Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 42, 16 October 1908 — I NA MAKAMAKA AME KA LEHULEHU KOHO BALOKA O KA MOOKUPUNI O OAHU. [ARTICLE]

I NA MAKAMAKA AME KA LEHULEHU KOHO BALOKA O KA MOOKUPUNI O OAHU.

Ua hiki mai ka wa e ku ai a hoike i ko kakou kupaa maluna o ke kahua 0 ka hoopono ame ke kuokoa. He mea maopopo, o ka* makemake o na maka* ainana oiaio apau ma Hawaii nei, 'oia no ka lawelaweia o na olhana aupuni me ka hoopono. A i mea e hiki ai ke lawelaweia na oihana aupuni me ka hoopono, i poe. kanaka hoopono ka poe na lakou e malama ia mau oihana, j lakou e hooko na kanawai o ka aina, I a e hoomalu hoi i ko kakou mau home —he poe kanaka hoi e hooko ana i ka lakou hana me ka nana ole i na hana ku-e a keakea e hoalaia mai ana. O ka lanakila e loaa ana no keia ano hooponopono aupuni, he lanakila ia i oi aku i ka lanakila o ka aoao kalaiaina, a no ia kumu ke pii mahuahua mau ae nei ka heluna o na kanaka kuokoa 1 hooholo i ko lakou manao e koho i ke kanaka i ikeia kona kulana hoopono ame ka makaukau. Eia na olelo a 'o naauao a ka Loio Kuhina Amerika Huipuia ma \Vasinetona i olelo mai nei no kakou: "Ina e loaa ia oukou na kanaka kupono i poe luna aupuni hoopono, makaukau, me kahi hoonaauao kupono ia ana e hiki ai ke hoomaopopo a hooko pono i ka lakou hana, aole no auanei e nele ka loaa ia oukou o na hooponopono aupuni kupono ana, ina no he mau kinaunau kekahi iloko o na kanawai. "O ko kakou iini no ia o ka ike aku i poe maikai a naauao ke noho mal ma na oihana aupuni, a e hoomamaia na kaumaha o ka lehulehu, a e lawe« hoi na liana o ka lehulehu me ka pololei." "Hana aku no i ka pono, ka mea i hana i ka pono iaia iho, a o ka mea ana i inoeuhane ai, oia no kana i aa ai e hana, O lakou, a o lakou wale no auanei ke kupaa inau ma ke kuokoa." Ila hiki ke ikeia ma keia mau olelo a keia alakai kiekie ka manao hoopono ame ka naauao. He mau manao hoolana keia e hoohioloia ai na hana | j liewa a ka poe kolohe, a e lioike mai . ana hoi i ke kulana kiekie i kupono i na Amerika oiaio apau e hiipoi af. Ma ko kakou hoomaopopo ana ia Col.; laukea, ua loaa ia kakou ma ona la he keonimana Hawaii oiaio i ku i ka mahaloia; he kanaka i hoaoia a i ike>a kona hoopono, i hana i kana hana me ka pololei, a e kakoo hou ia aku ana e na poe maikai, a me ke kanalua ole e hoonoho hou ia aku ana no oia ma ka oihana ma keia mahina ae. I kela ame keia la ke huli mai nei na Hawaii a noonoo no ke koho ana ia laukea, no ka mea, oia wale Ho ke kanaka kupono i ikeia no keia oihana hooko kanawai. He lehulehu o na kaliunapule o loko o keia mokupuni ke hilinai nei ia laukea, oiai no nae, aole. 0 lakou makemake e huikau pu mai iloko o na hana kalaiaina. Ua ike makou i ka mea nona ko lakou mau baloka ame ko lakou liooikaika ana. Eia hoi ka manaopepa o ka nupepa Advertiser o ka la 29 o Sept: Ua kakoo mau keia nupepa i na hana e hoohoihoi ai i na Hawaii ma ka lakou hoao ana e lioonoho i ko lakou poe