Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 30 October 1908 — HE LETA HAMANA IMUA O KA POE KOHO BALOKA Uwalo o Kakina i ka Poe Koho Baloka no ko Cathcart Kupono Ole i Loio Kalana. [ARTICLE]

HE LETA HAMANA IMUA O KA POE KOHO BALOKA

Uwalo o Kakina i ka Poe Koho Baloka no ko Cathcart Kupono Ole i Loio Kalana.

O "ka leka malalo iho nei, ua kakauja ia e L. A. Kakina ma ke ano he imua o ka poe koho baloka ke Kalana o Oahu no iia mea e pili :ina i na kumu hoohaJahala e ku-e ana . ka moho Loio Kalana John W. ' athcart, c hoikeike pu ana hoi i na kumu o kona ku-e ole ana_iaia iloko o na makahiki elua i kaa hope ae nei. Penei iho ke ano nui o ua leka la i unuhiia mai no ka pomaikai o ka poe koho baloka o ke Kalana o Oahu i >ioopatiia ae ai ke kanalua o kekalii poe mai ke kolio hewa ana aku i ka moho Loio Kalana mamuli o ke a'o :ina aku a ka poe e imi a e hooikaika nei no kona koho houia. no ke kulana Tx>io Kalana ame Kulanakauhale o Honolulu nei: Xo na mea e pili ana iA John W. <athcart, ka moho Loio Kalana. lie mea pono e maopopo i ka poe koho l>iioka o ka Mokupuni o Oaliu lie hoīke pkha pono e pili ana mawaena o'u ame Mr. Cathcart ame ke kumu o ko'u. k\f-e ana iaia ma ke kau koho baloka o elua makahiki i hala ae nei, a pela hoi me ke kumu o ko'u ku-e ana iaia ma keia kau. Ua hookamaaina muaia mai au me Mt. Catlicart ma o kona waiho ana mai he leka hoolauna mai ia Cuslnnan K. Davis mai he Senatoa no Misouri, o hoike mai ana; ua noho aku o Mr. Cathcart maloko o kona keena; a e noi inai ana ia'u e kokua aku iaia. Oiai e noho lunahoomalu ana o Senatoa Davis no ke Komite Launa Pili i ko na Aina e o ka Aha Senate iloko «> ko'u wa e noho ana ma Wakinekona iloko o na makaliiki 1897 ame 1898, ,-i na paa u malalo o na hana oluolu :inn i hana mai ai no'u; ma ke ano pili kino; a pili i na hana o ka Jehuli lni. ka hana hoi a'u e lawelawe ana sa wa.

Ma ka hui kuka ana me Mr. Cathcart, ua loaa ia'u ka hoomaopopo ana no kona makaukau ame kona ano maikai. Ua boao aku au ma ka mea hiki ia'u ke hana no kana pono, me ka heio kino ana aku e hooikaika i wahi e loaa nuii ai iaia ke kulana Hope Loio Kuhina, a ua manaoio au, ua'liookohu ia mai oia no ia kulana mamuli o ka'u hooia ana aku nona. Ua hooia mai oia imua o'u no ia mea. Aole he mau ku-ee pili kipo mawaena o maua. Oiai e ntflio Hope Loio Kuhina ana no o Mr. Cathcart ua hoea mai la o W. A. Kinney iloko o kuu keena, a hoike mai la i kona makemake ana e kamailio pu me a'u ma kekahi mea nana i hoopilikia aku i kona noonoo. Ua itinau mai la oia ia'u ina paha, ua lohe au i kekalii mea e pili ana no Catlicart me kona hoike pu ana mai he kanaka pono ole maoli o Cathcart; 'oia hol kona hoao ana mai e apuhi i ka Waiwai Kapiolani, a hoike mai la e like me na mea i hoolaha ia aku ai e pili ana no keia~mea. Ua olelo aku au ia Mr. Kinney aole o'u manaoio, o kekahi kanaka e like me Cathcart ke ano, ame ka hooia no kona ano maikai ana o ka lawe pu ana mai ia'u ua hana aku oia i kekahi 'mea o keia aho. Ua pane mai o Mr. Kinney: "īna oe i ike i ko Colburn holo kiki ana mai no kuu keena mahope iho o ka hui pu ana me Cathcart, me ka aa o kona mau maka me ka naka haalulu ana no ka piha i ke pihoihoi no kela koi o manaoio auanei oe ua hoike mai o Colburn i ka mea oiaio." Aole au i lohe hou no keia mea ma ia hope mai, aka nae aole he maikai iki o ko'u noonoo no na mea i hoikeia mai ia'u e Mr. Kinney, a ua haawi aku au i ka pono no ko Mr. Cathcart

