Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 42, 16 October 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA VIII. Ma ke ahiahi nae o kekahi la ae, ua kipa aku la laua ma ke kulanakauhale no a Aelena o ka moe ana ma kela manawa ana i hele mai lū nia kana huakai imi i na mea pohihihi ana i moeuhane mau ai, ma keia kae o ka lokowai. La hoihoi aku o Adena i kona kokoolua iloko o ka rumi i haawiia mai ai īiona e moe ai ma ia po, a hele aku la oia e holoholo, oiai no nae ua hele iho la i kela manawa a poeleele loa e ike pono oleia mai ai kona ano e kekahi poe, a iaia e holoholo nei, ua lohe aku la oia i ke pohapoha mai o'ke kapuai lio, a haupu wale ae la no keia he pilikia paha ke hoohalua nei ia laua. Ke hoolono loa la nae oia a hiki i kona ike ana i ka oili ana»mai 0 kekahi lio ma kg alanui no a laua nei o ka hele ana mai, a holo polo],i mai la ua lio la noloko o ka pa o ka hale hookipa a laua nei e noho ana, a lele mai la ka mea e kau ana maluna ona, a o ka wa no ia i lele ae d\ o ka oili o ke koa opio i kona ike ana aku, aole ka keia he Pake okoa. aka o ka Pake kilokilo no ia ō Nanakina. Iloko o kela manawa i ala mai ai ka manao maka'u iloko ona no keia kilokilo, aole no ka manao hopohopo nona iho, aka no kona kokoolua. a i ka ike ana aku o Adena i ka hele pololei ana mai o ke Kie komo iloko o ka' hale hookipa, o kona holo koke aku la no ia noloko o ka rumi a Lulu e noho ana me ke pi.hoihoi. No ka laua hana iloko o ia manawa o ke kupilikii, e hoomanawanui mai ka lehulehu ma keia wahi, a e huli hou ae kakou ihope a nana aku i ka home noho kuaaina o ke Kelkialii, kahi ana i manao ai e hoouna aku i ka Moiwahine ilaila e noho ai. i Ma keia ahiahi a kakou e ike nei i ka holo ana aku o Adena e hui pu me.Lulu iloko o ka rumi. no ka maka'u ame ka pihoihoi no na pilikia a Adena i manao ai e kau mai ana;maluna o laua, ma ua ahiahi Imokahi la no hoi i hoihōi aku ai ke Keikialii i kana wahine no keia home kuaaina ona, kahi ana i manao ai e kanu ola aku i kana wahine 1 mea e lilo mai ai o Lulu nana, me ka haupu mua ole nae, aia ua kaik'amahine la, ka mea i kapaia ka Momi o ka Hikina, ke aha'i la ka pupuhi i ka i'a o Ukoa. He mau hale nani ko ua keikialii la ma keia wahi, me kekahi mau kahawai liilii e hoopuni ana i* kona mau aoao, aka mamuli o ka maikai ole o ke ola ana ma keia wahi, aole loa ua Keikialii la i makemake e hoi ilaila e noho ai, a ma ke ano hoopunipuni wale no oia i hoike aku ai i kana wahine he wahi maikai keia, ke kumu i ae mai ai o ke Kamaliiwahine e noho ilaila no kekahi manawa pokole. I ka hoea ana aku o ua Keikialii Kong-ti la ame kana wahine i keia home o laua, ua i aku la o Kong-ti iaia i ka pane ana aku: "E manio ana no anei oe e loaa ana ia oe ka oluolu maikai ke hoohala i kekahi mau la ia nei ?" a no ka oluolu maoli o ka leo o ua Keikialii la, ua kuhihewa maoli mai la kana wahine eia no ua Keikialii nei ke aloha nei iaia, a oia kana o ka pane ana mai: "Ua manao au, e loaa ana no ia"u ka maha ame kā hauoli ke nolio i keia wahi, a no ka mea eia no hoi o Taisa ke noho pu nei me ua loaa no ka mea nana e kamailio mai i na mea e hoolanaia ai ka manao, a ke hoea mai no hoi oe e ike ia'u i kekahi manawa, alaila e hooi loaia ae ana ko'u ano maikai a oluolu mamuli o ka ike mau ana aku ia oe." "E hele mau mai ana no au e ike ia oe i kela ame keia manawa, ?.ka o ka'u wale no e a'o aku nei ia oe e malama loa oe ia oe iho, mai hele nui oe iwaho i ka holoholo mahope auanei loaa oe i ke anu, a hoea mai kekahi ma'i ko'iko'i maluna ou. "L'a lohe au i ka make hikiwawe ana o kekahi poe i