Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 47, 20 November 1908 — HAINA NANE. [ARTICLE]

HAINA NANE.

Mr. Lunahooponopono o l\e Kuokoa: —Eia mai au he malihiui imua ou ke hoolauna aku nei au ia oe i kela maa huaolelo moakaka e kau ae la maluna a nau hoi ia ame kou mau paahana e hoonohonoho pono iho n*a kekahi mau k'olamu kaawale o kau milimili a nana lioi ia e lawe palanehe aku maluna o na ale kawahawalia o na kai o Hawaii nei i ike mai ai na kini lieluhelu o ke Kuokoa e noho ]a mai ka Hikina a ka la ma Kumukahi ma Puna Paia ala i ka Hala me ka hinano a liiki loa aku i Lehua ka Ailana i olelo ia Ke Kaohi nei oia i na kukuna o ka la i ka ilikai. Ma kekahi kolamu o ke Kuokoa i ike iho ai au ame oukou i ka nane hooni puuwai K Kahanu o Paineki ka mea hoi nana i kono mai ia'u e huli a e imi i na mea pohihihi a Kahanu o Paineki i huna ai maloko o kana papa konane nona na kukulu manao ana ma ke ano nui penei: He nu'a lei ka'u ua lei ia aia i na kuahiwi kaulana ou e Hawaii i hele a molale i ka Naulu; he Kupa, he Ewe, he Kamaaina mai ka la oili puka i Makanoni a ke koele ana a ka la i ka ili kai o Leliua. i 0, ka hua pi-a-pa o ka papa ekahi o kuu Nu'a lei ua laweia a hanai Kama ia a milimiliia, mailaniia e ka nani kupaianaha o ke aloha nona ka pola hinano aala, kupaoa i ka ua lili lehua o Palolo. He Opuu pe kua nu'a lei i ka ikaika 0 ka makani ame ka ua Tuahine o Manoa, malia palia i pili pono ai nei mau wahi hooheno ana: He Ohu a he wehi kuu Nu'a lei, Maoli o ka wai halukuluku. . He U'i a he nani i ka'u ike, Pohina ua kea o ke Koolau. Owai ka inoa o kuu Nu'a lei i laweia a hanai Kamaia? Haina, Oia no kela kanaka nana ka olelo kaulana i olelo ai hele aku no ka ike o ke kanaka Hawaii a hiki i ka Boe Apiki hoi mai o kona inoa oia o Kapena. j Ma keia haina a'u ke wehewelie nei au penei: Oiai ke olelo nei ka manao o ka nane; lie nu'a lei ko'u ua lei ia aia i na kuahiwi kaulana ou e Hawaii, pololei oia no ka inoa o Maunaloa ame Maunakea a ma ko laua inoa i hookauia aku ai maluna o keia mau mokuahi liolo pili aina e liolo nei inawaena o ka mokupuni o Oaliu nei ame ka mokupuni o Hawaii a he koko haole me ke koko hapa ka mea nana e lawe a hookēle ia laua ma kela inoa kiekie i hookau ia aku maluna o laua. Kape■na. Oia no ke alii kiekie maluna o keia mau moku, o na kapena he kupa lakou, he ewe, he kamaaina imua o ka lehulehu e lawe nei i na mokupe 'a ame na mokuahi apuni na aekai o Hawaii nei. Ke olelo hou nei ilo keia kukulu manao o ka nane ma ke ano nui a na oukou ia e nana pono iho penei: 0 ka hua pi-a-pa o ka papa ekahi e loaa- uo ia i Palolo, pololei. . Haina,KA, o .keia mau hua pi-a-pa elua oia, no ka hua alakai o kela Haina Nane Kapena ma ka laina pololei. E ike ioukou (T'ar) KA oia ka mea haino ia 1 ka moku ame na mea okoa e ae e kurpono ai oia i ka hana ia e like me 3va makemake o ka mea nana e hoohana ana. 0 keia mea he (Tar) KA he eleele kona ano a ua loaa mai oia mailoko mai o ka lef>o o ka honua i kona loaa ana i kinohi' i ka poe huli he ulika kona ano e like me ka lepo palolo o kakou nei a ma ia ano i lawe ae ai o Kahanu o Paineki a kuhikuhi aku nei i P'alolo aina a manao au o kela inoa Palolo oia maoli ke kaona o kona makemake. Olelo hou no oia penei: O na hua pi-a-pa o ka papa ekahi ua hanai Kama ia a milimiliia e ka nani kupaianaha o ke aloha—i ka ua lili lehua o Palolo, pololei kuu haina. Oiai o ke ano o keia mea he (Tar) he eleele kona ano—a o ka Inika (Ink) palaki kamaa he ulika kona ano e like me ka 'Palolo, o ka Inika kakau he wai oia a he like laua me ke KA eleele. E'ike kakou o ka wai lelehuna o ka inika mailoko mai o ka ipu inika he wai ia e hanai ana maluna o ke keokeo o ke kanana a kakau iho la oia i keia huaolelo Aloha oe a.ma keia i kupono ai kela olelo o ka nano i ke kupaianaha o kou haawi ana o kou manao aloha na keia eleele o ka inika e hanai aku i ka mea i aloha ai a oia huaolelo he pola aala ia e kupaoa ana iloko o ka puuwai. Olelo hou keia mahele o ka nane pe--r®i h#» Opu Kuu Nu'a lei i ka T7a TuaMn« o Manoa, pololei ka pua Bo- 1

