Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 30 October 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA XII. 0 kalii aku o ka laki ia laua nei oia no ka ike mua ana o Aelena i' ; :i -puka e hoea aku ai no ka halelio, nolaila mahope iho o kona nana . ; : :l i kana pu panapana, ame ka hooponopono hou ana aku i ka lole ~ k-.na kokoeHua, ua hele aku la oia e nana ma paha ua malaelae ko <ilaheld e hoea aku ai no kahi o ko laua mau lio, a 'he oiaio, aia oia inhe la i ke kamailio o na Pake maloko o ke keena hookipa, nolaila .. . Adena hopu aku la no ia ma na lima o Lulu, a alakai aku la iaia •: n puka mahope oka hale hookipa e hoea aku ai no kahi oko • i ]io i waihoia ai. • l'eliea ma na lio anei kaua e hele ai?" i ninau aku ai o Lulu ia : V:tna. • () ko'u manao mua ia ma na lio no kaua e mahuka ai, aka hoi • ; . kekahi ano nae, he mea ia no kaua e loaa koke ae ai ike alualu .... n<. ka mea i ko kaua wa e hoomaka ai e haalele iho i keia wahi, o ... «a koke no ia e loaa aku ai na hoohuoi ana i kela poe Pake, aoko n aluahiia ae no ia. Oke alahele a'u e manao nei no ko kaua pakkana. oia no ko kaua kaaliele ana ma ka wai, a ke pae ka hoi kaua iv.n kela aoao o ka lokowai me ka maalahi, o ka pau no ia o ko kaua Hi..;: manao hopohopo." l"a aaki iho la ka pouli ia manawa o ka po, a ke nihi hele la laua r.vacna o na mea kanu e ulu ana, aka nae me ka hana nui no laua nei 0 ka imi ana aku i alanui no laua e hiki ai, alaila ua hoea aku la laua ; ke nlanui akea, he wahi keia i mamao loa mai ka hale hookipa mai, a ,i k<» laua nei hele aku la no ia no kapa o ka lokowai, kahi ana i lele a i i kela wa ana o ka hele ana mai ma kana huakai i ke kahua o na kakela. He nui wale na waapa i loaa aku ia laua e kuku ana, a o kekaliilak; i loaa ia laua nei, oia no ka loaa ana aku o ka waapa mua no nana 1 lawe mai, a koi aku la oia i ka ona nona ka waapa e lawe ia laua ir;i kekahi aoao, eia nae ua hoole loa mai la kela me ka olelo pu mai ;; k: a hiki i kekahi kakahiaka mai, alaila lawe aku oia ame kona mau k,vr.aka ia laua nei, me kona hoike pu ana mai i ka pilikia o ka lawe ana i kana mau ohua i ka po. Aole nae hfe hoolohe aku o Adena i ka paakiki mai a ka ona nona ka waapa, e ake ,koke ana no keia o ko laua haalele iho i kela wahi n;a ia po, a hoomaka aku la o Aelena e kamailio no kona haawi aku i: ; ia i ukn maikai loa no ka lawe ana aku iaia ame kona kokoolua, aīa n-.Miawa koke no i eleu mai ai ka ona waapa ame kona mau hoa a iloko c manawa pokole, ua haalele iho la lakou i keia kapa oka lokowai, 2 au aku la iloko o ia pouli aaki o ka po. Ke lolohi !a na kanaka i ka hooko ana i na kauoha e haawiia aku ia ftkou e ke kapena o ka waapa, aka ua haawi aku la nae o Adena hapalua ia lakou pakahi a o ka wa ia i eleu like mai ai na mea apau, a iioko o ka hapalua hora wale no, ua kaawale loa aku la ko lakou nei waapa mai ka aina aku. Ke pa mai la ka makani me ka ikaika, a ke holo la ka waapa me ka mama. a no ka ike ana o Adena i ko lakou kaawale loa mai ka aina mai, akahi n?) oia a hele aku a noho ma ka aoao o Lulu a i aku la ī na olelo hoolana i ka i ana aku: "Aole a kaua hopohopo lioli ana i koe, no ka mea eia kaua ke nei me ka maalahi, a ke hauoli loa nei au no ka hoea koke ana *rai o kela Pake kilokilo, no ka mea ina aole oia i hiki mai, ina aia no knun ke nolio la i kela kulanakauhale, a i ka wa hea la kaua e hoea ai n._> Kanahai" "He keu io ko'u hauoii ina ua kaawiale na hoopilikia ana mai, ame na poino maluna o kaua," wahi a Lulu me ka leo o ka mea i piha rr.i' na manaolana. "Ua aneane loa no au e olelo ae, ua palekana leaua, alia nae hoi, ,-iia kaua a iiiki aku i Kanahai, alaila i ae au ua palekana