Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 30 October 1908 — KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA KA WELI O NA POWA [ARTICLE]

KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA

KA WELI O NA POWA

' , MOKUNA X. ) *'Na laua nei e hoike aku ia oe ia pilikia, aole nae paha i ka nui no Va mea aohe i niaopopo ia laua ka moolelo holookōa. "I kii hou mai la au i na paahao a kaua a hoihoi aku i Hanatavila a ilaila lakou e hoopaaia ai. "Pela ka paahao make a kaua?" wahi a Kata... " Aohe au i hana i kahi mea nona e like me kau kauoha," i pane mai ai ka haku hokele. "Ua pono. E hoihoi aku iaia i Hanatavila a malaila e malama ia ai kona koronero ana/' Iho koke aku la o Kata i ke alapii a peahi mai la ia Chika e hahai aku iaia. Hahai pu aku la ka haku hokele a hiki i ka halelio, kahi o Kini Pota i hoopaaia ai. I ka hemo ana mai q ka puka, komo koke aku la no o Kata iloko o ka rumi kahi o Kini Pota i hoopaaia ai, a i ka ike ana mai ia Kata,. ku ae la : .a iluna me ka wiwo, oka mea maka'u wale. Hele aku la o Kata a kokoke, hopu.aku la i kona mau lima a o ka wa no ia i holo ae ai na kupeehao a paa ana. "E maki koke oe iwaho," wahi a Kata, a he nanai pookio wale no ka ka mea pio "E Chika, e malama pono aku oe ia ia nei." Huli ae la o Kata a ninau aku la i ka haku hokele i kahi i waiho ai o ke kino make o Dona. "Aia maloßo o kela hale," wahi ana, a hele pu aku la lakou ilaila. I ka hiki ana aku kauoha aku la o.Kata i ka haku hokele e laweia "kela kino make i ka hale hoolulu kaaahi. Hele aku la ka haku hokele a loaa ke kahulio ame kekahi kanaka -malama halelio a kauoha aku la ia laua e kii i kaa, a i ka hiki ana mai laweīa aku la o Dona a hookauia aku la i ke kaaahi maloko o ke kaa ukana. Pilia koke mai la kela wahi i na kanaka like ole ame na wahine aia ohua e manao ana e hoi no Hanatavila i kela kakahiaka. I kela manawā e ku ana no ka wiliki ua oluolu loa ae kona eha, a kauoha kolee aku la o Kata iaia e hoomakaukau no ka hoi ana. Kaheaia aku la na ohua apau e manao ana e hoi, a i ka akoakoa ana mai o lakou ua lioomaka aku la ke kaaahi e hoi no Hanatavila. Aohe i piha ka hapalua hora noho ana lakou i Hanatavila. Me ka nana ole iho o Kata i ke kino make, o ka mea ola kana nana, kaliea aku la ia ia Chika e lawe mai i ka laua paahao a e hoihoi aku iaia no ka halepaahao hookahi e hoopaaia ana o Mrs. Remona aire kona mau hoa paahao. I ka pa:t ana aku o Kini Pota, hele pololei aku la o Kata a ka hale telcpona a kahea aku la i ke koronero. "Haio, owai la kela?" "O Kata keia, o Nu loka." 4i O, ika wa hea oe i hiki mai ai?" Ma keia kakahiaka mai ia mpluna o "ke kaaahi n ai ka Hokele Kuahiwi m?ti." "E, Kaha. Makemake au ia oe e hele mai ia nei i ieeia manawa, h«i hana ano nui kair aia no oe a hiki mai, alaila e ike oe nou iho " "Ua pono. Gude-bai." He hapaha hora m ahope iho hiki mai la o Hata i ka hale hoolulu kaaahi a ninau mai la no Kata, no ka mea, ilaila o Kata i hoika aku ai iaia e loaa māi ai. O ko Kata ma hala ana aku no ia i ka hale aina e ai ai i ko laua aina kakahiaka, a hoea aku ana o Hata. "Aloha kakahiaka, e Mr. j Kata," wahi a ke koronero. j "Aloha