se ka pua nani a Solomona i kakau ai ma ka Buke Nui. Ina kakou e huli aku i ka waiho kahela mai a ke awawa o Manoa e ike auanei kakou i kela punawai e kau inai la ma kela aoao o ka pali luahine i kapaia kona inoa mai kahiko loa mai o Kapena, ke hoopulupe mmi ia nei oia e lea Ua Tuahine o Manoa, ka ua kaulana o ia uka waokele i noho ai. Olelo hou no keia mele ana i hooheuo ae ai ma ke ano nui penei; inaoli i ka wai halukuluku, pololei ka j)ua Lilia, ka pua nani a ka Haku Iesu i kuhikuhi ae ai i kana mau haumana penei: Ua olelo ia o na wai halukululeu ua loaa mai lakou mai na wahi '.kiiekie a ieapa ia aku ia he wailele. E inaopopo kakou aia no keia wahi i leapaia wailele iuka o Manoa kahi e ku. nei ka halekula kaikamahine o Kawaiahao e ku nei i keia manawa, nolaila ua loaa ka puana ana o ka nane ina e nana pono ia ka manao o ka nane, e ikeia 'ua imi ia mailoko mai o ka wailele o Kapena, ka wai kaulana e ku nei ma ke awawa o Nuuanu a ma 0 kona hoopokole ana ua lawe mai oia 1 ka hapa hope o keia wailele ma kona inoa Kapena, oia ka haina o ka inoa o ka Nu'a lei ana. O ko'u manao keia ua pololei ka f u haina koe aku ka mea oiaio'i waihoia aku ma ka lima o ka Lunahoopono|pono, ja ke hooki nei me ka lana o/ka manao e hoea mai ana na kuahiwi k'aulana o ka Moku'puni o Hawaii oia ka Maunakea ame ka Maunaloa a na laua e hii mai ka Nu'a lei a Kahanu o Painek'i a hoolei aku maluna ona, i ohtr. i, wehi no ka loea Kahanu o Paineki, o ka nani ame ka hanohano o ua lei la no'u ia. Me ka Lunahoopouopono ame na keiki oniu hua metala o ke Kuokoa ko'u welina. \ ROSE ME KA LILIA, 822 Kawaiahao St. Pilipili aina ole aku kana la e ke lioa ua hao mai la ka ua o ke Koolau pohina na maka: a hapapa hewa ana i kumupali. Eia iki iho no īa ke pili ete la, a e ao nae o kuhihewa oe, loaa fco lima i ke ku kaunaoa; huli hon ia mai. —L. H.