kupono ma na oihana, a e ku-e ikaika ana hoi i ko lakou alakaiia e ko lakou poe kanaka lapuwale. Ma o Carlos Long la ame Curt.is laukea, ua loaa i'na makaainana Hawaii he mau | kanaka hoopono, e ake ana e hana i ka mea pololei ma na ano apau. A ina e kakoo ana na haole koho haloka ia laua, e nalohia loa no auanei ia mea he ku-e ili ma na hana koho baloka, I a e lilo no hoi ia i mea e hoohoihoi aku ai i na oiwi, ka poe no lakou ka aina a lakou e noho nei, ma ko lakou hoao ana e hoolilo ia lakou iho i poe makaainana ku i ka hilinaiia. Manao makou he hana naauao keia. Ua olelo ae kekahi Lunakanawai Amerika i kekahi la aku nei: " Ae, e koho ana au ia laukea, oia ke kanaka 1 hiki ia kakou ke hilinai." Ua olelo ! ae hoi kekahi kauka penei 4 '' E kakoo ana au ia laukea ma na ano apau e hiki ana ia'u." Ua olelo ae hoi ka Peresidena o ka Hui Hoole Waiona o l na Wahine Kristiano o Hawaii nei pej nei: " E hooikaika aku ana au, a me | kekahi poe lede he lehulehu, no lauj kea.'' Aole o lakou pono koho, aka nae, he leo maliuia ko lakou. Ua hana oia i ka hana me ka pololei ,a he mea pono i na makaainana makee maluhia a apau e kakoo iaia. i Nolaila, ke noi ikaiija aku nei makou i na poe koho baloka noonoo maikai a pau o Oahu e ku a kakoo i ke kanaka i lawelawe i kana hana me ka hoopono, i hooko pono i kana lioohiki oihana, me ka pulama ana hoi i na kanawai o ka aina. Aole o *iaukea he kanaka hapukn. Iloko o kona ilihuae me ka nele, aole oia i pani i kona maka, aka, ma ka aie wale no i loaa ai kana dala i hiki ai iaia ke uku i kona mau aie. He hana paakiki kana i hana ai, ua hookoia nae ia hana me ka ewaewa ole. Nolaila, he mea pono i na Hawaii apau ke haawi mai iaia i ko lakou mau hoomaikai ame ko lakou mau kakoo ana iaia. 0 ke kanaka i lawelawe i na | hana o ka lehulehu me ka hoopono, ua kupono loa i ka lehulehu ke kakoo iaia. Ma ka pauku mua o ke Kahuahana o ka aoao Demokarata i hooholoia ai e ka Aha Elele Kalana i malamaia ai ma Honolulu nei ma ka la 23 o Sepatemaba i hoopukaia ma ka Paciflc Commercial Advertiser o ka la 24 ae, I ua kaena ae ka aoao Demokarata m*

ke kahea ana aku i na mana koho penei: "Ke kono aku nei makou (i ka le■hulehu) e/nana ae ika moolelo ona hoa Demokarata iloko o ka Ahaolelo, ka Papa Lunakiai, ka OIHANA MAKAI, ame na-oihana e ae ma ke ano, he mau kumu alakai ia e hoike ana i ka hiki i na Demokarata e lawelawe i na oihana o ka lehulehu me ka hoopono." He ninau ano nui keia, a ke manaolanaia nei e loaa hou ana ka lanakila i ka aoao o ka pono ame ka maluhla. Ke iini nei makou e ike hou aku o laukea ko kakou Makai Nui no keia mau makahiki elua e nee mai nei. Aih maluna ona ko makou hilinai. Ke pii mau ae nei ka heluna o na kanaka hoopono e kakoo mai nei ia laukea, a oia ke kumu e haalulu mai nei o na "niikini politika ? ' no ka maka'u iaia. O keia ka na kanaka hoopono apau e ala lokahi mai ai a paio like i loaa ai he Puali Makai maemae. HOALOHA NO HAWAII.