kakahiaka," e Mr. Kata, a hoolauna aku la ia ia Chika. "O keia ko'u kokoolua ma ka hana a hookahi aku la i koe ihope," ī pane aku ai o Kata me ka minoaka. "He hana nui ka'u i kauoha aku nei ia oe, a aia a pau ae ko maua paina ana haele aku kakoli i kahi o ua hana la." Noho iho la laua e ai a noho mai la no hoi o Hata ma kekahi aoao mai o ke pakaukau. Hoomaka aku la o Kata e wehewehe ma kahi o kona kiia ana mai e Dona i ka pu a me kona ki ana aku iaia a ha'i ka lima, e like me ka ka pde heluhelu i ike mua ai ma na helu i hala, a i ka pau ana o ka laua paina ana hele like aku la lakou i kahi e waiho ana o ke kino make o Dona. "Ei leo puaa leaha," wahi a Kata, "a nau ia e hoolua aku," me ka aka ana iho. Hoouna aku la o Kata ia Chika e holo i ka hale o ka Lunakanawai a e noi aku e hoopuka mai i elima palapala hopu me ka haawi pu ana aku i ka papainoa o ka poe no lakou na palapala hopu e hoopuka ia mai ai. Haalele pu mai la o Hata ia Kata a hele aku la ia e huli i mau Kiure no ke koronero ana i ke kino make o Dona. A no ko Kata ike aohe ana hana ia manawa hele aku la ia i ka nale paahao e ike i ka poe nana 0!a i kumakaia. "Aia ma ka rumi hea i hoopaaia ai o Mrs. Remona," i ninau aku r»i o Kata i ka w'iliki o ka hale paahacy. "Aia m a ka rumi e"kolu oia wale no malaila." "E oluolu hoi lia oe e lawe aku ia'i\ malaila," i noi aku ai o Kata. A hele like aku la laua a hiki malaila, a wehe aku la ka wiliki i k:: puka. a i ka ike ana aku ia Mrs. Remona e noho mai ana, huli mai i<i ia a pane mai la ia Kata: <- "Eia ia la." Huli pono aku la ia imua o Mrs. Remona a oielo aku la: "He hale maikai kou aohe wela i ke ahi, aohe like me ko'u hale i nolio maf nei, nni ka wela." * • . i i • Aohe pane leo o ka wahine, aka, nanao koke iho la ia i kekahi inea mamua o kona umauma, a no ko Kata ike ana aku i ka iho ana ; no o kona lima, ilio pu i"ho la kona maii lima iloko o kona pakeke a kau pololei aku la i kana pu imua o Mrs. Remona me ka pane pu ana aku: "Kau koke ee i koiu mau lima iluna o halawai koke oe me kou hopena, e kena tiga pnuwai punikoko. Aohe ka i lawa kou manao ] cpehikanaka ma ka ike ana ia'u iloko o kela hale pauahi? "E ka wiliki hele 'koke oe e huli i ke kino o kela wahine.' Hoomaka ae la ua wahine la e uwa i ka wa i hoomaka aku ai o ka wiliki e huli iaia. Ua loaa aku la ma kona umauma he pahi loihi ua peluia a he wahi pu panapana waikala. Ua hoao mai la ua wahine la e aumeume me ka wiliki i kela mau mea make a oiai lie palupalu kona mau īma, ua lilo mai la kana mau meā make i ka wiliki a haawi mai la īa Kata. "Ua ike iho la no oe i keia mau mea mai kela wahine mai a ī kou a e ninauia mai ai imua o ka Aha e hoike oe me ka pololei e hke n<e kau i ike ai." , . "Ae, ua maopopo ia'u kela mea," a emi ae la la mahope o ke pani P ll ka. . V u "E Mrs. Remona, peliea kou noonoo i keia manawa Ke hoomanao la no anei oe i ka'u i kamailio aku ai e hiki mai ana ka anela e fr°opakele ia'u. , , , w Ke koi aku nei au ia oe e pane koke mai no ke ola oke kanaka a oukou i puhi ai i ke ahi iloko o ka hale i keia kakahiaka. Aohe pane a ka wahine, aka kulou iho la oia ilalo me na waimaka nunui e hiolo ana.

