kekahi ha'iolelo e hoikeike ana i ke kupono 0 ke kanaka ana i ai e waiho mai i kona inoa ma ke ano i moho no ke kulana Meia. Wahi ana, o John C. Lane kana moho e waiho mai ana imua o kela Aha Elele, a no ka mea, he kanaka oia i kupaa mahope o ka aoao Eepubalika me ka hooikaika ana i na mea apau e pono ai keia aoao. He lehulehu na manawa ana i makemake ai e kau aku ma kekahi mau knlana ma na aha elele ae nei i hala, eia nae he lehulehu no hoi na manawa i loaa ole ai iaia ka waeia mai, eia nae aole no ia he mea nana e haalele ai i kona aoao, a holo aku i kekahi mau'aoao e aku. Ua hoikeike mai oia i na kumu lehuleliu e hiki ai ke haawiia aku na kakoo ana apau maluna o kana moho, a mahope o ka pau ana o kana kama; ilio ana no Lane, ua huli ae la oia a kamailio no Hustace, no kona holo ana iloko o ka aoao kalaiaina Home Rula a noi aku e kakoo mai iaia, a ua hoike maoli mai no oia i kona hoowahawaha i keia moho, mamuli o ka lawe ana i kela keehina o ke ano kalaiaina haahaa loa. . No kela mau olelo welawela nae i puka mai ia Kuhio mai, ua ku koke mai o Chas. Hustace iluna me na waimaka, a hoahewa mai la i ka mea nana i waiho aku i kona inoa ma ke ano moho, no ka mea ua lilo wale ka wa* ihoia ana ae o kona inoa e Geo. Makamu i mea paheneheneia mamuli o ke ano o ke kamailio ana a ka mea nana i waiho iaia imua o kela alia. Mai laila ae kana kamailio ana a hiki mai i na olelo a lea Elele Kuhio 1 hoopuka mai ai e hoinoino ana iaia, alaila ua hoike okoa mai la oia i kona ku-e ia Kuhio no ka hoike akea ana i kona manao e kokua ana i kekahi o na inoa i waihoia i moho, no ka mea he hana kohu ole na kekahi mea e liolo ana no kekahi kulana, ke ku*e ana mai i kekahi moho, a e like auanei me ke ana e hanaia mai ana maluna ona, pela no oia e liana aku ai, a o keia ka mea nana i hookomo hou aku i ka \iwila iloko o Kuhio, a.ku hou mai la oia iluna me ke kamailio ana olelo liaole a ua puka hou mai la kekahl, mau olelo e ku-e ana ia Hustace, oia hoi na olelo hoomaka'uka'u a Hustace i ka poe hana alanui, ina e koho ole ana lakou iaia i Meia. Ua hele maoli na aoao a elua a hahana na olelo e hooppiolokeia ai ka noonoo o na elele i akoakoa ae maloko o kela aha elele, aka ua akakuu mai nae ka uluaoa mhope iho o ka hoomalu ana mai a ka Lunahoomalu, a ua hoomaka mai ka waiho ana i\ka inoa o na moho LunakiaLa o keia malalo iho nei ko lakou mau inoa: S. Pahia Maielua, Andrew E. Cox, A. H. R. Vierra, J. C. Quinn, W. N. Nakapaahu, Paikuli, C. H. Judd, E. K. Lilikalani, George F. Wright, Wm. Kane, T. Nauha, Dan Logan, R. W. Aylett Wm. Ahia, ame Norman Watkins. Ua wae lokahi ia ka inoa o John Wise i moho Makai Nui. a pela lioi o D. Kalauokalani opio i kakauolelo, Harry von Holt i Puuku, ame John Cathcart i Loio Kalana. Ma kahi o ka Lunahooia, he elua mau inoa i waihoia mai, oia ko St. C. Piianaia ame ko Bicknell. Ua hoomaha liilii ka hale no ka noonoo ana i na moho no ke kulana Hope Makai Nui, aole he mau ku-e i ikeia no na moho a na apana mawaho akn nei o Honolulu, aka no Honolulu iho nei, he ekolu mau inoa i waiho ia ae, oia ko Yan Giesen, Christ J. Holt ame Arthur McDuiSe. Na Hope Makai Nui hoi o na kua-