noho i keia wahi mamuli o ko lakou noonoo ole i ke ano o ko lakou noho ana, a ]Kla hoi au e a'o aku nei ia oe e makaala loa oe ia oe, a oiai he mau ' ale maikai loa keia o kaua, nolaila aole o'u hopohopo no ka pii mau :r.ai o kou maikai i kela ame keia la ke hoolohe oe i ka'u mau a'o /.na." "Aole au hopohopo ana mai no'u, no ka mea he hookahi wale • . . kumu o'u e maikai mau ai, oia no ke ola ana aku e hoohauoli ia . ke ike aku au he oia mau no kou aloha ana mai ia'u e like me na h o ko kaua hoomaka ana ae e noho ma ke ano kane a wahine." "Eia no hoi au ke aloha mau aku nei ia oe e Niao, aka manao au : !e malaila kou pilikia, aka he wahi okoa ae no. Ke nana aku nei ?.:■ ia oe, ke hele loa mai nei kou kino i ka Aviwi> a ke haikea pu mai • ; hoi kou helehelena, a e nana aku ana au i ka pana o kou lima?" ka nee loa ana aku o ua Keikialii la a pili ma ka aoao o kana wa"Ua nawaliwali maoli no ka pana o kou lima, a o ka'u wale no e i .ku nei ia oe, oia no kou kauoha ana i kau kauwa e kiai mau ia oe i n; maiiawa apau, a ke a'o aku nei no hoi au ia oe; e hooluolu mau oe ; a po apau me ka lilo ole o kou nawaliwali i mea nau e noonoo nui r: ; E hoi ana no au, a iloko paha o na la elua a ekolu, e hele hou mai i e ike ia oe, a malia i kekahi manawa no hoi, e noho iho ana kaua i:i : .i no kekahi mau la loihi." "Auwe, he keu no e moe pu iho ana kaua ia nei e kuu kane, eia ka ' : uhu hou nei no kou manao e huli hoi aku no Nanakina," wahi .! Xiao o ka pane ana mai ia Kong-ti. ' Aole e hiki ia'u ke noho ia nei i keia po, no ka mea he hana ano > n >a ka'u e hele aku. ana no ka hooko ana i ke kulanakauhale i ka ia ap--«p.->, a ke kaumaha loa nei nae au no ka haalele ana iho ia oe k okalii wale no i keia po, aka ua hiki ole nae ia'u ke alo ae, oiai he hana keia i makemakeia ai au e hiki kino aku, me ka hakalia ole. Ke ' ihi !oa nei ko'u noho ana ia nei, nolaila e hookuu mai oe ia'u e hoi," j :• ne mau minute helu wale iho no mahope o ka huli hoi mai la no ia i ' na Keikialii la, me ka hoolohe hou ole aku i ke koi paakiki mai a | .: .na wahine iaia e noho pu laua ilaila no ia po. j I ka liala ana aku o ke Keikialii Kong-ti, ua lawe mai la o Taisa ] ' a ihoiho kukui noloko o ka rumi o kona haku wahine, me ka hele! ' : ana aku e ho-a i ke kapuahi hoopumehana, oiai ke hoomaka mai k >:e anu ia laua, a mahope o ka pau ana o keia hana ana, ua hele hou • iī la oia imua o kona haku wahine no ka ninau ana aku no na mea : a i makemake ai iaia nei e hana aku no kona pono. "He hookahi no a'u mea i makemake ai ia oe e kuu Taisa mai- •• oia no kou noho pu ana mai me a'u, no ka mea ke ike nei au i 1 v. ano maikai ole." "Heaha ka pilikia e kuu haku, he mea anei kekahi i hiki ia u ka v ' na ana aku i wahi hou e oluolu ai?" me ka nana pono loa ana aku 1 maka o Niao. "Aohe i maopopo maoli ia'u ke ano o ko'u pilikia, aka i ka'u hoon.a- popo iho no nae, ua loaa ia paha au i kekahi ma'i ano- e, a ua ike n a: ka haku o kaua ia hiona ano e makma o'u mamua o kona huli hoi aku nei." Ua huli aku la nae ko Taisa mau maka i kahi e, no ka mea ua r --'i mai la kekahi mau hōohuoi ana iloko ona no ke kumu nui o keia 'noiia ana mai o kona haku no keia wahi, a aole no nae oia i mat n:ake e ike mai o Niao i keia hoohuoi iloko ona, alaila ua i mai la ; i ua haku la ona: "E hoolana i kou mau manao e Niao, no ka mea i ka'u nana aku || oe, aole maoli i loaa ia oe kekahi ma'i, koe wale iho no paha na c -vlo mawaena o olua, ka mea nana i hqanoe ae i kou mau noonoo,