"E hai koke mai oe i na inoa ame ka nui o kela poe o oukou ma Bosctona, i pakele oe ika amana likanaka. E hai pu mai oe ike alakai o keia hana." "Aale loa c !oaa aku ana ia oe ka nui ame na inoa oia poe a h'.ki i kuu kau ana īluna o ka amana ina oia kou makemake," wahi a ka wahine, me ke kalakala kohu ole. "E Mrs. Remcna, mai kuhihewa oe no'u iho i a makemake, aka no ke kanawai, a he hooko ka'u i ke kanawav" Aohe mea i oili mai ka waha mai o ka wahine a haalele koke iko la o Kata iaia a hoi aku la no kahi o ke kino o Dona e waiho ana. laia i hiki aku ai ilaila, e akoakoa mai a na kiure no ka ninaninan ana ike kumu o Dona i make ai. O kata hookahi wale no ka hoi.ke i laweia a koe na wahi kanaka opio elua no laua ka haikikala a Kata i kuai ai 0 ka olelo hobholo a ke kiure ua make o Dona mamuli o ka puliki ame ke kaia ana iluna oka lepo e ka bea. Ua lawe kokeia ke kino make o Dona, ka powa e kanu, a o ka hopena ehaeha i loaa iaia ua like loa ia me ka hopena ehaeha i loaa ia Piera Jlemona maluna o ke kaaahi. He hora maho-pe iho hoea mai la o Chika me na palapala hopu no Mrs. Kemona ame kona mau hoa a haawiia aku la i ka Ilamuku no ka hooko ana aku maluna o ka poe paahao. Ma ka noho ana a ka Aha i kekahi la ae, ua hooholoia e liia kela poe apau elima po ka hewa pepehikanaka. M'OKUNA X. Oiai na makaikiu Kata āiiiē Chika e uhai hele ana māhope o ka meheu o Mrs, Remona ame kona mau pāālalo, ē like me ia i ikeia ae nei e ka poe heluhelu, o Patse hookahi o lakou ka mea i noho mahope. Ma.ke ahiah.i o ka la a Kata ma i haalele iho ai ia Patse i ka hale, hiki ho.u aku ana kela keonimana i makemake ai e ike ia Kata, o Kimo Hawe, no Bosetona mai ika hale. O keia no ke kanaka i kamailio mua ai me Chika ia awakea, a hoakaka aku ai i kona makemake nui e ike koke ia Kata no kekahi hana ano nui. A oiai ua hala o Kata, ua kaa iho la ia Patse ka hana nui o ka hoakipa ana m ai iaia me ka hoomaopopo pu ana i ka hana a ua Hawe nei i makemake ai ia Kata e hana aleu nona. "E kahea aku iaia e komo mai," wahi a Patse i ke kauwa wahine no ka mea, nana i hoike mai ia Patse o Kimo Hawe ka malihini mawaho i makemake e ike ia Kata. "I mai 'nei ua kanaka nei ina aole o Kata o ka hale nei he makemake oia e ike ia Chika," wahi a ke kauwa wahine. "Plai aku oe iaia eia i ka hale nei kekahi mea i makaukau e kokua iaia no kona pilikia me kona kaukai ole aku ia Kata," wahi a Patse. Iloko o umi minute oili mai la o Patse mai kona rumi mai ua hoano e loa iaia a he kanaka e loa ke nana aku. laia i komo iaku ai i ka rumi hookipa, halawai koke mai la me kana ike kekahi kanaka aoo a i ka ike ana mai iaia ku koke ae la ia iluna mai kekahi noho ae e ku kokoke ana ma ka puka aniani a hele mai la imua e hui me ia. A mamua o kona hui ana mai me Patse ku iki iho la ia me. ke 'kahaha me kona nana ana mai ke poo a hala ilalo i na wawae o ka makaikiu me kona minoaka ana iho a kamailio m ai la: "O Mr. Chika io no oe, a ua noeau maoli no kau hoano e ana ia oe iho, aka nae, e pono au e hooko i ka'u hoohiki ua pololei ka'u koho ana." "Ina pela," wahi a Patse, "lie hana nui ole hoi paha ia ma ka wehewehe ana aku ia oe no'u iho. Heaha ka'u e hana aku ai nou?" Ua ike koke aku la no o Patse o ke keonimana hookahi no ia i apuhi ai ia Chika ma kela kakahiaka. Noho iho la ua Hawe nei maluna o kekahi n oho e ku ana mamua pono o Patse a pane aku la: "M)a keia kakahiaka ia nei