aina, o Frank Pahia ko Koolaupoko, L. Iv. Kaone ko Koolauloa, Oscar Cox ko Waialua, Geo. Maluna, ko Waianae a o Jobn Fernandez ko Ewa. No na moho Senatoa, be eha; mau inoa i waihoia ae oia o'E. W. Quinn, Ed. Henriques, Jimmy Bovd ame John Hughes, aka mamua ae o ka wa i kohoia ai o na Senatoa, ua unuhi hou o Boyd i kona inoa a koe iho na inoa ekolu, a o lakou no ka poe i makemakeia no ia kulana. I ke kahea ana mai a ka lunahoomalu i na apana q noonoo i ka lakou mau moho Lunamakaainana, ua noonoo pakahi kela ame keia apana iho i na moho i manaoia e' hoio ana mai ua mau apana nei, a o keia iho na inoa a kela ame keia apana i "wae ai: No ka Apana Eha—o J. C. Cohen, R. W. Shingle, E. A/Douthitt, S. Hanohano, A. D. Castro, Makalena, Kaleo, L. Kahaunaele, Kamanoulu, R. Baker ame Long. Ma ka Apana Elima aku hoi, lie nui na moho a ia apana, a o keia malalo iho nei ko lakou mau inoa. • Ruel Kinney ame E. M. Mikalemi, o laua na moho no na mahele o na kuaaina, na na elele no ia o na kuaaina mai i wae i ka lakou mau moho me ka lokahi, a o na moho o ke koena mai 0 na mahele o ka apana Elima, oia iho keia:—S. P. Correa, A. S. Kaleiopu, Kama, Kanekoa, E., N. Yoeller, Joe Kalana, Geo. Kaea, Harry Auld, C. Holoua, Nahora Hipa, Kelekolio, W. H. Crawford. Mahope iho o ke kohoia ana o na komite Kalana, ila hoopaneeia ka aha no ke pa'i ana i na baloka a noho hou , mai ma ka ho«a ehiku me ka hapa o ia ahiahi, Oiai e ake ana na mea' apau e ike aku i ka hopena o na hana a ia aha, 110laila i ka wa i noho hou mai ai o ua alia la, ua akoakoa mai na'elele apau, a ua hele hoi ka Opiuma a piha i ,ka poe makaikai. Maliope o ke kahea inoa, ua kaiv oha mai la ka lunahoomalu i na moho e hele aku e hoohiki no ko lakou kakoo i ke kahuahana, ame ko-ilakou apono ana i ka hopena e' puka mai ana 1 ka wa e heluia ai na baloka. 0 na moho apau loa i waeia no na kulana like'ole ka i kalieaia mai a hoopaa ia . lakou iho e kakoo i ke kahuahana,; me ka haawi'' ana mai lie mau olelo pokole. 1 ka hoomaka ana e koho i na moho Meia, aole he hookahi o na moho i kohoia, no ka mea aole he hookahi o : lakou i ka liapanui o na baloka i kohoia, oiai nae o Lane mamua, o Lucas akn, a o Hustace aku ka mea haahaa loa o na baloka. He manawa ia e holo-ke o na elele i o a ia nei, e hawanawana ana, i loaa ai ka ikaika hou i ka lakou mau moho pakahi iho, a no- ka ehia o ka manawa o ke koho ana, ua loaa ia Lane he mau baloka hou, a pela no hoi o Lucas, a emi loa mai hoi :ko Hustace, a no keia ike ana o Hustace i kona nawaliwali, ua unuhi okoa oia i kona inoa, a koe wale iho no o Lane ame Lucas e hakaka aku ai i ka pahu hopu, a ma ka ekolu o ke koho ana, ua oili mai la o Lane me ka heluna baloka kiekie, eia nae ua noi mai o Lucas e kukalaia, ua koho v lokahiia aku o Lane e kela Aha Elele. Eia keia ke hele nei i kahi o ke aumoe, a mamua ae o ke kani ana o ka hora umi-kumamalua o ia po, i pau ai ke koho ana i ka Meia, alaila, ua nee aku la ke koho ana i na Lunakiai ame kekahi mau luna aupuni Kalana e ae. O keia malalo iho nei ka hopena i loaa mai ma o ka heluia ana o na baloka: No ka Lunahooia, ua waeia o Bicknell, a haule o Piianaia, na Lunakiai, o Andrew Cox, Quinn, Kane, Aylett., Logan, Watkins ame W. Ahia.

No ka Hope Makai Nui o Honolulu nei, ua kohoia o Cris Holt a haule kona mau hoa, ola o Van Gieson amo McDuffie. Ua liooikaika na haole e hoopanee i ke koho ana i ke koena aku o na luna aupuni a -noho hou mai ma ke ahiahi 0 ka po o ka Poakalii, eia nae aole he holo iki, a pela i hoomauia ai no ke kolioia ana o na luna aupuni e manaoia ana e hoopiha no na kulana lehulehu, a i ka wa i hiki mai ai i ka wa e kohoia ai na lunamakaainana, ua j hooikaika houia ke noi ana e hoopanee 1 ke koho ana i na lunamakaainana o ka Apana Eha a hiki i ka po o ka Poakahi, akahi no a hooholoia. • Ua hoon>au aku no ka Apana Elima i ke koho ana i ko lakou inau inolio a o ka poe i kohoia, o A. S. Kaleiopu, S. P. Correa, Geo. Kaea ame D. K. Kama, aole hoi he olelo ana no ko na kuaaina mau moho, ua kaawale no ka lakou. Ua hookuuia kela Aha Elele ma ke kakahiaka o ka la Sabati ana ae a i ka po Poakahi ae i hoomaka ai ke koho ana i na lunamakaainana o ka Apana Eha, a o keia iho ka poe i koho ia: A. D .Castro, R. W. Shingle, J. C. Cohen, E. A. Douthitt, John Kainanoulu, ame E. A. C. Long. Ma ke koho mua ana i na molio Lunamakaainana, ua kohoia kela mau inoa apau maluna ae, a koe wale no o Long, aka ua oili mai nae oia ma ke koho elua ana, a haule aku na Hawaii apau, loa i holo like mai no ia kulana, eia nae ua unuhi mua o Kaleo ame Makalena ma ka lua o ka manawa o ke koho ana, a o ka pau ae la no ia.o ka liana o ka Aha Elele a ka aoao R£pubalika.

JOHN C. LANE. Ka Moho Meia Repubalika.

O IKUA PŪBDY E ALU ALU ANA E HOOHEI.

IIKUA PURDY NO KE KUP33E ANA I I KA PIPI.