a oia nae ka'u e olelo aku nei ia oe, e hoopau loa kou noonoo ana i na mea a olua i kamailio pu ai, i ole ai e lilo ia mau mea, i mau mea nana e hoomailo mai ia oe a ku a ma'i maoli e hiki ole ai i ke akamai ame ka noeau o ke kanaka ke hoola ae ia oe." Ua ala wale aku la no laua a hiki i na hora o ke aumoe, alaila ua hoi aku la laua 110 ka hooluolu ana ma ia po, a e like nae me ka rula mau ia Niao pela no i waiho aku ai kana kauwa he pola ti ma kona aoao, no ke ala ana ae.i kekahi manawa o ka po, a inu ti, e like me ka mea i maa iaia mai kona manawa kamalii mai. Aia ma kekahi aoao mai o ko Niao rumi, aia malaila o Taisa e hiamoe ai, ua hiki loa iaia ke ike mai i kona haku, oiai he paku lole wale no ka mea nana e hookaawale ana i keia mau keena a elua. I ko Taisa niaopopo loa ana ua maluhia ko laua mau rumi, a ua hiamoe hoi kona haku, ua liele aku la oia no ka hale olalo, no ka nana ana, ina he poe paha kekahi e hoohalua mai nei i ko laua hale. No kona ike ole ana aku i kekahi mea, ua huli hoi mai la oia no loko o kona rumi, a liaule aku la hooluolu. « 0 ia nanea kona i' ka hiamoe a hiki i kona puiwa ana ae mai kona hi.amoe ana mamuli o kekahi nakeke ano e i maopopo mua ole iaia, a i kona kiei ana aku mawaho o leona puka aniani, ua ike aku ia oia, aole ka e kala loa i puka ai ka maliinai aka ua hoi hou mai la oia a hoolono aku la i kahi o kela nakeke ana o ka lohe ana. Ke hoopili loa la oia 1 kona ke pani puka lole e pale ana i kona rumi mai ko Naio mai, a lohe aku la oia i ka nakeke mai maloko oka rumi o kona haku wahine. Ma ke ano nae oka nakeke, ua maopopo loa iaia nei, aole ka moiwahine i ala, aka he nakeke okoa loa no keia. Ua pale malie ae la oia i ka paku lole, a ike aku la oia i ka oili ana aku o kekahi Pake niai ka rumi aku o kona haku, manao loa la ko ia nei laki o ke ala koke ana mai a ike i keia mea maau hele o ka po iloko o ko laua hale. Ke hoolono loa la. keia a hiki i ka pau ana o ke pahupahu o na wawae o ka mea komohewa, alaila ua komo 'aku la oia noloko o ka rumi o kona haku, a oiai e a ana no ka ihoiho kukui ana o ka waiho ana iloko o ka rumi o kona haku, ke ike la no oia i ka moe maikai mai o ua haku la ona, a ke au hele la kona māu maka maloko o ua keena nei, heaha la ka keia Pake i hana aku ai i kona haku wahine. Ala mai la ka hooiaio ana iloko o Taisa no ka pololei o na mea ana i hoohuoi ai, aka o kahi nae a ka mea lokoino i hana mai ai; o kana ia e makemake ana e ike ia manawa. "Ua manao io maoli ia no ka e hoopilikia mai ia Niao," wahi a ua Taisa la i namunamu liilii wale iho ai no iloko ona. "Maniuli o ke komo ana mai nei o kela Pake me ke kuleana ole iloko nei o ka rumi o kuu haku, pela au e manaoio nei, aijr kekahi hana i makemake ia e kaili koke ae i ke ola mai kuu haku aku." Hele aku la oia a nana iloko o ke pola ti ana o ka waiho ana ma ka aoao o ka moe o kona haku, a ike iho la oia aole i hoopa ikiia ua ti la; aka iaia i lawe mai ai malalo o kahi a kL ihoiho kukui e a ana, ua ike iho la oia i ka lana o kekahi mau mea keokeo iluna o ke ti, a oiai aole ana mau mea i hookomo maloko o ua ti nei, nolaila ua hoomaopopo iho la oia, na kela Pake paha i hookomo iho i kela mau mea iloko, nolaila ua i ae la oia me ka leo malie e lohe ole mai ai kona haku, "E malaniaia ana e a'u keia ti, malia he mea ia e hooiaioia mai ai' na mea a'u i hoohuoi mua ai, no na mea e hanaia mai ana no kuu haku nei" alaila ua hoihoi loa aku Ia oia i ke pola ti noloko o kona rumi, a waiho mai la he pola ti hou ma kahi o kela pola ana o ka lawe ana aku la. ) Ma keia liuli hoi hou ana mai nae a Taisa noloko oka rumi kona haku i puoho mai ai o Niao a i mai la: "Owai keia oloko o kuu rumi?" "Owau