kaua, no ka nu-a ilaila e hiki ole ai i kela Keikialii ke kaili hou aku ia oe mai ; ••; aku. a ke loaa ia kaua he mau lio hou ilaila, he hookahi no ia la a kana e hele aku ai mailaila aku, alaila hiki aku kaua i kahi a'u e kau ;-;ku nei no kaua e noho ai no ka manawa," wahi a Adena me ka 1 "hn.i ana aku i na manao o kana aloha. l'a kaomi malie aku la o Lulu i nia lima o Adena no keia mau hoolana a hoopoino loa ae la laua i ka noonoo ana no na pilikia, h. n okahi a laua kamailio o ia manawa oia no na mea e pili ana i ko i mau aloha iho ame ko laua hauoli. I a hoi aku la laua nei no ko laua keena i hoomakaukauia ai no ka r" iluolu ana, a aole i loihi iho ia hiamoe ana o laua, ua lohe aku la i a.vna ike pahu ana mai o kekahi mea iluna oka oneki oka waapa, a ialau ana aku ana ia Lulu, ua hele ua kaikamahine nei a piha i ka : .aka'u aka ua olelo aku la oia iaia e noho malie oia a hiki i kona ;•••':• in.ii hou ana mai, a me kela mau olelo hoolana, ua haalele iho la " \ . ;na ia I.ulu a pii aku la noluna o ka oneki no ka nana ana i ke o ke pahu ana o ka lohe ana. I ka hoea ana aku o Adena noluna o ka oneki, ua ike aku la oia v.:. k.ik: ke kia o lakou, oiai ua hiki mai kekahi kikiao makani a lawe a'a ike kia ame ka pe'a mai ka waapa aku, a e kahea ana hoi ke : : -ia me ka leo pihoihoi i ko lakou akua e aloha mai ia lakou nei. K. holoholo wale la no ua kapena nei iluna o ka oneki nle ka : : kc pihoihoi mamuli o keia ulia i loaa i kona waapa, a aole he ia mai o na mea a Adena e ninau aku ana iaia, aka i ka hoi k"n 1 ana mai nae o ka noonoo maikai o ua kapena nei, ua noke aku la v v !: a ika nuku iaia 110 ka makaala pono ole i kana hana, eia nae :;ko no keia niau olelo a Adena me ka ole, oiai aole no he hoolohe '- a: ■> ua Pake ona waapa la iaia nei. I ka ike ana nae o Adena aole no he mau pilikia e ae i loaa ia lak' ' v.a lioi hou aku la oia ilalo no ka nana ana ia Lulu, a hoike aku nu a apau ana i ike ai, a o ko laua pii pu mai la no ia noluna o neki oka waapa. O ka Adena, hana mua ia laua i hoea aku ai • 'a oka oneki oia no kona hele ana aku e nana ika waapa, ina he v ahi kekahi i pouio, a ka liu e komo mai ai, a ua loaa io aku la ■ • .eahi wahi aka liu e komo mai ana ma ka hope o> ka waapa,-aka k; kokeia aku la keia wahi a paa me ka welu, alaila ua hele hou « • ' V oia e huli i kekahi mau mea e loaa ana iaia, i wahi no lakou e I 'ma kekahi aoao oka lokowai. >' loaa aku la no iaia he mau hoe, aka aole noi i lilo ia mau mea i - :•':«. a waiwai, nolaila ua ninau aku la oia ike kapena tka i an.i 'Heaha kau mea i manao ai e hana aku no ko kakou pae maama kekahi aoao?" "iieaha aku'auanei ka mea e hana aku ai, o ke kaukai wale aku r :: i mea a Buda e hana mai ai," wahi aua kapena la me ka pihoi- ' na aole e hana mai ana o Buda i kekahi mea, alaila pehea hou f -:akou e liana ai i pakele ae ai kakou mai keia pilikia aer i ninau ■ u ai no o Adena. ina oia e hana ole mai ana i kekahi mea, alaila ē hoomau aku i ka nonoi ana iaia ma ka pule a hiki i kona maliu ana mai, a *' mai i kekahi makani maikai e lawe aku ai i ko kakou w r aapa a "v.nalahi ma kekahi kapa o ka lokowai." l'. "A ina aole oia e maliu mai ana i kau pule aku iaia, heaha hou i t: mea e hana ai ?" »

