Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 47, 20 November 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA XIV. "Auhea oe e kuu hoaloha, nau i hoopakele ae i kuu ola mai lilo i 'uiahi na na hana lokoino a kuu kane, nolaila ua aie au ia oe, a o kau nu-a e olelo mai ai ia'u, o ka'u wale no i-a e hoolohe akū ai. Oiai he <,koa loa ka mea nana i haawi mai i ke ola iloko o'u, nolaila aole au t kiola wale aku ana ia ola. "Ua hele au a piha i ka ehaeha ame ke kaumaha, aka nae e lilo n0 i mea no'u e hauoli ai kē ola ana aku me ka pule ikaika ana no Kuu kane, e alakaiia oia me ka mana mai luna mai no ka hoololi ana ?i: ai ike ano o kona ola ana aku ma keia hope ame ke ano o kana nia u liana, nolaila heaha ka kaua mea e hana aku ai?" "E hoike aku ana au ika kāua mau mea e hana ai. Ma nehinei a }iiki i ka huli hoi ana aku a Li, e kau mau ana kona mau maka maiun.i ou. no ka mea ke ole au e kuhihewa, ua hoounaia mai oia no ka i;akilo ana i ka hopena e loaa aku ana ia oe, ma o kela laau 'make 1 ai maloko o ko pola ti ma ka po mua, a ma keia kakahiaka, ua hoea hou mai nei no oia a ninau mai nei no ka makemake e kaniailio pu me oe, aka na'u i olelo aku nei iaia aole oe i ala, me ka maoli ana aku nei no hoi i kou kulana nawaliwali ma ke ano pilapu, nolaila ua huli hoi aku nei oia me ka manao hauoli. -Nolaila e hoomanao oe, aole e moe ana na maka o ko kane a hiki i ko make ana, a pela au e manao nei e hoouna houia mai ana he kiu no ka hakilo loa ana i kou kulana, no ka mea ke manao la laua, W manawa wale no nou e make ai, e like me ko laua kaukai ana i kel a laau make a laua i manao ai nou. -0 ka'u e a'o aku nei ia oe, oia no kou hoi malie ana iluna o kou vahi moe ima ke ano hooma'ima'i, a ina e hoea mai ana kekahi mea a !i:nau mai ia oe, na'u e olelo aku ua ma'i loa ia oe e hiki ole ai ke iKe oc. a o ko lakou pulapuia no ia, a i ka wa auanei e uhi mai ai na elieu o ka po, o ko kaua wa ia e mahuka aku ai mai keia wahi aku.' L'a apono lo'a mai la o Niao i keia manao a Taisa e hoolala nei no ko laua pono, a o kona hoi aku la no ia noloko o kona rumi a haule aku la hiamoe, oiai hoi o Taisa i hele aku ai e huna i ke kino make o ka ilio, me ka hoomakaukau ana i na mea no laua e pono ai no ka laua lmakai mahuka. He oiaio e hke me ka Taisa o ka hoike ana aku i kona haku no ka hoea mai o na kiu mai ke Keikialii mai, pela i hoea mai ai he ekolu riau elele ma na manawa like ole o ia kakahiaka, aka he hookahi. no pane a Taisa e olelo aku ai ia lakou, ua ma'i loa ia o Niao e hiki ole ai ike i keleahi mea. Ma ia auwina la nae, ua hiki kino mai la ke Keikialii Kong-ti a kni ikaika mai la ia Taisa no kona makemake ana e kamailio pu me kana wahine a e ike hoi i ke ano o kona ma'i, aka e paakiki mau aku ana no o Taisa i ka hoole ana me ka i okoa ana aku, ua lilo ka ike ana mai o kona haku i kekahi poe i mea e hooi loaia aku ai kona ma'i a īii) keia mau olelo, ua hoouweuwe wale iho la no o Kong-ti i manaoia aku he aloha oia i kana wahine, alaila ua huli hoi aku la oia ine ka i akn nae o Taisa aia a ke kakahiaka ae o kekahi la, o ka manawa niaikai ia no ka hele ana mai o ua Keikialii la e ike i kana wahi, me ka hoomaopopo ole mai nae he mau hana pulapu wale no keia e hana ' ia aku nei no ka hoohoka ana i kona mau manao lokoino. No ka manaoio loa o Kong-ti he mau mea oiaio walq no ka laisa e kamailio aku nei iaia, nolaila ua kauoha mai la na keiki alii nei iaia K makaala loa i kona haku, me ka haupu mua ole ua ikeia ka no'a huna ana, a i ka nalo ana aku o ka la i ka ilikai, o ka hele aku la n6 ia 0 Taisa e hoomakaukau i mau mea ai na laua, a i ka pau aila o ka, !aua ai ana, ua lawe mai la oia