Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 48, 27 November 1908 — MAKEHEWA KA HAILuKU ANA. [ARTICLE]

MAKEHEWA KA HAILuKU ANA.

Mr. Lunahooponopono, Aloha oe:— Ke loaa he wahi kowa kaawale o ke Kilohana, e oluolu oe e hookomo iho i keia \rahi puolo haule wale i ka jia'i .o Lele. . Ua hala na la o ka hooili kaua baloKa, ua'pau ka ooloku kalaīaina iwaena o na aoao kalaiāina iike ole, a i keia la, ua malino ke kai mai o a o, e hoike maopopo mai. ana ua pio ka makani, ua kuikahi na ale, ua pau ka ikuwa l ana a ke kai, ame ka halulu ana a ke Taifuni } na pau -ka pihoihoi •o na alnmoku, okā manaolana ke olino mau mai x ana mauiūa o na luina e pae maalahi aku ana na, mea apau i kc awa lulu kahi o ka maha ame ka | palekana. Ua nui no na hiina i hele-1 lei i ka moana, oia na moho i haule, a I 0 na moho i pae pono i ka aina un loaa ia lakou ka lanakila. Hauoli ka ;helehelena o na. luina i lanakila, a kaumaha no hoi ko ka poe i haule i muliwaa. He mea mau no i ka ikeia, mahope iho o ka pa ana a makani ikaika aole no e nele ana ka mokaki o na heana a kona inaina. £ hakihaki ana na laau, e palalia ana na kauhale,, e ikaia ana na moku i kuaau a nahaha, a he nui wale aku na poino e ikeia ana ma o a maanei oka afcia. Pela no lioi ke kaikoo; mahope o kona ulupa ana 1 na pukoakoa, na lae kahakai, na uwapo ame na muliwai ka wawahi ana i na moku nunui a liilii a okaoka, pela no na hana kalaiaina. I na la o ka hakoko kalaiaina aolie inea pono imua o kona alo; e ikeia ana ka hooikaika o kela ame keia aoao ma na hana apau e lanakila ai; e hailuku ana i kela ame keia molio, e like me Geo. Kaea i ikeia; e like ine Mr. Catlicart, e like me Kalanianaole ame John Lane e like me Kaleiopu ame McCandless a he nui aku, a i ka pau ana ae la nae o ka pa ana a ka makani kalaiaina me ka ikaika, o ka. mea i ikeia i keia la, he wai o ka like hoi iho la ke kai a lana malie. aka nae, o na alina a ka ino i hana ai i ulupa ai, i popo'i ai a pela aku, ke mau nei no ka linalina. <Ka i 1 Jio o ke pa-liu ana ae la o ka maihehe e ola ana la, eia ka ke niau ; inai nei no ka liu'i; oia hoi, ka i no 0 ka haule ana o kekahi mau moho , a puka kekahi ua pau la ka hailuku ana eia no ka ke nune mai nei no. Iwaena o kekahi mau aoao kalaiai- ' na aole no i īiaalele kela manao ke- 1 kene i ka Elele Lahui Kalanianaole. Eia no iwaena o kekahi poai, ke loheia aku nei no kela ke'u me he pueo la e olelo ana: "Aohe o kakou pomaikai i ka Elele Kalanianaole. Aole ia e liana mai ana i kekahi mau pomaikai no.ka Laliui Hawaii a no ka aina. He wale no ia na ka poe waiwai, a ō ]ka pono o ka poe waiwai wale no kana'e hooikaika mai ana. Ina o McCandlēss aku hei ka Elele Lahui loaa na nomaikai ia kakou." He manao pahā keia i noonoo akaheleia, a i ole, he manao ino maoli no paha i hookumu kahiko ia. 0 ka ninau nui i ulu mai iloko o ko'u noonoo, oia keia. Ua hana anei ka lahui Hawaii i kekaha mea a hooili