Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 42, 16 October 1908 — OHOHIAIA NA HALAWAI KALAIAINA [ARTICLE]

OHOHIAIA NA HALAWAI KALAIAINA

He nifiu po maumaua leeia o na lialawai a na aoao kalaiaina ma na maliele e noke mai nei i keia mau po. Ma lea po o ka Poakahi ne.i ,i na Repulialika e inalama ana i ka lakou lialawai mauka o ka liale paumawai o Kalihi, aia hoi na Demokarata « malama aiia i ka lakou halawai ma ke alanui Liliha. Ma ka halawai o kela po, aole he nana nui ae o na molio no ko lakou hoa, ka Loio Kalana John Cathcprt, a koe wale no nae ka hoohuikau' aiiu ma ke ano e koho no i ka paa baloka holookoa me ka pololei. O na moho Lunamakaainana ame na moho holo laula e ae apau ka poe i ha'iolelo ma ia lialawai, a ua nui ka makemakeia o ka lia'iolelo a kekahi mau moho. Iloko o ka nakeke o ka paumawai, aole no nae ia he mea e hoi koke ai o na kanaka i hiki aku ma kahi o na haneri poe koho i hoea ae a hiki wale i na hora aumoe. Ua piha no hoi ka halawai a na Demokarata ma ia po, a o ka lakou ha'iolelo no o ka hoikeike aku' i ka poe koho aōhe he mau pomaikai i loaa mai iloko o keia mau makahiki loihi o ka noho . hooponopono ana o ka aoao Kepubalika, a he manawa uuku wale no keia i noho ae nei kekahi mau Demokarata ma kekahi mau oihana kakaikahi, ua ikeia nae ka holopono o ka lakou mau hana. O ke koho no i ka paa baloka holookoa ka mea haule ole i ka poe ha'iolelo, mai ke poo mai a hiki i ka hi'u. O ko Harvey ano mau no ma kaqa ha'iolelo, oia no ke a'o ana aku i ka lehulehu o ka poe koho baloka, aole e nana i ka ili ma k« koho wale ana no i na kanaka Hawaii e holo nei no na kulana lehulehu, aka e koho i ka haole kekahi. Ma Waikiki kekahi poe o lakou kahi

i ha'iolelo ai ma ia po, a ua huli hoi mai a he liookahi ka ha'iolelo like ana me ka poe mauka o ke alanui Lililia. Ma ka Poalua mai, ma Pauao na Eepubalika i malama ai i ka lakou halawai, a ma Kakaako hoi na Demoka* iata. Ua piha no keia mau halawai a elua i ka poe makaikai,. a nui no hoi ka pa'ipa'iia o kekahi mau ha'iolelo. Ma na ha'iolelo a na moho Repubalika, aole o' lakou kamailio koinoino wale no kekahi mau aoao, aka ua~kamailio mai no. lakou i ko lakou hooko pono i ka lakou hana ina e kohoia aku ana i keia kau. Na Mr. Hughes i hoikeike mai, o ke alahele wale no e loaa mai ai o na aina liookuonoono liilii i na kanaka maanei nei ,oia no ka we/l\o ana aku na na Repubalika e hana, no ka mea me ke akahele wale no e fiana aku ai, i mea e loaa mai ai ke aponoia e ke aupuni makua. Ua piha no hoi ka halawai a na Demokarata ma Kakaako, maloko o ka Paka Atkinson, a aole no he mau mea hou ae mawaho o na mea a na moho e ha'iolelo nei maloko o na mahele lehulehi|. He hookahi no nae mea pa'ipa'i ia ka poe hoolohe aku i na ha'iolelo o ia no ka maheleolelo G. K. Keawehaku, i ka pakake ma ka unuhi ana mui i na ha'iolelo a na moho haole, me he mea la ua haku muaia a paa ka ha'i olelo, alaila unuhi mai imua o ka lehulehu. He mau ha'iolelo liilii wale no ka i malamaia maloko o na mahele lehulehu i keia mau po iho nei, aika nana aku nae, no ka hui hookani pila ka makemake loa o kekahi poe e hele aku 8 hoolohe i na ha'iolelo, aole no ka manaoio e loaa io mai ana he mau pomaikai mai kekahi poe moho mai, a i ole ia mai leekahi aoao mai paha.