"Ia manawa e haawi aku ai au i na mohai iaia. ma o ke puhi ana i na bila dala i ke ahi, a iloko no hoi o ia manawa hookahi aole no au e hoalo ana ika pule mau ana aku iaia.'' , "A ina ua lilo kau mau hana apau i ma e mal'u ole mai ai ua akua rei ia oe, alaila heaha kau hana hope e hana aku ai no ko kakeu pono?" Ua kulou '.lio la ke poo oua Pake nei ilalo, alaila i mai la: "Ina aole e maliu mai ana oia i keia mau hana a'u, alaila he keu aku ee o ke kane'ka lapuwale loa, 110 ka n:ea aole ma o ko makou mau hewa la » kau niai ai oia \ keia hooua'i aka no kona makemake ole e pae aku oe ;r.e ka maalahi ma kela kapa o ka lokomai." Ua noke aku la o Adena i ka akaaka no keia manao hoomanamana o ke kapena nona ka waapa, aka ua pau koke ae la nae ia haa-! wina malnna ona, no koina hoomanao ana ae, e hala okoa ana he'niau la ia lakou e lana hele ai maluna o ka moana, me ka maopopo ole c> | ko luua pae aku i ka aina me ka maalahi, a ke kaukai la ko lakou pono i ka lawe a ka makani ame ke au.i ko lakou waapa. Ke pa nei ka makani me ka ikaika mai ke kukulu akau mai. a o ka holo o ka \vaapa ana e hoomaopopo la, aia ia ma kahi o ka elua miie i ka hora, nolaila e hala ana he mau la ia lakou ma ka moana mamua o ka pae ana aku i ka aina. Mahope ilio o t ka hoohalaia ana o kekahi mau hora e laua nei maluna o ka oneki, ua liei hou aku la laua no ko laua wahi ilalo o ka waapa, aoia ka Adena oka i ana aku ia Lulu: "He haawina pakalaki maoli keia i loaa ia kaua, he keu.no hoi e like me ka'u i manao mua ai, e pae maalahi ana kaua i ka aina eia ka e hala okoa ana he ekolu a eha mau la ia kaua e paialewaia ai ma keia moana mamua o ka pae ana aku i kahi e kaawale aku ai na poino mai ia kaua aku. No ke kaukai aku o Lulu i ko laua palekana ma na mea a Aelena e hoike aku nei iaia, nolaila aia no ke kau la kona mau manaolana no ka hoea mai o ka wa no laua e hiki ai i ka aina, nolaila ua haule hou aku la ua kaikamahine la hooluolu. Ua haawi hou aku la nae o Adena he mau huaolelo hoolana ia Lulu mamua o kona hiamoe ana aku, oia hoi kona hoike ana aku he o ia mau no kona manao ana eia laua ke ho>ol<okoke aku nei kahi o ka palekana, a ina laua e pae koke ana i ka aina, alaila o ka loaa koke no ia ia laua he mau lio hou, a hoomau aku i ko laua alahele no mua. I ke ao ana ae i kekahi kakahiaka, ua pii mai la o Adena noluna 'o ka oneki o ka moku, me ka nana ana ma o a maanei, eia nae aole anai mea i ike aku. koe wale nd, ke pa mau mai la no ka makani me ka ikaika, a i ka oili ana mai o ka la, ua hooi loaia mai la ka ikaika o ka pa ana o ka makani. No ke kapena o ka waapa, he o ia mau no ke kaumaha o kona helehelena mamuli o ka haki ana o ke kia o kona waapa, aka i ka i ana aku o Aelenai e uku aku ana oia iaia i wahi e hiki ai ke kuai hou aku oia i kia ame ona pea hou no kona waapa, nolaila ua hauoli loa ua kapena la, me he mea la aole he poino i halawai aku me lakou. 0 ka Aelena hana nui o ia la, oia no ke kula ana ia Lulu i kana olelo makuahine. a ua hoopihaia aku o Adena i ke i ka wawe ame ka aapo o Lulu i na mea*ana e a'o aku ana, a i ka oili ana mai o ka la ma kfkahi kakalr'aka ae, ua ikeia aku la ka aina ma kalii mamao loa mai ia lakou nei aku, ma ke kukulu akau, eia nae ua a.kakuu mai la ka pa ana a ka makāni, a ke holo la lakou me ka malie loa. Ma ke kolu ae o ka la, ua ike maopopo loa ia aku la ka aina, eia nae, ua pa mai la ka makani me ka ikaika, aole wale mai ka akau mai aka e pa lauwili mai ana kekahi mai ka hikina mai, a ua ano pihoihoi o Aelena no ke puhiia aku o ka waapa i kahi ana i makemake ole ai e pae aku ilaila. Ma ke kakahiaka ae o ka ha o ka la, ua kokoke loa lakou nei i ka aina he umi-kumamalima wale no mile ko lakou nei mamao mai na kapakai mai, a ua hele a ahiahi' loa,' iva holo mai la he waapa mai ka aipa mai, mamuii o' ka ike ana mai i kekahi hoailona mai ko lakou nei waapa poino aku. 1 ka pili ana mai, o ua wahi waapa la ma ko lakou nei waapa poino, ua hoike aku la ke kapena i kona makemake e kolo aku i keia w&apa nui no ka aina, a mahope iho o ka noke ana mai i ke kamailio no kekahi manawa loihi, akahi no a ae mai na mea no laua