Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 30 October 1908 — IMUA O KA POE KOHO BALOKA O KA MOKUPUNI O OAHU [ARTICLE+ILLUSTRATION]

IMUA O KA POE KOHO BALOKA O KA MOKUPUNI O OAHU

Ma ka Poalna e hiki mai ana, oia !:i a ke kanawai a i poni ai a i ' aku ai ia oe, e ka mea paa koho, me ka mana pookela loa • i ka hele ana aku ma ka pahu ba-'■-i. nie ka iini nui e haawi hou aku 1 - l a nnna hooko o ke kanawai ma na : '■<•* o ke kanaka i hoao mua ia a i kona kupono n\a ka hana i lawei,!\\fia e ia ma ka wa i hala, a i oia ai hoi ka nohoalii ana o ka mamai o a o o ka aina iloko o elua niakahiki hou e nee mai nel.

Ua noho kauwa au nau e kuu lanui aloha no aneane elua makahiki i hala ae nei ma ke ano he Makai Nui no keia Kalapa, a ke hooia aku nei au ua lawelaweia na hana o ko'u keena ma ke kulana i kupono i ka makemake o na makaainana noonoo maikai; a o na makaainana o kuu lahui oiwi i'haawi mau aku i ko lakou mau liilinai ana ma na paepae kapu a laahia o ka Makua Lani, eia lakou ke ku pu nei me a'u maluna o ke kahua no ka ho-

i loi a honniaemae ana aku i na liana ku-e k{»nawai ino loa i ike a i kuluma niau ia iloko o na Ia i aui aku la :nali na o na papalina aloha o ko kakou aina kulaiwi. A owau ke kauwa a oukou e ka lehuleliu ame ka huina o na makaainana makee i ka pono, eia makou ke noi a ke uwalo aku nei i ke keena o kuu lahni e haawi mai i ka oukou mau ia'u ma ka Poalua, ka hooili kaua hanohano o ka 9anakila e hiki mai ana, i inau ai ka maluhia me kakou, ko kakou niau hom e ame na kaiaulu aloha o Hawaii aina, a o ka pono hoi e nohoalii ai, e ulu a laupai iloko ou e Hawaii Lahui, a na ka Makua Lani e ike a lalau iho ia kakou. a hookieleie a? ia Hawaii Laliui maluna o- ke ona oiwi o ko kakoli mau kupuna. E o'u mau hoa makaainana like, ke noi aku nei au imua 0 oukou e kapae loa lea noonoo ana i kekahi mea i maopopo mua ole kona ano aine kana mau liana, o hoala hou ia mai auanei na hana ekaelea e kaialupe aku ai i na noonoo o na mea alolia a kakou, a e ae wale aku hoi i leoua oihana e hoomalu ia mai e ka poai o na hana ekaelea o lAyilei. Ua pu-a ae he mau leo e i ana aole e loaa ana ia'u na baloka mai kuu laliui oiwi mai, a no ka mea, eia ka na Hawaii ke ake nui nei e hoonoho 1 kanaka ma keia wahi i hiki ke welio hamama ia na hana ku-e kanawai. O keia kuu aina oiwi, a mai kona mau huna lepo au i oili mai ai; o Hawaii Lahui ka i'o o kuu i'o, ka iwi o ko'u mau makua, a o ke koko lioi o ko'u Imau kupuna; ua ike aii i ke ano o Hawaii Lahui mamua o ka poe na lakou kela mau olelo; a ua loa ke ano o ko'u lahui ia'u, eia ia ma ke alahele e anoi nui ana i aupuni maemae a maluhia, a i kaawale a kuokoa lioi mai na hana kalaiaina aku. Na ko'u mau la ma-ka oihana i a'o paka mai ia'u i ke ano o ke kanaka no ka oihana Makai Nui. I kanaka oia i loaa na manao ikaika a lawa no ke pale ana aku i ka poe kipe mai, a i kanaka i hiki ke hoole aku i ka lawe ana mai i kekalii huina dala no iea ae ana aku e haihai ia ka mana o ke kanawai. Ke manao nei au, e kuu lahui puuwai maemae, e hooiaio mai ana oukou i keia, oiai no nae ua komo aku au a lawe mai i keia oihana mamuli o ko oukou iini oiai no nae au e ilihune ana no, a ke waiho iho au i keia oiliana, e liele aku ana no au me ka liune e 'like no me ka wa o ko'u koino ana mai. Ua ike. oukou apau i ka hoao ana o kekahi hoa makaainana e nolio nei ma ko kakou mau kaiaulu i ka hoao ana e hapala ae i ka lepo malu.na o ko'u kulana maemae, no ka mea, ua ae aku au e lawe aie mai i ke dala a kekalii mea i hoao mai e kipe ia'u ma ka wa mahope mai. Ua ike oukou i ka hopena i leau aku maluna o ke kanaka i lioao e lioopaumaele i ko'u kulana maemae, a i hoike ae lioi i ke kupono ole o na oiwi o ka aina ma na oiliana o ka leliulehu, e like me kana e walia-a mau nei, "Aole e hiki ke hilinai aku i na kanaka Hawaii ma na oihana o ka lpliu]ehu." Eia nae lee imi ia nei kona moolele oiliana e ka Loio Kuhina o Amerika Huipuia, Mr. Bonaparte, a e kali aku kakou no kona hopena. Ke noi nei au i leo onkou kakoo aiia mai ia 'u ine' ko oukoii mau balolca i keia mānawa, a no ka mea, ua ake nui oukou e hoomauia na lawelawe oiliana ana me ka maemae iloko o ke le-eena 0 ka Makai Nui, e like me ia i ikeia 1 na la i hala iho la ame keia mau la e nee nei a i mau ai hoi ka nohoalii ana o ka pono ma ko oukou inau liome a i pulama mau ia ai lioi ka maluliia 0 na makuahine Hawaii o ke one oiwi. Ke manaoio nei au ua loaa ka niapinae 1 keia Oihana ma ke kapaeia ana ae o ka poe i ku-e i ka makemake o oukou e lea lehuleliu, a e hooleoe ana lioi i ka poe wale no e haawi aua i ko lakou mau lioolohe ana mamuli o ka'u mau a'o ana. Ke noi nei au e lawe oukou i keia a noonoo pono. Ke kau aku nei ko 'u mau maka, ko'u mau anoi me ka iini nui īnalUna o kou mau pooliiwi e Hawaii Lahui, a ke kanaenae aku nei i na kini oiwi o kuu lahui leulaiwi a kakou i aloha nui ai, e wehe hamama ae i na ipuka laa o ko oukou mau puuwai, a e hea i ke kanaka e komo maloko i leauwa na oukou e ka leliulehu. Ke holo hou nei au no ke kulana no a'ji e paa nei, a ke noi aku nei ia oukou e ka lehulehu i ko oukou hele ana no ka liooleomo ana i ko oukou mau bailoka, e hele me ka manao ame ka makemake io maoli e kolio i ke kanaka nana i lioonui aku i ka inaemae me ka maluhia iloko o na "home iloko o keia mau la, na la i hala, ame na la e hiki mai ana. E na poe paa mana koho na oiwi o "ka aina, na makuahine, na kaikualiine ame na pua o kuu one oiwi, ke noi nei au i ka oukou mau kokua ana, a i mau liua pule i ka Makua Lani, ka Haku o ke kino ame ka uliane, e hoomau mai i ka pono maluna o ko kakou aina ame ko kakou lahui. Me ka haahaa Ka oukou kauwa, C. P. lAUKEA.

COL. C. P. IAUKEA.