he lole no ka poe lawai'a a hookomo aku la i kona haku, a pela no īioi oia i komo iho ai i kekahi lole o ia ano iike a o ko laua liuliu iho la no ia no ka mahuka ana. Kii aku la nae o Niao i kana mau dala apau, a o ko laua nei puka aku la no ia no ka hale olalo, eia nae aole laua nei i hemo pololei aku nia kahi o ka puka no ka mea ua kiai makaala loa.ia ia wahi, nolai'ia nia ka puka aniani ko laua nei hemo ana aku a poholo loa ana iw alio iloko oka malapua. Ke noke la laua ika hoolono o ka lohe aku i ka nakeke mai'o kekahi mea eia nae aole o laua nei lohe aku a 1 ok' ike aku hoi i kekahi poe, a o ko laua nei hele aku la no ia iloko «' ka nahelehele me ka nana ole ae i ke anu o ia po, ame ka pa mai a ka makani me ka huihui, aka he hookahi wale no a laua nei mea e nooi'ioo nui ana, o ia no ka hiki aku i kahi o ke alanui akea. < MOKUNA XV. Ke 1 aoliao loa mai nei paha ka poe heluhelu o ka Momi o ka Hik'ua. no ka ike ole i iia u'i la o ka luahuna o ke kahua kahiko o na kaa nawai hoi e ole ka haohao, ua ka-ia loa ia ua ,11 i la e ka hiamoe, ia iaua e hiolani la iloko o kela wahi kauhale uuku a laua i pae aku ai inka o ka aina, aka ua puoho mai la nae ua u'i la ma kekahi kaka--1 Mka ana ae me ka mohala maikai o kona helehelena, a ke nanea la !';ua me Aelena maloko oko laua rumi e kakali aku ana oka pau oko k'iiia aina kakahiaka, alaila hoomakaukau no ka laua huakai heie. 1 hakalia no a pau ka laua.ai ana, na hele aku t la o Adena e kuai! i n.au lio no laua, aka he hookahi wale no nae ana lio i loaa, a ke noke h "Ki i ka hele huli i lio no kona kokoolua, he nui no na lio i loaa aku i. a. tia nae he poe lio piena wale no e kupono ole ai ia Lulu, a ua hoi <• mai la nae ka Pake nona ka lio i kuai mai ai ia Adena i kahi e 1 ; a ai o ke ano lio i kulike me kona makemake a kuhikuhi pu mai ka hale ana e hele aku ai. Aia keia wahi ma kahi he hapalua mile mai kahi kauhale mai a k .a u ka moe ana ma ia po aku, a aole no hoi i loihi ka hele ana aku \;ltna, ua lioea aku la oia i uā wahi nei o ke kuhikuhiia ana mai ; ■ a. a ike aku la oia i kekahi Pake e alakai mai ana he elua mau ho o ka hale !io, a o ko ia nei ninau koke aku la no ia ina he mau ; kuai kekahi ona. "Ae he mau lio kuai no keia o'u ina ua makemake loa oe e loaa 5 n i mau lio nou, aka ehia ou lio i makemake ai?" wahi a ka Fake '■ -na na lio elua ana e ka'i mai ana. "He hookahi o keia mau lio ua kupono loa i na wahine ke kau, ; 1 na kane wale no kā poe kupono e kau iluna o kekahi lio iho, pehea, - kupono nae paha kekahi o keia mari lio i kou manao ea? 'Ua makemake loa au e loaa koke ona lio no kuu wahi keiki, aole ko'u, ua loaa mua mai nei he lio maikai no u a koe kuu keiki, a o iaj k u o ka hele ana mai nei e huli." "Alaila ua kupono keia lio a'u o ka olelo ana aku nei i ka maikai j na wahine, a mamua o kou kuai ana mai i keia lio ea, he mea pono r I'oao mua oe i keia lio a ike i koina kupono, no ka mea aole o u maniake e hoopunipuni wale aku ia oe, eia ka auanei he mau olelo haa--1 "ī wale aku no kela a'u ia oe, lilo makehewa wale ana no kau mau ne ko'u l'o." E kau ae no hoi oe maluna oka lio au e makemake; a maluna no hoi au o keia lio, eia nae paha oe i ka hale hookipa ( ' nolio nei ?" "Ae ua pono io kena manao ou, a aia no hoi au ilaila kahi i noho walii a Adena me ka haupu ole āe he poino kekahi e loaa ana iaia 5' a ke kuai ana i kēia lio.