ka waapa mai ka aina mai. He elua no kanaka oluna o kela waapa, aua hoopaaia mai la he kaula i ko lakou nei waapa, a hoomaka ia aku la e kolo, a e aho hoi ia ke holo la lakou me ka malie, a ua hele a aumoe loa, ua pili aku la lakou ma kekahi uwapo inoino, a o ka lele koke aKU la no ia o Adena ame Lulu no uka o ka aina. He eha la ame eha po i hoohalaia e laua iluna o ka wai, a o na la ia e kaawale loa ai na hoopilikia ana mai ia lauh aku, ina no ka loaa ole o kekahi ulia ia lakou, oiai me kekahi makani maikai e pa ana maliope pono o lakou, ua hiki loa lakou ke pae ma kekahi aoao, iloko o na hora helu he umi-kumamalua wale no, eia nae he makehewa laua nei noonoo ana ae no ia mea, a e nana aku laua i ka nee ana o ke au o ka manawa, malia o loaa no ia laua ka palekana iloko o keia manawa. Ua mamao keia wahi a lakou i pae aku ai mai na kauhale mai, a oiai ua kamaaina mua no ke kapena o ko Adena ma waapa i keia wahi kauhale, nolaila ua lawe aku la oia i kana mau ohua no kekahi wahi hale hookipa, a he wahi maikai keia i ka manao Aelena, a oiai aia,no ka manao hopohopoi iloko ona no Lulu, nolaila ua i aku la oia i ka ona hale i hookahi no o laua rumi e moe ai. O Lulu ae o laua iluna o ka moe a malalo iho no o Adena e moe &i. A diai eia laua ke hooluolu nei, aua k aa mai la hoi iluna o ka aina, nolaila mai hoala wale aku kakou i ko laua hiamoe, a e nana ae kakou no ka halealii o ke Keiki Kong-ti. ' Ma kela kakahiaka i ikeia ai ka hookomo malu ana a ua Keikialii la i ka laau make maloko o ke pola ti a kana wahine, aia ua Keikialii la ke noho hoola'i la maloko o kekahi o na keena kapu o kona halealii kahi i inu ti ai, me ke kilohi mau ana i kana uwaki, a aole i pau pono kona pola ti i ka iiiu ia, ua hoea mai la kekahi o kana mau kauwa /a i mai la iaia, ua makemake ia oia e kekahi o kona mau luna aupuni. MOKUNA XIII. Ua kauoha mai la ua Keilialii la i kana kauwa e hookomo aku i na luna aupuni, a aole i liuliu iho ia hele ana aku a ke kauwa, ua komo. mai la he elua mau makai me ko laua kahiko piha o ka laua oihana, a pane mai la ka mea mua loa o laua i ka i ana mai: "Ke pa'i nei.au i ko'u poo imua o ke Keikialii o Nanakina nei." me ke kulou ana iho o kona poo a kokoke e pili i ka papahele, a pela no hoi ka lua i i mai ai: "Ke pani nei au i ko'u mau maka no ke ku ana aku imua o ke alo o ke kaikaina o ke keiki nui o ka lani." "Ke hookipa mai nei au ia olui e o'u mau kanaka hoopono me ka maikai," i hoioho mai ai o Kong-ti, a o ka oi loa aku ia o ke kuno--kunou o ke poo o ua mau luna aupuni nei me ke kuhi ana o ko laua imau lima, e hilikau ana hoi na wawae i o a ia npi, a hoomaka mai la kekahi o laua e kamailio i ka i ana mai: "I koino mai la maua mamuli o ka hoike ana ae nei a kau kauwa, ua makemake oe e hui pe me maua." "Ae na'u i kauo-ha aku ia olua e hele mai iloko nei o ko'u keena, no ka mea he hana nui ka'u i makemake ai ia olua e hooko aku, he hana hoi e komo ai ka aina holookoa iloko o ke kanikau ana," a iai.i nae e kamailio nei, ua kahe mai la kona mau waimaka, hookahi ka uwe like ana me na luna aupuni. Ua noho hamau loa iho la o no kekahi manawa loihi oiai ke noke loa la oia i ka uwe, a iaia i holoi ae ai i kona mau waimaka, ua i hou mai la oia: "He ukana nui ka'u i makemake ai e hookau aku maluna o olua he ukana hoi e hookaheia ai na waimaka o ko ? u mau makaainana, no ka mea, e hoouna hou mai ana ke akua o ka lani i hoa pili hou no ko oukou haku, oiai he mau hora helu wale no koe o Niao e ola ai, alaila hoi aku oia e hui pu me Buda ke akua o na mea apau." "He nuhou kaumaha maoli keia a maua e lolie nei e ko maua ihaku," wahi a ua mau luna aupuni nei i olowalu like mai ai. r (AoIe i pau.)