Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 39, 25 September 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA VII. Aole i lilo keia mau olelo hoolana a Taisa i mea e hoomama mai a : ; na manao kaumaha o ua Niao la, a i ka meha pu ana mai o ke poh;,')..ha o na kapuai wawae lio, ua haalele mai la oia i kana kauwa, a ji. : aku la a noho ma kekahi puka aniani i maa iaia i ka noho ia, oiai iv nae, ke no'onoo nui la no oia no na pilikia ana i hoohuoi ai e hiki ir.:ii ana maluna ona. Ua aneane palia e piha iaia ka hora hookahi o ia noho ana, ua } ,„a niai la kekahi kaikamahine kauwa imua ona, a i mai la: "Ua kau' ha inai nei ke Keikialii Kong-ti, ua makemake oia e kamailio pu };,C i,O. •'O hele a hoike aku iaia, ua makaukau mau au e hookipa mai nolaila e haha'i aku iaia eia au maloko o keia keena, a ina ua ma-K-make oia e kamailio pu me a'u, e hele mai no oia imua o'u, aole e liiki ia'u ke hele aku io na la." I ka hala ana aku o'ke kauwa i hoounaia mai e ka Moi, ua komo ir , a ; ] a o Taisa, a hoike aku la kona haku wahine iaia i kona makenakeia ana mai e ke Keikialii e kamailio pu ma ia la, a o ia ka ua Tai-a la o ka i ana aku: "Malia paha e hele mai ana no oia e ike ia c like me kona makemake i kana wahine, a hoike mai i ka mii o ■"kona alolia ia oe nolaila e haawi aku oe i na haawina makee apau i ]naa i kekahi wahine no kan,a kane," a i ka pau ana no o kana kamaili.) ana, ua ku mai la no oia hele, no ka haawi ana i manawa maijcai 1. >a no ka Moi ame ka Moiwahine e kamailio pu ai o laua wale iho no. Aole no hoi i liuliu iho mahope o ka hala ana aku o Taisa, ua knmo mai la ua Keikialii nei, me kona lole no ana o ka hele kaahele ana, a ia wa i eu mai ai kana wahine no ka haawi ana mai i ke aloha iai.i. eia nae, ua kauoha hou aku la o Kong-ti iaia e noho iluna o kona n.-ho a i aku la: •'Pehea oe e kuu wahine, ke ike aku nei au ma kou mau maka ir.e he mea la, ua loohia oe i ka ma'i, aole anei pela e kuu Niao maikai ?" "lle oia mau no ko'u maikai, e like no me kau o ka haalele ana mai ia'u." i pane mai ai kana wahine. I "Aole he maikai o kou ano i ka'u nana aku,"manao au e hoouna i ke kauka no ka hele ana mai e nana ia oe," wahi hou a Kong-ti. "Aole, aole e kuu haku, aole o'u ma ? i maoli, 'aka ina e haawi mai ana oe i kau mau minoaka ana ia'u, e hoike mai hoi i kou aloha no'u, a"le loa a'u mea hou aku e noi aku ai ia oe. Aia iloko olaila na mea c K>aa ai ia'u ka hooluoluia ame. ka maha. , Aole au i loohia i ka ma'i, feka o ko hele mau ana i na wa a'pau, aole he noho pu mai me a'u ko'u kumu ano e au e ike mai la, a i kekahi manawa, ua piha maoli no au i ke kaumaha." - ■ ' - "He mau nianao naaupo wale no kena ou/'no ka mea ua hiki ole ia'u ke noho pu aku me oe i na wa apau, oiai he nui ka'u mau hana e liele mau ai i o a ia nei no ka hooko ana aku ia lakou no ka pono o ke aupuni," i hoolalau wale aku ai no ua Keikialii la i ke kamailio ana. "Auwe no ka hoi e!" i hooho mai ai o Niao me ka leo o ka mea