Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 30 October 1908 — OWAI NA MOHO E KOHO AI? [ARTICLE]

OWAI NA MOHO E KOHO AI?

0 ka uinnu maluna ae, he liinau ia e paneia mai ana e kela ame keia mea koho baloka ma ka la eleolu ie nei o Novemaba, a oiai e ku ana kela ame keia aoao kalaiaina nona iho, me ke kaukai ana aku e lanakila na moho kupono aloko o keia kau koho, ua ili aku ka hana nui maluna o ka lehulehu koho baloka ka wae ana ae i na moho e loaa ai ka pono no ka lehulehu. Ua hoohamauia ko ke Kuokoa waha no kahaawi ana i kana mau kakoo maluna o na moho apau i waeia e ka aoao Repubalika, mamuli o ke kaukai ana akt» e ike i ke kapaeia ana ae o ka moho Loio Kalana mai ka paa baloka J»3se ia i h&rmia aku ai i kekahi o na moho i waeia, a i oleia ana rtiāi pela, nolaila pela Uō e māu aku ai ke Kuokoa, lio kona kohoia, a e kono nei hoi i ka lehulehu o ka poe koho baloka e kaupaona i keia moho, a kapae aku iaia ma kula. <}'. Oiai ke ku nei ke- Kuokoa mahope o hooponopono aupuni Repubalika, aole nā6 rtta lee ano ua punukuia e ka aoao Repubalika, nolaila ke manaoio hei makou o ka noho poo ana o Kiaaina Prear ma ke ano Kiaaina no keia Tēritōr6, i ae maeliia ae e na moho o ka aoao Demokarata ma kekahi mau wahi ā īakou i ha'iolelo ae ai, he heoponopono aupuni ia i imiia aku, e loaa mai iia l»6a e leloinua ai ka aina holoolj;oā. Ma ia ano hookahi, ke manaoio nei makou, o ka hoho afia 'aku o na moho Repubalika no ka Hale Kaukanawai o na hale a elua, he mea ia e hookoia aku j ai o ka makemake ame ka iini o Kiaaina Frear no ka hooko ana aleu i ke ku- j lana neemua o keia Teritore ma na anuu kiekie ae; a no ke kumu, ke manao j r.ei ka aoao Demokarata e kaiehu aku i ka poe e noho nei ma ke poo o na oihana o ke Teritore, mamuli paha o ka lilo ana o ka hooponopono o ia mau oihana i na Repubalika, ina pela he mea pono i ka lehulehu ke nana mai i ka pono o na oihana aupuni, mamuli o na mea e hanaia mai ana e # ka Ahaolelo Kuloko o kakou. V 1 ka lawe ana mai i ka ninau no ke kupono o na moho e alualu nei i ke knlana Elele i ka Aliaolelo Lahui, ke manao nei makou e lokahi ana ka lehulehu me makou ma ka olelo ana ae, he mau moho kupono wale no keia e holo nei no ia kulana, e like me Kalanianaole, McCandless ame Notley. I mea »ae S kaleleia ai ke koho ana a ka mea koho baloka no ka moho o lakou nei i oi ae, ke hooia aku nei makou i ko Kalanianaole oi loa ae imua o kona mau hoa e alualu r.ei no ia kulana hookahi malalo o na kumu maopopo loa e hoohewahewa ole ai ka lehulehu. Ina aole he mau kumu hoohalahala no ke kupono o keia mau moho pakahi, alaila o ke kupono loa i loaa ia Kalanianaole, hui pu me kona kamaaina i na Ihana o ka Ahaolelo Lahui ame ka nui o kona mau hoaloha maloko o ia Ahaolelo, a hui pu iho me kona kaa ana ma ka aoao iaia ka noho mana ana o ka oihana hooko ame kaukanawai, e holomua auanei na hana i manaoia e imiia »ku no ka pono o keia Teritore ame ka pomaikai o na makaainana ma o ka Elele Kalanianaole la e kanalua ole ai na Hawaii ke koho aku iaia. Ke minamina nei maleou i lee alakai hewaia o na makaainana mamuli o na a'o hewa aua a ku Elele Demokarata e haawi aku i kekahi mau eka aina lehulehu i na kanaka Hawaii, ma o ke kanawai aina la o Amerika Huipuia, ka «nea a makou e olel? nei, he maunu baloko wale no ia, a no ka mea, ke hoike e mai nei na ouli o ka manawa, ina no e kohoia ana o Mr. McCandless i Elele, o 3ca mea hea la kana e hana ai i kona kau mua loa e noho aku ai iloko o ka Ahaolelo, a pehea la oia e hana aku ai i wahi e puni mai ai na mana hooko kaukanawai i kona manao e waiho aku ai imua o lakou, i kulike ai me kana e hoakaka nei imua o ka leliulehu o ka poe k"oho baloka? 0 ka makou e pane nei, aole he mea hiki iaia ke hana aku, ke ole e hookamaaina muaia oia me ke kulana ame ka manao ame ka makemake o ka PeTesidena o AmeTika Huipuia ame ka mana kaukanawaK 0 na haawina lehulehu a ka Ahaolelo Lahui i haawi mai ai no keia Teritore sna o ka Elele Kalanianaole la, a makou e manaoio nei, e mau mai ana ka hoiomoku ana mai o na haawina lehulehu iloko o keia Teritore ma ona la ke lokahi na makaainana noonoo maikai apau e haawi i na kakoo ana iaia taa ka la ekolu o Novemaba e hiki mai ana. 1 ka lawe ana mai i na moho no na kulana o ke Kalana ame hale o Honolulo nei, āole; a makou mau moho e hilahila ai, i ke kono ana akn

i ka lehulehu o ka poe koho baloka o Oahu nei e haawi i na kakoo ana i na moho e holo nei ma ka paa baloka Repubalika, he poe lioi a kekahi mau aoao i hooia mai ai no ko lakou kupono maoli e lilo i poe kauwa na ka lehulehu. I ka halawai maoli ana me kekahi mau inoho Demokarata e holo nei no (kek.ihi mau kulana i keia makahiki, ua hooia mai lakou i ke kupon 0 ole o kekahi mau moho ī waeia, a lakou no i hooinaopopo mua ai, aole e kohoia max ana e ka lehulehu, a kekahi poe no hoi iloko o ia aoao e koho ole ai, ina pela ua hookaaknaia ko ka lehulehu mau maka, ma o ka ae maoli ana ae o kekahi aoao i ke kupono ole o kekani poe moho e hiki ole ai i ka poe koho baloka ke kau aku i na manaolana maluna o na moho a ia aoao, a he hookalii no alahele, o ke koho aku i na moho Repubalika, mawaho ae o ka moho a ke Kuokoa e ku-e e like me na kumu hoohalahala nona.