no keia o kau kauwa o Taisa," wahi a ke kauwa wahine me ka neenee ana aku a kokoke ma ka aoao o kona haku wahine. "He keu maoli ko'u hauoli o ka maopopo ana o oe no keia, e manao ana ka hoi au he mea e ae ka i komo mai nei iloko o kuu rumi. E kuu Taisa, heaha ke kumu o kou komo ana mai nei iloko nei i keia po ?" "No kuu lohe ana mai nei i kekahi nakeke iloko nei o kou mnii ke kumu o ko'u ala honua ana mai nei a hele mai nei au e nana, eia nae ike aku nei no au i kou hiamoe maikai mai." "He nakeke io no ka paha ka'u o ka lohe ana, eia nae me he mea la he moeuhane i ka'u hoomaopopo loa," wahi a Niao me ke ala ana ae a noho pono iluna o kona moe, "Malia paha ua kuhihewa mai nei oe no ka nonolo o ko'u mau pukaihu a manao loa oe he mea okoa ae kekahi i komo mai iloko o kuu rumi. nei?" i hou mai ai o Niao i kana kauwa. "£ole au i kuhihewa, a he oiaio ia'u i komo mai ai, ua ike maopopo loa au i ka oili ana aku o kekahi ope'ape'a mailoko aku o kou rumi, a o ka'u mea i ike oia no ka hele ana o ko pola ti a hinu, a ua ninini ia aku nei e a'u ia ti, a lawe mai nei au i pola ti hou nou." Ua lilo keia mau hoakaka a Taisa i mea e hooluoluia aku ai ka manao o kona haku, alaila ua hookuu ae la laua no ka hoi atia aku o» Taisa noloko o kona rumi, me ka vvaiho hou ana iho i kona haku,-,e hooluolu. 1 ua Taisa la e noho la maloko o kpna rumi, ua ho-a ae la oia i ka ihoiho kukui no ka nana pono ana i kela mau mea keokeo ana o ka ike ana maloko o ke pola ti o kona haku, a hoomaka mai la oia e kio'e noloko o kekahi pola okoa aku, no kona ake nui maoli no e maopopo ke ano o keia mea. Ua hele nae a kakaikahi loa na mea keokeo i koe, oiai ua kokoke loa lakou apau e hehee, a i ka holopono ana o keia mau mea ana i hana ai, ua haule aku la oia hooiuolu no ke koena aku o na hora i koe o ia po. - » MOKUNA XI. I ke ao ana ae i kekahi la, ua ala kakahiaka nui ae la o Niao, a pela no' hoi me Taisa, a hele holoholo aku la laua ma na kahawai e kahe ana aole no i mamao loa mai ko laua nei hale aku. Aole nāe i loihi aku ia holoholo ana a laua mamuli o ke ano huihui o ia kakahiaka, a mamuli no hoi o ke ano opilopilo o ka wai o keia mau kahawai, a ia laua i hoea aku ai no kauhale, e noho mai ana ke kakauolelo a kanaka punahele hoi ia Kong-ti. He kanaka opiopio wale no keia nona na makahiki he kanakolu, a o. ia nei ka mea hele mau me ke Keikiali.i ma kana mau huakai kaahele apau, a ua lilo keia<kanaka i mea hoowahawaha ia Niao, aole no kona manao ana ua makemake keia kanaka opio e hoopilikia mai iaia, aka no kona ike ana, ua oi ae (ja punahele a me ka makemake o ke Keikialii i keia kanaka mamua ona kana wahine mare. I kela manawa o laua nei i hui aku ai me Li (ka inoa ia o keia kakauolelo) ua haawi mai la ua kanaka opio la i leona aloha ia Niao, a ma ka Taisa nana aku, aia wale no ka nana ana mai a ua Pake la ma na maka o Niao, ka mea nana i hookomo loa mai i na manao hoohuoi iloko o Taisa, he hana nui ka keia kanaka o ka makemake ana e ike i ke ano o kona haku wahine. Ua nolio iho la no o Li me laua nei a hiki i ka aina kakahiaka, a ia lakou i huli hoi aku ai noloko o ke keena hookipa no ka nanea ana, ua noi aku la o Taisa i kona haku e hookuu mai iaia, a no ka mea ua makemake loa o Taisa e hele aku e hoao i ke ano o kela mau mea keokeo ana o ka hookaawale ana maloko o kekahi pola okoa aku. Ua hele aku la o Taisa noloko o kekahi wahi hale i kukuluia maluna o kekahi lokowai, he hale no kekahi mau manti e noho ai, me l<a huna ana i ke pola iloko o kona lole i ole ai e loaa na hoohuoi ana no kana mea e manao nei e hana aku. (Aole i pau.)