i loaa aku na hoohuoi ana no na hana a kana kane. "O ka hana wale no anei ka mea nana e kono nei ia oe e hele mau i na wa apau ? O ka hana wale no anei ka mea nana i hoano e i kou ano ame kau kamailio ana mai la'u? A o ka hana wale no anei kou kumu o kou hoike ole ana mai i kou aloha no'u?" Ua puiwa ae la ke Keikialii Kong-ti no. ka akahi no a lohe i ka lioopuka okoa ana mai o kana wahine i na mea ana i hoohuoi ai no ia nei. alaila i aku la: "Ke hoahewa kuhihewa wale mai nei oe maluna o'u. He oiaio ua loihi ko kaua noho pu kna, aka ua ano māhie ae no hoi paha ko'u aloha nou, a mai manao nae oe, ua pau loa ko'u aloha ana nou, aole, ke mau nei no ko'u aloha ana ia oe, a e mau aku ana no ia aloha a hiki i ka make ana o kekahi o kaua." "Ke kahaha loa nei au i kou. olelo ana mai, i ka mahie o koU aa i ha'i aku a.u ia oe, e like me ka loihi o ko kaua noho ana, pela ka pii mahuahua ae o ko'u aloha nou, aole hoi e like me kau e i) mai nei ka mahie o- kou aloha no' ko kaua noho loihi loa, no keaha ro hoi ko mea \ ole mai, ua komohia aku ka hoowahawaha iloko ou n°'u?" ■ Ua ike iho la ua Moi la i ka pololei o na olelo a kana wahine, oiai iloko o kona mau la opio, ua hoike maoli aku.oia i kona.aloha nona, aka i keia manawa nae ua ike maoli iho no ia i ke auhee mau aku o kona hoomanao ana no ua wahine nei ana o ka paulele ana aku, a noke wale iho la no kona poo i ka luliluli me ka namunamu liilii ana me ka lohe ole mai nae o kana wahine, alaila ua aea ae la kona poo iluna a i aku la me ka leo kuoo: "E hoopau ka kaua mau kamailio ana maluna o keia kumuhana, aia a kekahi manawa hou aku, alaila hoala hou mai oe i ke kamailio ana maluna o keia mea au i kamailio mai nei, a e hoao no hoi au e hoihoi hou mai i na mea i maa ia u i ka hanaia i ko'u mau la opio, na la hoi a'u ī lawe mai ai ia oe i Moiwahine. "He hana okoa no ka'u i manao ai e kamailio aku ia oe, eia hoi lilo e aku nei kaua i kekahi mana okoa. Ua ike maoli no au, ua loohia oe i kekahi ma'i, a oiai ua ike no hoi oe, aia kela wahi o kaua he niau mile ka mamao ma ka akau aku o keia wahi, nolaHa ua manao au e hoi aku oe e noho ai no kekahi manawa, a malia mamuli o ka nolio ana aku a loihi ilaila, a hui pu iho me ka oluolu o kolaila ea, he mea ia e loaa ai ia oe o ka ikaika maikai, a hoi mai kou ola Jcsno e like me na la i hala ae nei." "Ina no e haawi mai ana oe i ko aloha na'u e hiipoi aku, alaila e loaa no auanei ia'u ka maha ame ka oluolu, me ka nana ole i kau wahi <*• hoonna ai, aka i nele au ia mea ea, alaila aole loa he wahi nana e hoihoi hou mai i ke ola iloko o kuu kino. He wahi maikai io no keia au e makemake nei ia'u e hoi aku ilaila e noho ai, aka ina no aole oe e hele pu ae ana ilaila e noho ai, alaila ua like no ka waiwai ole o ia wahi me keia wahi a'u e noho nei." "E hele mau aku ana no au ilaila e ike ai ia oe, nolaila e hoomanao iho oe, aia no. ke mau la ko'u aloha nou," wahi a ua Keikialii la »ie ka imoimo ana iho o kona maka a kana wahine nae o ka ike ole ana mai. "Ilaila no ka hapanui o ko'u manawa e hoohala ai, a aole o' u kanalua no ka loaa hou o ke ola kino maikai ia oe, ame ka loaa pn iioi o ka hauoli no aku o kou mau la o ke ola ana. E hoomakaukau oe ia oe iho iloko o ka wa pono, a aia oe a makaukau, alaila hele pu aku kaua no kou home hoū." 