'"Ina hoi ha pela e kali malie iho hoi oe ia'u a e.hele ae au e hoike i ko'u poe i ka'u wahi e hele hei, a ua makemake loa nae paha oe e koke i keia luiakai au ea, i pupuahulu loa ai no ka loaa koke aku o keia lio ia oe?*' a me kona kali ole mai no ka pane a Adena, o kona hoi aku la no ia noloko o ka hale, a aole nae i loi'ni iho, ua komo ho'u mai la oia a kauoha mai la ia Adena e kau maluna o ka lio laka, a o ko laua nei hele aku la no ia. lke iho la o Adena , ua kupono maoli keia lio e like me kona makemake, a manao loa iho la kona laki o ka loaa koke ana o ka lua o kona lio, a o kana wale no e ake ana o ka lohe aku i ke kumukuai a keia Pake e kau mai ai no keia lio, o kona uku ko'ke aku no ia me ka hoao ole aku e hoemi mai. oiai ua ike no oia ua hiki loa iaia ke hoolilo hou aku i ua mau lio la ke hiki aku laua no Kanahai. Ia laua i ho'ea aku ai i ka puka pa o ka hale hookipa, ua lele koke iho la no o Adena iialo, a pela no hoi kona kokoolua, a o ko Adena wa no ia i ninau koke aku ai i ke kumukuai o kela lio aka nae ua ī mai la ka ona nona ka lio. "Mai wikiwiki ioa oe no ke kumukuai o keia li6, no ka mea aole no he pii loa, a malia aole paha i kupono loa e like me kona makemake holaila ke i hou aku nei no au ia oe, mai kuai i keia lio, ke ole e kulike me ka makemake o ko keiki." "O ka meia e holo an£ i kuu manao, oia no kana e apono mai ai, e hoike mai paha i kau kumukuai, e uku aku no au ia oe, ina nae hoi aole i pii loa." "Aole no he pii o ke kumukuai, pehea oe i ke kanahiku dala?" a o ka unuhi koke ae la no ia o Adena i kana eke dala iwaho a uku aku la i ke kumukuai o kela lio, me ke alakai ana aku mahope o ka hale hookipa a kauoha aku la i kekahi o na Pake lawelawe e malama pono loa a hiki i kona hoea hou ana mai oiai aole no he loihi loa o ka manawa ana e hoomakaukau ai, o kona ho'eu no ia no kana huakai hele ame kona kokoolua. Ua huli hoi hou mai la o Adena no ka rumi ana o ka haalele ana iho ia Lulu, a ua loaa hou mai la no ua kaikamahine nei iaia e noho aku ana no, eia nae ua hele kona helehelena a haikea, a ia manawa no i lele koke aku ai o Adena imua, a ninau aku la: "Heaha keia kumu o ka haikea o. kou helehelena e kuu L-ulu," wahi a ua Adena nei me ka paa pu ana'mai i na lima o kana aloha. "Heaha mai auanei kau, ua pau ka manaolana no ko kaua palekana," a hoomaopopo aku la o Adena he kumu ka ka mea i hele ai o ka helehelena o kana Lulu a haikea. Ua li-o ae la na maka o Adena, a hoomaka hou aku la e ninau i ka pane ana aku: "Heaha kau mea i ike ai i hooliloia ai kou helehelena a koliu leleiona?" "la nei iho nei o Li, a ua ike aku nei au iaia nolaila aohe o k-a-ua manao ana aku ī koe e pakele kaua mai iaia mai." "Owai keia mea o Li?" i ninau aku ai o Adena me ke ano pahaohao. "O keia no ke kanaka hookahi a ke Keikialii i hilinai loa ai, a pehea aole anei oe i ike iaia?" "Aole avt i ike mua iaia, a malia paha ua ike mua no pa-ha au, eia hae o ka maopopo ole ia'u' o kona inoa, pela au e i aku nei ia oe * Lulu aole au i maopopo i keia kanaka au e i mai nei o Li kona moa." "Ke hoomaopopo aku nei au i kou ike mua ole ana iaia, no ka mea o ua kanaka la no hoi ia i hele pu mai nei me oe a ku ma ka puk.i o ka hale hookipa nei." "O kela Pake anei a maua i hele pu mai nei o na lio ea? Nona kekahi o ko kaua mau lio a'u o ke kuai ana mai nei, a ua hoike aku nei au iaia no kuu keiki kela lio a'u i makemake ai e loaa niai no ka kaua huakai hele." Malia paha aole oia i hoomaopopo ia'u? He mau wa'ni olelo hookanaaho wale no nae kela a Aelena, oiai ua hoomaopopo aku oia i ka nana ana mai nei a kela Pake iaia, a ke noonoo hou la oia i kana alahele e hana aku ai no ko laua pakele. ina hoi laua e kaukai ana maluna o na lio a laua e kau ai, alaila he alahele maalahi loa ia no laua e paa ai i ka hopuia, oiai ma ko Adena manao, aiia no o Li iloko o ka halelio kahi i hakilo mai ai o ko laua nei hemo aku iwaho, a oiai ua ike mua oia,ia Lulu, nolaila aole no e nele ana kona