aoao mamuli o ke kanalua i loaa ia'u. Mai kela manawa o ko E. P. Dole manao ana e waiho i ke kulana Loio Kuhina, ua hoea mai la he lono kelepona ia'u mai ia Kiaaina Dole mai, e noi mai ana ia 'u e hele aku i kona keena. Ua ninau niai la oia ia'u: "E Mr/ Kakiua ua ndonoo au no ka hookohu ana akti ia Mr. C'athcart no ke kulana Loio Kuliina. Oiai hoi o oe ka mea i kamaaina iaia, ua makemake au e ninau aku ia oe, ina paha ua ike j oe i kekahi mea e ku-e ana iaia; a i ole i kekahi kumu T>aha e hiki ole ai ia'u ke hookoliu aku iaia." O ka 'u pane, aole a 'u mea i ike maoli ai e pili ana iaia, ua ninau liou mai la oia no ka'u mea i lohe ai; a ia wa au i lioike aku.ai i na meā a'u o ke kamailio pu ana me Mr. Kinnev mamua aku e pili ana i ka waiwai Kapiolani. Oiai e kamailioia ana keia mea, ia wa i komo mai ai o Artliur M. Bara'unu, a ke hoomau la no o Mr. Dole i ke kamailio ana e pili ana no ka.hookoliu ana aku ia Mr. Cathcart; a ua ninau maoli mai oia ia Baraunu penei: "Ua olelo mai o Mr. Barauini ia'u ua loaa aku iaia ka ike nana i hookomo aku i ka pianao iloko ona, he kanaka poholalo o Mr. Catlicart, e pono ole ai ke hookohuia akii no.kela kulana. O kou manao anei keia e Baraunu?" Ua haawi aku o Mr. Baraunu i kona ae, a pela pu no hoi me ko Mr. Chillingworth manao. 0 keia kumu hoolialahala elua, ka mea nana i kaili mai i ka'u mau hilinai ana māluna o Mr. Cathcart, aka oiai nae aole no lie lelepau o ko'u manao no ka oiaio o na mea a Baraunu i hoike ae ai, ua haawi hou no au i ka pono no Mr. Cathcart mamuh o ke kanalua. \ ' 1 ke koho oleia ana o Mr. Cathcart i Loio Kuhina ua waiho aku la oia i kona kulana, a ma ia hope mai, he nui wale na mea a'u i loīie ai nona, aka aole nae ana kulana ano nui e paa ana ia manawa, nolaila aole o'u nana no ia mau mea. Ua lioalaia njiai ka ninau no ke kumu o ko'u ku-e ole ana ia Mr. Cathcart iloko o ke kau koho baloka he elua makahiki i hala, ae nei, me kuu ike 110 i keia mau mea. He nui na kr.mu o ka hiki ole ana ia'u ke ku-e aku iaia; oia no ka lawa ole o na liooiaio i ku i ke kanawai. O ke kumu ku-e a Mr. Colburn, lie hookahi wale no ia e ahewa ana i hekahi i kakoo waleia mai. r.o e na ike ano maopopo. A oiai e liaawi ana o Baraunu i na hooikaika ana no ko C'athcart kohoia nolaila aole i manaoia aku e loaa mai na kokua ana mai iaia mai, oiai e ku-e ikaika ana ka Adver|;iser no ko Baraunu kohoia. lloko o ka maliinā o Binua,ri a o Peberuari paha o ka maleahiki 1907 -mahope iho o ko Mr. Cathcart kohoia ana i Loio Kalana iloko o Novemaba, 1906, ma Wakinekona au. ia manawa,. a pela no hoi me Mr. Cathcart, ua lioike mai la oia ia'u i ke ku-e o ka Advertiser a pela pu no hoi me kona Lunahooponopono, oiai nae wahi ana, he mea pono haawiia aku iaia na kakoo ana. V Ua ninau aku au iaia, i lea manao o kana mea e olelo mai ana rio ke kakoo ana aku iaia; a ia manawa i lioike okoa. a.i ,oia. no hoao ana e hoopakele ae i ka Lunahooponopono Waltēr G. Smith mai ka hoopa'iia ana mai e ka Aha, ma o koua .hana kololie ana i ka palapala ahewa a ke Kiure Nui e hiki 'ai ke pakele o Mr. Smith. Ua lioike pu mai no hoi oia ia'u na'u e kamailio aku ia Mr. Smith, i ole ai oia e leu-e mai iaia. Ua hooku'iheia mai leo'u noonoo mamuli io kona ae okoa ana .mai; lie uhaki okoa ana lioi i kana hoohiki oiiliana ma ke ano Hope Loio Kiiliina; ma' ka hana hewa ana i ka palapala hoaliewa; ka mea i leoiia ma kana liana, e hana aku