'Aole he hana nui na'u ka hoomakaukau ana, nolaila aia a hala ka la apopo, a ia la aku, o ko'u manawa ia e makaukau ai, a hoi aku hoi paha ilaila e like me kou makemake. 'Malia paha no keia kau wale no oe i makemake ai ia'u e noho ilaila, a huli hoi hou mai no "o ko kaua halealii nei ?" "Xo ia' manawa wale no au i makemake ai ia oe e noho i kela wahi, a olai no hoi e hoea mau aku ana no au ilaila, nolaila mai manao oe he wahi manao epa kekahi iloko o'u no keia hookaawale ana a ku ia oe he wahi okoa e noho ai nolaila e hoolana i ka manao, a e h'-'opau hoi i na hoohuoi ana, eia.au ke hoao nei e pulapu aku ia oe," a ka Moi, me ka maalea. # ' Xo ka manao o ua Keikialii Kong-ti la, ua punihei loa kana wai kana mau mea o ke kamailio "ana aku, nolaila ua piha maoli oia 1 hauoli, a na ia hauoli i hoike okoa ae i kona ano ma kona hele-

helena e loaa li'ke aku ai no hoi ia haawina hookahi i kana wahine a i ua Kong-ti la i liaalele mai ai i kana wahine, ua lamalama maoli ka helehelena o ua Niao ia me ka hauoli. I ka noho hookahi hou ana iho o ke Kamaliiwahine, ua kahea aku la oia i kana kauwa, a oia kana oka i ana aku: 'Ke manao nei au, ke mau nei no ke aloha o Kong-ti ia 'u, oiai ua kamailio mai nei oia me ka oluolu, a akahi no hoi a maua hui kuka ana i haawi mai ai oia i na minoaka ana ia'u." "Alaila o kona aloha anei kana makana mua loa o ka haawi ana mai nei ia oe ?" i ninau aku ai o Taisa. "Aole, o kana o ka hele ana mai nei e hoike ia'u, e hoi au no kona home kuaaina e noho ai iloko o keia kau wela, a i ko'u haawi ana aku i ko'u ae, o kona manawa ia i hoike mai ai ina hana a'u e ike aku ai ua aloha 'io no oia ia'u, a akahi no hoi au a ike pu aku i kona ininoaka mai." "Aole nae i pane koke aku o Taisa i kona haku wahine, oiai he hana nui kana e noonoo' la, oiai i kela manawa a ke Keikialii e kamailio pu ana me Niao, aia oia ke noonoo la i kekahi mea, a oiai he kaikamahine oia i like ole aku me kekahi poe ka puni wale, nolaila ua komohia aku no iloko ona ka hoohuoi no na mea e kamailioia ana maw : aena o ke Keikialii ame kana wahine. I ka hala ana nae o kekahi mau minute o kona noho hamau ana, ua i aku la oia i kona haku wahine: "Ua kamaaina i wahi a ko kane i makemake ai ia oe e hoi aku ilaila e noho ai ?