au e ike ia Kata a ua loaa mai no ia ia'u i ka hale nei, a no ko'u manao e lawe ana oia i ka'u hana iloko o kona lima, ua hoi &u, a oi kali mai nei nae hoi a o ka hele ole ae, hele hou mai la au no ko'u manao ua poina paha ia." Ike koke aku la no o Patse i ke kuhihewp o Hawe ia Chika o Kata, aole nae ia i hoakaka aku iaia ia kuhihewa ona. "Manao au iie hiki no paha ia'u ke hoakaka aku i ke kumu,' walii a Patse. "Heaha ia hihia au i kamailio ai ia Kata?" "He kanaka au i hoounaia mai e Kimo Hawe o Bosetona, a ke hopohopo nei nae au ua kuhihewa paha au i keia kakahiaka, ma ka olelo ana aku iaia o Kimo Hawe au." "Kupaianaha no! A pehea la oe i manao ai e hiki ana i kekahi makaikiu ke hana i kau hihia ina pela iho la kau ano hana?" "Ua nui ko'u ehaeha i kela hana hemahema ana au i keia la a po, 'aka nae, e ike mai oe. ua hana au pela mamuli o ko'u a'oia mai." "O, ho! na hai ka oe e a'o mai i kau mea e hana ai, ea?" "Ae, ua a'oia mai au e Hawe. Na Mr. Hawe au i hoouna mai ia nei me kona i mai, ia'u e ha'i aku ia Mr. Kata o Kimo Hawe au, a e hoakaka mai ana ia i ke kumu o kona m anao ana pela mahope aku." "Ina hoi ha pela, ua waiwai ole kou noi ana mai i ke kumu o ko Kata hele ole ana aku nei." "Alaila, manao oe ua loaa ka ike ia Kata he hana epa wale no kela ?" ... "Pela ke ano ika nana aku. I ko'u manao oia maoli no ka mea oiaio." "Ua kamailio iki mai no nae paha ia ia oe ia mea?'' "Aole. I kona wa i ho'omaopopo ai he hana apuhi wale no kau iaia, ua hoopau loa oia i ka noonoo" ana no kau kihia, a ua hele aku nei he hihia okoa. Aole ona manawa no na hihia hoopunipuni o kela ano." Luliluli iho la ke poo o Hawe me ka helehelena kaumaha, me ka pane ana mai: "Ua kaumaha loa ia au no ko'u hoohokaia." "Ka, nou no ka hemahema; o ka poe apau e la we mai, nei i ka lakou mau hiliia, aole hookahi o lakou i hooneleia ka hooko ana aku. Ua ko ko lakou makemake, a i kau hihia apuhi nae aole makemake o \Kata e lawelawe 110 kona ike he hihia hoopau manawa wale no, wahi ana. "Ua hele aku nei o Kata he hihia okoa, a ina he makemake kou na'u e hana i ko hihia, alaila na'u ia e hoike aku iaia ke hoi mai." "E Chika, e hoike aku ana au me ka oiaio loa, a ina ua paa io aku ( la o Kata i kela hihia, alaila ua hiki no holi ia oe ke lawelawe i keia hihia. Ua like no kona makaukau me kona, aua kaulana oe ma na wahi a pau no kou eleu ame kou makaukau." "xAlia e noonoo pono paha au. Pehea la ke ano oka hihia?" "He hihia ano koikoi no keia. He hihia powa me ka pohihihi loa." "E hoomaka mai oe i ka wehewehe ana ma kou inōa ponoi i keia manawa." "O ko'u inoa ponoi o Davida Taketa, he kokua a luna hana no Mr. Hawe." "A heaha hoi o Mr. Hawe?" "He kanaka malama banako oia mā ke alanui State, o Bosetona. Ma ka la i nehinei, i kona hele ana aku ike aku la oia i kona pahuhao ua wawahiia a ua lilo kekahi mau waiwai makamae loa. "O ka pahuhao ka i wawahiia?" "Ae, no ka nui loa o kekahi mau waiwai makamae oia ke kumu i hanaia ai kela pahuhao iloko o kona keena hana. Ua manao ia o kahi maluhia loa ia mamua o ka waiho ana aku i na pahuhao hoahai dala o na hui nui. 1 kekahi auwina la mai i kona lawe hou ana aku i kekahi māu pohaku momi hou e waiho ilaila e hamama mai ana ua pahuhao la ua wawahiia a o na pohaku momi apau me na pepa ame na buke dala ua pau i ka lilo. "Hu! emoole no ka hoi ka lilo. Heaha na waiwai i hookomoia iloko o kela pahuhao?" Aole I paa-