aku maluna o ka i.hokua, o ka Elele Kalanianaole i na |kaii i hala a hana ole ia ia hana %uo ka Lahui Hawaii ? Owai ka mea e pane mai i keia ninau? Ina ua hana ka ( Lahui Hwaii i kekahi hana, heaha ua hana la, oia hoi heaha ka bila knawai a ka Lahui Hawaii i ike āi i ka pilikia a hoouna aku, a i ole kauoha , aku paha iaia e hana mai iloko o ka Ahaolelo Nui ma Wakinekona i mea e kalaia ae ai ia pilikia? A ina aole j 1 hana kekahi hapa o .ka lahui i kekahi hana o ia anō, no K"eaha i hailuku , wahahee ai i ke kauwā hana pololei. , 0 kakoh a pau iloko o ia manao ahewa, ina ua hoounaia kekahi hana e ka : lahui ma kona lima a hana ole ia, po- , iolei loa ka hailuku ana.i ka Elele ~ lapuwale, molowa, hoopau dala, hoo- j poho manawa a pela wale aku. , 0 keia ka manawa kupono loa e fee a; kakou i kona maikai ame kona he wa. Ina he hana kekahi a ka poe ho- j ino i ka Elele i manao ai e hooili aku mah na o kona hokua a nana e hana mai i Wakinekona, o keja ka manawa ] luipeno loa. Mai kali a pau ke k ui, alaila olelo iho i ka Elele' l&puwule. ; Aole loa e ikeia ka ikaika hana > kekahi kauwa ke ole oe ka haku e haavi aku iaia i hana. Aole no hoi e ia >a ka ikaika huki o kekahi holoholona i ka palau, ke ole oe ē hoohaha iaia ma ke ano naauao; pela no kat Elel?, e pono ia kakou ke noonoo i kana hana pono e hana mai ai aōle o ka hookuu wale aku no na ke kauwa e hana mai 1 nou ma na hana apau. He pono i ia haku e hana i kekahi hana a na ko kauwa e hana i kekahi. Malia paha 0 pane mai kekahi. Kahaha! ka i no 1 kohō aku nei kakou iaia "a nana ē hana mai i na mea apau no Hawaii. Mai manao kakou hookahi no manawa a ka Elele e hana mai ai a o ka pau no ia o na hemahema apau o Hawaii nei. E punahele maoli hoi ha o Hawaii ia Amerika ke loaa mai na makemake apau i ka manawa hookahi. He hale paha ia o ke kaulike ame ka paakiki. A nele ka hoi na mokuaina 0 Atnerika ponoi iho ame na Pan&laau 1 ko lakou mau makemake loaa mai la ka hoi ia Hawaii €>milumilu a-no wale aku nei no i hui aku nei Ua nui pa« na pomaikai i loaa ia Hawaii iloko o keiā mau kau; aole ia i loaa mai ma- • mull o ka punahele o Hawaii, aka ma ka ikaika hana o ka. Elelo ame kona

ano he alii hanau no ka aina e imi an.i i ka pono. Ina o McCandless ka i hoounaia akvi nei o ke oki loa aku ia. He keke k;i niho o ka papai iio£o 'o ke kiai i koii:» wahi kaa mai i kula nei p&u na nih<> ona i ka hakihaki. Pela o McCand less, keke ka niho maanei e loaa mai ana kana mau mea i haaliki ai a i ka hele aoa aku nae a Ainahou lilo»i "Kii no Pakaka," hoi mai i Hawaii nei hoopunipuni i loaa ole mai no ka niu a no ke kulolo. Mai puni hou e ka Lahui i na apuhi 0 keia ano. 0 ka'u e kauleo e aku ne« 1 ka Lahui Hawaii, e nana i ka El«'ln Kalanianaole i Elele na\» no ka a mai noonoo i Elele hou nau, ke ol» loihi aku hoi paha oe a hiki mai >a manawa. O ka Elele ia ola ka ainal JOE K. LANAKILA. Kalihi Roact T Novemab« 24, 1908.