~ "Aole no au i kamaaina loa, aka nae ua ike'no au i kela wahi, a he walii maikai no i (ka noho ana i ka wa wela e like me keia ke ano a kakou e noho nei ,i keia mau la," i pane mai ai o Niao. "Ua manao au aole kela he wahi maikai no ka noho ana, oiai ua lohe au, aia ma na wahi kokoke i kela wahi kahi laha nui o ka ma'i fivara pela au I i ae nei la, aole kela he wahi maikai e noho ai "A pehea ua lohe anei ka Moi no keia mea'au e kamailio mai nei ia'u e Taisa?" "Aole au i manao ua lohe oia no keia mea, aka heaha la hoi e hele no oe ilaila e noho ai, a ina no hoi -paha aole he maikai o ke ea o kela wahi, alaila hoi hou mai no ia nei." "Ae, ua pono, a ke makemake nei au, e hele pu no kaua, i nana mai ai no oe no'u, oiai aole a'u mea e ae e hilinai ai, o oe wale no." "Ae, e hele pu aku ana au me oe, ma kau mau wahi apau e hele lai o kaua like no ke hele, no ka mea ua aloha au ia oe." Mahope iho o ko laua nei hoolala ana no ke ano o ka laua huakai no keia w r ahi hou a laua e hoi aku ai e noho', ua hoi aku la o Taisa no kona wahi, a koe hookahi hou iho la no ke Kamaliiwahine. MOKUNA VIII. Ua haalele aku kakou ia Paula Aelena e noho ana me ke kaikamahine i loaa aku ai iaia maloko o kela lua huna, a i ka hala ana o kekahi manawa o ia noho ana a laua, o ka Adena e noonoo ana ia manaw,a pehea la keia kaikamahine i hoea aku ai iloko o keia wahi a ipela oia i ninau aku ai i kona kokoolua ina he ku-e kekahi ana-Mo kona haha'i ana mai i kona moolelo o kona hoea ana mai no keia wahi. "Aole o'u hopohopo i ka haha'i ana aku i ko u moolelo, a aku ana au no na mea e pili ana iko u ola ana me ka hilahila ole, wahi a ua kaikamahine la me ka minoaka ana mai iaia nei. "E lilo ana paha kena nioolelo au e haha'i mai ai e pili ana i kou ola ana i mea no\\ e hauoli ai," wahi a Adena me kona neenee loa ana aku a pili ma ka'aoao o ua kaikamahine la. "O Lulu ko'u inoa," i hoomaka mai ai ua kaikamahine la i ka haha'i ana i kona moolelo iaia nei. "Aole au i hoomaopopo iki ina mea e pili ana i ko'u mau makua, o ka'u wale no i hoomanao ai, e noho ana laua ma Fokana i ko u wa i hanau mai ai, a ua make no laua i ko u iwahi wa bebe loa. "Ua kaa aku la au malalo o ka malama ana a ko'u makuakane hanai mahope iho o ko laua make ana aku, a ma kahi kokoke i ka-muli-wai Nanakina ko maua wahi o ka noho ana no kekahi manawa loihi. I ka piha ana ia'u o na mākahiki he umi-kumamahiku, ua hoea mai la ke Keikialii Kong-ti i ko' maua wahi e noho ana, a i kekahi manawa e ike aku ana au iaia i ke kamailio pu me kuu makuakane, a o ka'u wale no e hoohuoi aku ana e kamailio ana laua no'u, "E hele mau mai ana ua Keikialii la i ko maua wahi home, a i kekahi manawa, e hoao maoli mai ana oia e kamailio me a'u, a hiki i ko u hoao ana aku e hana i kekahi mau mea nona e hauoli ai, a ua haaheo no hoi au i ko'u ike ana i ko'u mahaloia mai e ka lehulehu o na kanaka o kela wahi no ko'u hui mau me keia Keikialii. "I kekahi la nae, ua olelo mai la kuu makuakane hanai ia'u, ua makemake keia Keikialii e lawe aku ia'u malalo o kana nlalama ana, me kuu manaoio loa e loaa ana no ia'u na pulama maikai ana mai.iaia mai, e hiki ai la hoi ia'u ke hele ma ka'u mau wahi apau i makemake 1 ai, a e hana hoi ma ka'u mau hana e manao ai, eia nae ua kuhihewa [ ia hauoli ana o'u, no ka mea i ka piha ana ia'u o na makahiki he umiua hele mai la oia e kii ia'u no ka hoi ana aku me ia. "I ke ahiahi