oia me ka.pololei i kulike ai me. ka makemalee o ke Kiure * Ua komo Koke mai la ka haili iloko 0 'u o ke kanaka e liana aku ana i keia mea, e ahewaia no oia .no kekalii mau mea.e ae i loaa mai na leu-e ia nona. / He oiaio, aole i laweia mai ka palapala ahewa maluna ae no ka hookolokoloia. U'a lioopau' waleia e ka- Loio Kuliino Dole no kona ike ana i ke ku ole maluna o kekahi leahua paa. Ua lioike aleu au i keia mea ia W7alter G. Smith, eia nae, he o ia mau no ke ku-e ana o ka Advertiser ia Catncart; a e hoopukā mau iā ana na hana pono ole o ke leeena o ka Loio Kalana. No elua manawa i hoea mai ai o Mr. Catlicart a hoohalahala mai ia'u no ka maikai ole o na hana a ka nupepa \iaia; a ua hoike aku au iaia no ka haiuama o ka nupepa iaia kē makemake. oia e hooponopono, eia nae, aole oia i.hana mai pela. iloleo no hoi o ia manawa i pii mahuahua mai āi ka hoohuoi iloko o ka pee liana o ka Advertiser, ma o ka ike ana i kana mau hana; ma o ka nui o na hihia hoopau waleia, ka lioopaneeia o na lioopa'i ame na lolie e pili ana no ka alunu ame ka lawelawe pono ole i na hana o kona keena. Oiai keia mau mea e ku ana, ua wailio mai la oia imua o'u.iloko o ko kau wela aku nei e like me ia i hoopukaia aku ai māmua ina e haawi aku ana ka Advertiser i na kakoo ana iaia, e lilo oia i "hoaloha iloleo. o ka alia hookolokolo" no na pono o Castle ma, no ka Hui Aila Ea anie ka Hui Kaauwila. • Hoko o ka maliina aku nei o Augate i hala, ua holo aku la au no Hilo, e loaa ole ai ia'u he manawa e ike ai 1 ke kulana o ka nupepa ma ke ku-e ana ia Mr. Cathcart, aka e launa mau ana no nae me Mr. Smith, a aole makou i manao, e hiki āna e waeia o . Mr. Cathcart i moho mamuli o na mea. i hoikeikeia ae e pili ana iaia. Ua waeia ae uae oia, a i kuu huli hoi ana mai no Honolulu nei ma ka la 3 0 Okatoba nei, ua noonoo kokeia ka mea e hana aku ai e pili ana no Mr. Cathcart. I ka nana ana ma kekahi aōao, he pono ia'u ke hamau, a a'o aku i ke koho ana i ka "Pa Baloka Pololei" 1 wahi e kohoia ai ka paa baloka Repubalika holookoa, a o ka paa baloka oi ae no hoi ia o ka maikai. O keia ka mea maalāhi ia'u ke liana aku, a i kulike ai me ka makemake o kekahi o ko'u mau hoaloha pilikino e like me W. O. Smith, J. P. Cooke ame Albert F. Judd. Ma kekahi aoao lioi e ku mai ana he hakaka a he uluao'a ka mea paha nana e hookomo aku i ka aoao iloko o ka mokuahana, lie hakalea hahani io hoi -e like me na mea i ikeia, ma ke ala ana mai o ka hoopii laibila o $80,-

000 i liookomoia aku e Mr. Catbcart e ku-e ana i ka Advertiser, no ke ku-e ana aku iaia. Ke nonoi eku nei au ia oukou e na lioa makaainana, healia la ka 'u mea e baua aku ai waialo ilio la o keia mau kulana? A kealia hoi kau e kaua ai nia keia kulana hookahi no'f Fa konoia mai au e maliu aku i ke kipa ana mai o Albert Judd, ka lunahoomalu o ke Komite Kai«na, nia ka la 7 o 01catoba, i kona wa i noi mai al ia'u e hoololi i ke kulana o ka Advertiser, i hiki ai ke kakooia aku ka paa haloka holookoa, ua hoike aku au 1 ka kiki ana ia'u ke hana aku pela, a koe nae he elua mau inoa, oia leo Kaea ame ko Mr. Cathcart, a hoike pu aku la au i na kumu o ko 'u ku-e aua. ■ . t . Ma ia la hookahi no, ua hui kuka itiai o W. O. Smith, J. P. Oooke ame Albert Judd Walter G. Smith aine a'u a ma ia kukakuka pu ana i hoikeike houia aku ai ko makou kahua ia lakou o ia lioi ke kakoo ana i ka paa • loka, ke kapaeia ae o Kaea ame Cathcart, a ua ninau mai lakou ia'u i na