Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 41, 9 October 1908 — KUPONO OLE O CATHCART I LOIO KALANA. [ARTICLE]

KUPONO OLE O CATHCART I LOIO KALANA.

Ua lilo i mea kamailio nuiia ko John Cathcart holo moho hou ana ae nei no ke kulana Loio Kalana no Oahu i keia kau, mamuli o kona ikeia i kona hooko ole i kana hoohiki i pili i ka oihana a ka lehulehu i koho aku ai iaia. O kahi a ka hapanui o na loio o keia kulanakauhale e makemake ole nei i keia holo moho hou ana o Cathcart, no kona lawelawe nui loa i ka oihana ]oio no kona pono ponoi iho, a hooliemahema i na hana o ke keen» a ka lehulehu i hoonoho aku ai iaia ma ke ano he kauwa na ka lehulehu, a ma ia ano ua nui ka poe e ake nei e ike i kona waiho i ka hana o ka lehulehu. He loio o John Cathcart no kekahi liihia oki mare ma ka aoao o ka mea hoopiiia, a ma kona ano he Loio Kalana, ua kupono ole kona li]o ana i loio ma kekahi o keia mau aoao, no ka niea e kaa aku ana oia iloko o kekahi kulana kupilikii ina e ala mai ana kekahi hihia hewa no kona haku e hana ana ia manawa, a o ka mea maopopo loa, e lioohemahema ana oia i kana oihana a ka lehulehu i koho aku ai iaia, a e nana ana i ka pono o kona haku, maniuli o na dala i ukuia aku iaia. i He mau makahiki lehulehu i hala ae nei, ua hooholo ka Aha Kiekie o Hawa<i nei, e hoole ana i ka hiki ana i ka Loio Kuhina ke lawelawe ma na hihia oki mare, malalo iho la no o keia kumu hookahi, a o keia nae ka mea i ikeia no ka Loio Kalana Cathcart. Ma kekahi aoao he kauwa oia i manaoia aku e ku ma ko ke aupuni aoao a e lawelawe i na hihia hewa apau, aka ma ka hihia oki mare nae i ]ilo ai oia ma ka aoao o ka mea hoopiila, ua maopopo loa ka lawe ana mai o ka loio o ka mea hoopii he hihia hewa u» ka haku o Cathcart ke manao oia pela, a ma ia ano iho la, e maopopo ole ai ke kulana a Cathcart e ku ai, koe wale no ka hoohemaheina ana i ka hana o ka lehulehu no ka pono o kona pakeke ponoi iho. Ma ka hihia o kekahi Pake nona ka inoa o Ah Chee o Waialua i hojm ia ai no ke kuai waiona me ka laikini ole, ua manaoia o ko ka Loio Kalana kuleana ke ku ana ma ka aoao o ke aupuni a hooikaika* aku imua o ka aha i walii e hoopa'iia ai ka mea i hoopiiia, ] eia nae, he loio o Cathcart no keia! Pake hookahi no ma kekahi hihia komohewa iloko o ka Aha a Lunakanawai Deßolt. Ua haule wale ka hihia a aupuni e pili ana ia Ah Ohee i ka wa i hookolokoloia ai iloko o ka aha apana oWaialua e like me na mea i "hoikeia aku ai ma kekahi o na helu o ke Kuokoa, mamuli o ka hemahema ma ka aoao o ka Loio Kalana, a nawai ole hoohemahema no, he kauwa pu no oia na keia Pake. O ka hihia oki i?iare a Cathcart i ku loio ai, oia no ka hoopii a Minnie Will ia Chas. H. Will, a maloko o ke kumu lioopii a ka wahine e olelo ana ia, no ka launa hewa o kana kane ine Aukai, o keia nae ka ke kane i hoole ae al ma kana pane, aka ma ka ninau ku-eia ana nae, ua ae la oia i ka launa hewa o kana wahine me John Cabral. Ma .ka aoao o ka mea hoopiiia i ku loio ai o Cathcart, ka aoao hoi i ala mai la kekahi hihia hewa e konoia aku ai oia e imi pono aku i kulike me kona kulana ma ke ano he kauwa Da ka lehulehu, a e hana aua ma ko ke aupuni aoao. Ma ka Pauku 1551 o na Kanawai Hooponoponoia o Hawaii,' e papa loa anā ia i ka loaa ana aku i ka Loio Kuhina kekahi uku mai kekahi mea aku x ma ke ano o kana hana maoli no ia, aole hoi i loio no kekahi o na aoao ma, kekahi hihia kivila i manaoia e ala mai ana na mea oiaio e hiki ole ai iaia ke alo ae ma kana hana maoli i kohoia aku ai. Ua komo pu aku o Catlicart maloko 0 ka manao o keia kanawai ma kona ano he hope no ka Loio Kuhina, i ku-! like ai me ka manao o ke kanawai | Kalana. j Ua hookahaha loaia aku ko Lunaka- i nawai De Bolt manao mamuli o ka ike mau ana ia Cathcart e ku loio mau ana I ma na hihia oki mare, a hiki i kona ni-' nmi okoa ana aku iaia, ina paha ua manao oia, he hana pono ole nona ke ku loio ana mai ma na hihia oki mare, a o kana pane, aole ma ke ano pane pololei aku, aka ma ke ano lioolalau 1 ka i ana aku: 'O ka lakou no hoi ia e hana mai nei.' Ua hoao o Lunakanawai De Bolt e huli i wahi e kaupale aku ai i ka lawelawe ana o ka Loio Kalana i na hihia o keia ano, ma kona manao ana I e hana i rula paa no kana aha, aka nae I ua ike iho la no oia aole no ia he mea e mana ai, a nolaila o ka hana hiki wale no iaia ke liana oia ka hana ana i kana hoike e pili ana i keia mea a waiho aku imua o ka Aha Kiekie, me ka manao e hoololi houia mai ke ka* nawai.