kona kii ana mai ia'u, a' ua haohao au no kona hele ana mai ma keia manawa o ka la, aka hoi no kuu hihnai aku no maluna ona, aole paha oia e hana mai ana i kekahi mau hana apuhi, nolaila ua ae aku la no au e hele pu me ia. "la'u e hele pu nei me ia ame kana kauwa, akahi no a komo mai ka hoohuoi iloko o'u no kana mau hana, oiai aole makou e hele ana no Nanakina, aka he w r ahi okoa loa keia mailaila mai. Eia no o FauKina me n#ua e hele pu nei, a i ke ao ana ae i kekahi la, ua kipa aku la makou maioko o kekahi hale me ka hemo ole mai iwaho. "Ua ninau aku la au iaia i ke ano o keia mea ana e liana nei ia'u« a o kana pane, e lawe ana oia ia'u i kekahi wahi maikai loa, he wahi ania hoomakaukau ai ma ke ano i home no'u e noho aku ai. Ika poeleele hou ana i kekahi po mai, ua hoomau hou ma,i la makou i ka hele ana ma keia huakai a ua Keikialii nei e lawe nei ia'u, a mamua o ka oili ana mai o ka la i kekahi la ae, ua hoea mai la makou i keia wahi a kaua e noho nei. "la nei i hoike okoa mai ai oia i kona makemake, oia no ka hoolilo ana mai ia'u i wahine mare nana ke piha ia'u na makahiki he iwakalua, a ua hoonoho pu ia mai hoi o Fau-Kina no ke a'o ana mai ia'u i na ano apau e lilo ai i lede i kulike ai me ka makemake o ua Keikialii la. "laia i hoike mai ai ia'u no keia mea, ua uwe iho la au, no ka mea aole loa au i makemake e lilo aku i wahine nana, a no ka ike an'a no hoi kekahi e hoopaaia ana au iloko o keia wahi no elua makahiki me he paahao la. -Ua noke mai la oiai ka hoomalielie ia'u, me ka i okoa ana mai ua hiki ole iaia ke hoohemahema wale i kekahi pua nani e like la me a'u e ike wale ia inai e ka lehulehli, o lilo aku ka i kekahi mea okoa aku, a ua hooi loaia aku ko'u uwe ana, eia nae ua lilo ka'u mau uwalo ana imua ona i mea waiwai ole. "Ua lioomakaukau mua oia ialoko o keia keena me keia mau mea hoonani au e ike nei, a ua kii mua oia i ka wahine au o ka ike pu ana aku nei, no ke kiai ame ka malama ana mai ia'u. "I ka wa i ao loa ae ai, ua huli hoi awiwi aku la oia no Nanakina a koe hookahi iho la au me kela Pake i pepehiia aku la e oe a make ame keia wahine maloko nei, a mai ia manawa mai ko'u noho pio ana a hiki mai i keia wa a kaua e kamailio du nei, a manao loa no au, aole e loaa hou ana ia'u ka lanakila e like me na mea e ae. "He hookahi mahina okoa o kuu noho ana ma keia wahi, ua hoea hou mai la oia, a oiai ua ano akakuu mai ko'u mau manao pilihua no keia ano o ko'u noho ana, ua nana aku la au iaia me na maka oluolu, a e noke mai ana oia i ka hoomalimali ia'u, aka aole no nae he lana mai o ko'u manao e lilo aku i wahine nana. "I kona ike ana mai i ka loli loa o ko'u ano, mamuli o na mea i a'o ia mai ia'u e na kauwa ana o ka hoonoho ana mai no ke a"o ana mai ina mea ana i makemake ai, ua nui kona hauoli. I kela ame keia mahina kona manawa maa mau i ka hele ana mai e ike ia'u, a i kekahl manawa he elua a ekolu manawa o ka mahina e hele mai ai a e moe ana no hoi ia nei i kekahi manawa." (Aole i pau.)