kumu e ku-eia -nei o Mr. Cathca''t. Ma ke kakahiaka Poalima, Okatoba 9, ua hoea kino ae la o Mr. C l athcart iloko o ko'u keena a hoomau mai la no i ka waiho ana i na kumu e hiki ai ke kakoo. aku iaia e lilee me kana i noke niau mai ai ike kamailio ia 3 u i na manawa' e ae, me ke noi oleok ana mai ia'u e haawi aku i na kumu o ko'u"ku-e aia iaia, a ua lioike aku la au, no ka hooko ana, aku i kona maemake imua o na keonimana 1 kipa mai e ike ia'u, a ua keleponaia aku 0 Mi Judd anie Mr. Cooke, a ia wa au i lioike aku ai i ūa mea apau ma na huaolelo maopopo loa. Iwaena o na kumu a'u i hoiko aku ai, oia no na mea e pili ana i na kumn hoohalaliala a Mr. Chillingwort.li ame Mr.. Baraunu i waiho aku ai imua o Kiaaina Dole; ka hoao ana e apuhi aku i ka Waiwai Kapiolani; ka hana kolohe ana i ka palapala hoahewa e vjike me ia i' hoike muaia ae nei; ke koi ana mai e, lilo i hoaloha iloko o ka aha hooleolokolo i wahi e haawi aku ai ka Advertiser i na kakoo ana iaia ame kekahi mau mea e ae. Ua hoike pu aku au, aia he mau kumu hoolialahala hou ae, e pili ana 1 ke kupono ole u ke o ka hoohanaia ana o kona keena, e nokeia nei i ka'noii e ka Advertiser a'ii nae i makaukau ole ai e hoike aku ia manawa. ..... . ITa ae ma.oli mai o Mv. Catheart i kona liana kolohe ana i ka p\lapa!a hōahewa, a pela pu hoi me ke noi ana |mai e- lilo i hoaloha iloko o ka aha hookolokolo, a ua hoole mai i ka oiaio 0 na mea e pili ana i na kumu hooi waihoia. imua o Kiaaina Dole a e pili ana hoi i lea Waiwai KapioTanir aka ua ae mai nae ua hoiko aku oia ia. Mv. Colburn i kona kamailio ana, aia he koi ka ke aupuni no ka auliau. Ua ninau mai lakou i lea mea a'u 1 manao ai, a ua hoike aku au, e haalele mai oia i kona manao ana e holo, i loāiPW ka nianao : kaulike iloko o ka aoao. Me kuu manao pu no hoi e ae mai ana o Mr. :Long e unuhi i ko.na ,/ihoa'a 'e ae mai e waeia ae he nioho I?epvbalika okoa ae i loaa ai Mee kakoeia e ka aoao e liiki ai oia ke lanakila.. L ... TTa. t ]iau iho maluna o'u ke ko'iko'i 0 ka hoho hamau ana, a i ole o ka hu'e 'Aiia ae paha i na mea oiaio apau ! a?ii*i>«ike ai e ana no Mr. Cythcart, ft ua koho ati ma ka mea hope, 1 wahi e hookaakaaia ai ka maka o ka le^uleliu. Ke r waiho aku nei au imua o oukoii iha $aha aia kekahi lioike no kekahi hana?ku-e pilikino a hana hoalolia ole palia. ; i hanaia aku no Mr, Gathcart ma ko'u aoao? O ke alahele hea ae la ka'u e hana alai di, oiai e nolio ana ma ke ano e "lioomalu āna i ka nupepa, ka mea i loaa t i ka lehuleliu ke kuleana e koi mai ai no na ike e pili ana i ke kulana o na moho i waiho aku ia lakou iho no lee kolioia mai? Aole loaJie keena malalo o ke aupuni i loaa ka mana e hooko aku i Ich (makemake o ke kanawai ma leekahi aoaōj a i olē e limanui aku iwaena o ka poe hakihāki kanawai, a o ka poe paha i aliew r aia e ke kanawai, o ke keena wale no o ka Loio Kalana, he kuleana lioopau wale lioi .i na liiliia liewa, a i ole e hoopanee aku palia i ke kau ana i ka hoopa'i. Ke wailio aku nei au, ma na mea 1 hoikeikeia ae nei, ua kupono ole maoli o Mr. Cathcart e paa i ke kulana Loio Kalana, a ke uwalo aku nei au imua o na makaainana maikai, me ka nana ole i ka lahui ame ka aoao e hoopaleele ae i ka inoa o Hawaii mai ka hapalai ana e leau aku ana maluna ona ma ke kōho ana aku no ke kulaua Loio Kalana, i ke kanaka i hoike okoa mai iaia iho, lie mea hana palapala hoahfcwa kolohe, a lie mea pakalileali iloleo o na mana o kona keena.