ike koke mai, a o ka paa koke mai no ia i ka hopuia. Ua ( kamailio aku la nae oia ia Lulu e holo mahuka mapli no laua ma kekahi ano okoa ae, nolaila ua hele aku la oia e kiai iwaho, a ike aku la oia i ke ku mai o Li nie ka Pake ana o ke kauoha ana aku no ke kiai aua i na lio o laua, a ike aku la keia he makehewa wale no ka hoao ana aku e kii i na lio o laua, nolaila ua hoi hou mai la oia a kauoha aku la ia Lulu e hoomakaukau nona iho, aohe he hoohakalia hou ana iho i koe. "He makehewa ko kaua noonoo hou ana aku no na lio a'u o ke kuai ana aku nei, aka e holo wawae aku kaua a hiki i ke komo ana iloko o ka ululaau paapu la ma ke ka'e o ka lokowai, a ke manao nei au, e hiki ana no jia kaua ke pakele ke komo kaua iloko o ka ululaau me kā ike ole ia mai." Aole a Lulu pane mai no keia mau olelo a kona alakai, aka ua hoomaka koke iho la no oia e hoomakaukau iaia iho, a iloko o na minuke helu wale no ua ku mai la o Lulu iluna me ka makaukau. * Ua nana iho la o Adena i kana pu panapana a i ka pau ana o ko laua mau hemahema, o ka lalaii aku Ia no ia o Adena i na lima o Lulu a o ko laua hoomaka aku Ia no ia e hele no ke alahele e hiki ai ia laua ke pakele mai na kanaka aku o ke Keikialii Kong-ti. Ua hele loa o Lulu a piha i ke pihoihoi, a ke ike la o Adena i ka pinapinai o ka hanu o Lulu, aka aole a Adena houlolohi wale ana aku, aia ka pono o ko laua kaawale aku me ka ike oleia mai. Ua kiei hou aku la o Adena iawaho ma ka puka mahope o ka hale, a ike aku la oia ua malaelae ko laua alahele a o ka iho aku la no ia ma kekahi alapii loihi e moe ana ma ka aoao mahope o ka hale, a ia wa i huli, hou mai ai o Adena ihope, a pane* mai la i kekahi mau olelo hoolana i ka i ana mai. "E hoolana i kou manao e kuu hoa, a ke manao nei no au, e pakele ana no kaua mai na hoopilikia ana mai a keia Pake au e niakaii nei." "Aole no o'u kanalua, i hakalia wale no i kou pane mai maanei /ae kaua e o ka hahai wale iku no ka'u mahope o kou mau kapuai wawae." 0 ko laua nei hoomaka aku la no ia e iho no ka hale olalo, a o kahi o ko laua laki loa, āole laua nei i ike ikiia mai, a oiai he nui na laalaau e alai ana ika hale mai ke alanui mai, nolaila o keia w r ale no ke opumalumalu a Adena e ike la i wahi no laua e pakele ai me ka ike oleia mai, nolaila o ko laua nei eleu aku la no ia a komo iloko o kela mau kumu laau pokopoko, a iloko o na minute helu wale no, aia laua ke hele la no ke kahawai, a ke alaalawa la laua ma o a maanei, eia nae aole a laua mea i ike mai, a o ko laua hoomau aku la no ia i ka hele ana imua, aia ka poi)o o ka hiki aku i kahi o ka ululaau e ulu mai ana ma ka'e oke kahaw r ai, kahi oko laua manaolana no ka nalowale mai ka hiki ke imiia ae mahope. 1 ko laua hoea ana aku nae ma ka'e o ka muliwai, ua hoololi ae la o Adena i kona manao aole laua e hele ma kahi o ka ululaau, no ka mea ina no ko laua hahaiia ae mahope, aole e nele ana ka heleia oloko' o kela ululaau e huli. nolaila ua hoohuli ae la o Aderta i ko laua alahele no ke kukulu hikina akau, eia nae aole he nui o na laalaau ma ia alahele, a oiai aole laua i ikeia mai, nolaila ua loaa ia laua he manawa maikai loa e kaawale ai mai ka loaa ana ke uhaiia aku. Me ka maalahi w r ale no ia hele ana a laua. a hala na mile elima, o ko laua hoea aku la no ia i kekahi wahi oneanea, a e waiho mai ana hoi kekahi uwapo loihi ma kahi he hookahi mile mamua pono aku o laua, nolaila ua hoomau loa aku la no laua i ka hele ana a hiki i ko laua a'e ana ma kela aoap o ke kahawai, eia nae aole he ululaau nana e alai ia laua mai ka ikeia mai e kekahi poe, koe wale iho no he mau kumulaau i kanuia e kekahi poe Pake e noho kokoke ana ma ia mau wahi. (Aole I pan.J