Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 43, 23 October 1908 — NAUEUE KA MANAO PAA I KA HAIOLELO A KIAAINA FREAR [ARTICLE]

NAUEUE KA MANAO PAA I KA HAIOLELO A KIAAINA FREAR

N'i ka īnanawa mua loa iloko o keia ii-i n la liakoko kalaiaina, i hoike akea ai o Kiaaina Frear i kona manao o ka lehulehu o ka poe koho bal"'sa maloko o ka Halekeaka Opiuma, < a 'o ana hoi i ka poe koho baloka e kiula ī ka ilio melemele ilalo, a aole lioī c koho i ka paa baloka pololei ina l.e niau ilio kekahi o ia ano iloko o ka paa baloka. He heluna nui o ka poe koho baloka i hoea ae maloko o ka Halekeaka Opiunia ma ke ahiahi o ka Poakolu nei no ka hoolohe ana i kana ha'iolelo ame kn kekahi mau moho i waeia e ka aoao Uopubalika, a ma kekahi olelo ana ae boi, he halawai ia i malamaia e na Repnbalika. Ua hoomaluia kela lialawai e Mr. lloogs, a i kona wehe ana mai i kana 'nnu olelo mua o ka hoolauna, uk olelo mai la makehewa i ka lehulehu k:i e mahae lua ke koho ana i ka paa baloka Repubalika, a nona iho he kanaka oia i maa i ke koho pololei ana mai ke poo mai a hiki i ka hi'u, a ma ia ano oia i makemake 'ii i ka poe e hoolohe aku ana e hana aku pela ke hoea mai ka la 3 o Novemaba ae nei. Ma keia manawa i hoolaunaia mai ai <"> Kiaaina Freaf iloko o na leo huro o ka lehulehu, a mahope iho o ka hooana i ka lunahoomalu ame ke ua hoomaka mai la oia e haai kekahi ha'iolelo loihi ka mea nana i hoonaueue aku i ka puuwai o kela nme keia mea koho balōka noonoo maikai, a ma ke ano nui nae ke hoikeia ako nei maloko o keia pepa. Ua hoike mai oia i kona hauoli i

kona ike ana maloko o na nupepa i ke kukala ana ae o ka aoao Repubalika ame ka Ilome Rula no ke kapaeia o ka waiona ma keia hakoko kalaiaina, aka nae aole oia i lohe iki mai ka aoao Demokarata inai, he mea kekahi o ia ano i lioike maopopoia: ae. aka ina ii>i pololei na mea ana! i lohe ai, mai na kuaaina mai no na hana a ka Elele Demokarata, alaila ua pili maoli īaia ka piepiele, ame ka pulapu. Aol'e loa he alahele e ae e loaa mai ai na kulana holomua iloko o ka aina nei ,ma keia hope aku, koe wale no ka hooliloia aku o na aina aupum ma ke ant kupono i'o, a heaha ka waiwai 0 ka hoike ana aku i na makaa.-aana eUoaji ana ia }akou pakahi i 160 <eka aina, me ka/ike maopopo no o MeCandless aole loa e hiki īa mea ke hookoia, ina no oia e kohoia ana a hooholoia he mau kanawai ē like me kana c manao nei, a no ka mea aole 1 na aina aupuni maloko nei o ka aina e hoolawa aku ai i na makaainana kolio ba Uakapa ae o Kiaaina Frear i keia ano hana, he a i 01 aku no paha ke ino mamua o ia huaolelo, a ua pili hoi i ke pahele aku i na mana koho o na kanaka, a he hoike ana ae no hoi ia i kā like ana o ka me na kamalii. i ka puni wale mai 1 na lioohiki pul'elehua, ua like hoi me na hulu i ka lele i ke puhna e ka nmka--11 Ua haawi mai oia i kona mahalo kiekie i na kanaka Hawaii mamuli o ke ano o ka lakoii koho ana e like me na moolelo o na makahiki he kanalnku 1 hala ae nei, i hiki ole ia Amerikd ke

lawe mai i kekahi moolelo a hookuku me ko koia lalnii kanaka. Ma Amerika e kauohaia ana ke kanaka waiwai e koho aku i ka poe o liiki ai ke hoopakeleia ae ko lakou mau kuleana iloko o kekal)i niau hana am» nui, me ka nana ole i ko lakou l\onpono a kupono aole nae pel:i ma Hawaii nei, a ua'kupono ka mana kohd baloka e haawiia i na kanalei Hawaii. A i k.*v hooki nna o kana kamaili" ana maluna o ke kumuhana aina aupuni, ua a'o mai la oia i ka lehulehu e akahele loa i ka noojioo ana, me ka puni ole aku i na paliele o na ano •> like me ia e hooku'iia aku nei imua n ka poe kolio haloka iloleo o keia mau la no keia mau eka aina lehulehu, u maluna lioi o ka ninau aina aupuni. 0 ke ake ana aku a na makaainana o keia Teritore e paholaia mai ke kanawai aina maanei nei, ua ku-e loaia i ka makemake o ka Peresidena a o ka Ahaolelo Lahui, a ina e hoea aku ana. kekahi noi mai ia Ilawaii aku nei, no mea ,e ike mai auanei o Amerik:i aole i hiki ia Hawaii ke hoomalu iaia iho, a e kailiia aku ana ka loaa m:ikahiki i hiki aku ma kahi o ka $20'».. 000 a heaha iho ka na kanaka Hawaii, he neo! Ia Kakauolelo Garfield*ma Hawaii nei, ua hoea ae ka palapala noi a n.t Demokarata iniua ona e pili ana i k » pahola ana mai o ke kanawai aina •> Amerika ma Hawaii nei, a ua panci;i aku lakou, aole lakou i ike i ka lakou mea e noi mai ana, ua lik'e pu me k.i makemake ana e komo aku iloko o k» pa palai, eia nae iloko o ke ahi e haulo ai. Ua hoao o Amenka e hoololi i kona mau kanawai aina, aka ua hele nae a kau ka weli i na ma-no niuhi (p<»o alunu aina) na ahahui lehulehu i m ikemake e loaa mai ka aina mai k poe ilihune mai, a oia haawina hookahi no ke loaa aku ana ina Hawaii nei. Ina e kohoia ana ka Ehile Demnl-.:i-rata i keia kau, a hookomo aku oia i kekahi mau hoololi e pili ana i ke kanawai aina, o kahi no e holo aku ai 11 keia ninau iloko no o ka lima o K • kauolelo Garfield, a ua maopopo m lll no ka mea e paneia mai ana no keia ninau. 1 ka hooki ana iho i kana ha'inl' o ia po, ua a'o mai oia i k ' * ame keia mea koho baloka, e noonormua i ka pono o ka aina, a mah"i aku k*v noonoo ana no kona aoao kalaiaina. Mahope aku ona, na ku mai kek.'iH mau moho no ka hale o na Lunam kaainana ame ka Hale Senate, a ,!;l hele a liiki i na hora o ke aumoe. IVI hookuuia ka halawai o ia po me k v ulumahiehie o na manao o ka poe 1 lohe i ka ha'iolelo a Kiaaina Frear.