Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 49, 4 December 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA XVI. "Alaila me ko ike no ka hoi ia'u, o ko holo mahuka iho Ia no ia i, y .j a'u aku, no ko manao nae paha aole oe e hiki ana ke loaa aku i • t hnliia e a'u ea?" "L'a hiki hou ole ia'u ke huna iho i na mea apau a'u i hana ai, a v-t- ac okoa aku nei au imua ou, o ko'u manao maoli no ia e holo me Kl , ike ole mai." "Heaha iho la ke kumu o kou holo ana mai a'u aku?" wahi a ua r kilokilo la. •\o kuu maka'u ia oe, ke kumu o ko'u makemake ole ana e hoik e aku ia'u iho," wahi a Adena mahope iho o kona imi ana i pane ki:r««»no nana ma kona aoao no keia ninau a kona hoa. "Heaha la ka'u mea i hana aku ai ia oe i maka'u honua niai ai (l , ia'u? Heaha hoi na mea a'u i kamailio aku ai, a i ole hoikeike :-!ai ai paha e lilo ai i mea nou e maka'u mai ai ia'u, a hoomamao loa i a oe īho, me ka manao e kau aku ana kekahi haawina koikoi i -.ah'.na ou mai ia'u aku?" "He hookahi wale no a'u mea e hoike aku nei ia oe, i kela wa a'u i ike aku ai i ko komo ana ae maloko o ka pa o kela hale hookipa, loa au i makau ia oe, aka no ka pono nae o ko'u kokoolua, ua fc>ki ole ia'u ke ae aku e kaa aku oia malalo o ka malu o kekahi mea e.K.ia aku, a oiai nona wale no ka'u mea nui. e noonoo ana ia manawa e :K>opakele, nolaila ua uhi puia ae la na noonoo maikai apau, a o ko'u li lo mai la no ia me ka manao e nalowale mamua o kou ike ana mai ia'll. "He oiaio ua hana kaua he aelike no ko kaua hui hou ana iloko o koka'ni manawa kupono, aka ua hiki ole ia'u ke hooko i kela aelike n . ka pono o ka mea a'u i haawi aku ai i ka'u mau kokua ana no kona p.'i'kana ina no ia he mea e kailiia aku ai ke ola mai ia'u aku." "He mea makehewa wale no ko kaua huli hou ana aku, a kamai! ) no na mea i hala aku la ihope, aole loa ia e hoea hou mai ana, ua lohe mai au no kou pilikia, a ua ike au i ka mea i hele pu mai iv.■ ~e. a o ke kumu no hoi ia o kuu hele ana mai la e ike ia oe ma1, nei o keia wahi paa." Ina ua ike oe i kuu kokoolua ea, e oluolu anei oe e hoike mai i;-;'-: eia la oia ihea kahi i noho ai?" i ninau mai ai o Aelena me ke pi"Eia oia i keia manawa malalo o ka malu o ke Keikialii Kong-ti < \ inakina, a he paakiki ke alahele e hiki hou ai ke hoopakele mai i <; ; i pane aku ai keJKilokilo me ke ano kaumaha o kana kamailio uv.:\ aku. fkcia lohe ana aku-no a Adena i keia pane mai ke Kilokilo mai, <• k-.na palulu ae la no ia i kona maka me kona mau lima a hina aku 1?. : inna o kona noho, a lohe aku la ke Kilokilo e uwe ana o Adena n r wahi keiki uuku la. A>lena," i pane mai ai ke Kilokilo me ka paa anā mai i kona IV:. iinia maluna ona poohiwi oka kakou koa a i hou mai la: "Ua h. i mai oe ia'u i kekahi hana hewa loa., aka aole nae au e hoopa i ak. iiia ia oe oiai, ua lawa' na haawina hoehaeha i kau aku maluna t'i:. i nku panai no kau mau hana hookuli. I kuu mnawa i haawi aku ai i ke kauoha ia oe, no ke kiai ma"lea.i a loa ana i ke kahua o na kakela kahiko, ame ka hoea hou ana o ki :\eikialii ilaila, ua manaoio loa au, ua haawi mai oe i kau hoohiki 0 ; kanaka makua a hoopono, eia ka e huli ku-e mai ana oe ia'u. "Ina i hoolohe oe i na mea apau a'u i kauoha aku ai ia oe, ina no e kuhikuhi aku ia oe i ke alahele nou e palekana ai mai na !v ]-likia ia mai, me ke poho ole o kou mau manaolana no ka'u mau r.i i manao ai, aka nae nau ponoi no i hookomo ia oe iho iloko oka 1 ' va e like me ka'u e ike aku nei ia oe, aole no hoi oia wale no, aka t:;. 'i.Mikomo pu aku oe i kou kokoolua iloko o ia pilikia hookahi. I-: like me ka'u i kauoha aku ai ia oe e kiai makaala loa oe no k. maluna wale no ona ka'u makemake e kau aku i na 1 =; : '.ikia ana. Ina oka loaa ana o kela kaikamahine ia oe, a i hoike :. ai e oe ia'u, a na'u e lawe pololei aku iaia imua o ke alo o kela k : • 'alii. aole loa ia he mea nou e hooneleia ae ai i ka lilo ana mai o i:.- s kaikamahine la nau, ina o ka iini ia a kou puuwai e loku nei i keia '.:"a\va." Pehea aole anei e hiki ana ia oe ke hoopakele mai iaia mai ka r.. mai o kela Keikialii i keia manawa?" i pane mai ai o Adena me k- ; ihoihoi a ku okoa mai la iluna, a puili ae la i kona mau Hma mar i nono o kona houpo." 'H e hana pohihihi loa ia i keia manawa, no ka mea he Keikialii iv nui oia, aua lohe au ua make mai nei kana wahine mare, a ina t : -kemake ana oia e hoolilo aku i kela kaikamahine i wahine mare IVV, alaila-0 ka hopena iho la no ia o kou mau manaoīana no ka lilo n . ka mea au i hoopakele mai ai i hoa pili mau nou." > > e na lani e hoopakele mai i kuu Lulu a e aloha mai i ka mea i lv •■:',:kia hewaia eka manao pakaha okoke ao nei, i hooho hou n .: o Adena me ka piha ika ehaeha. ' Ke noonoo nui nei kaua no kela kaikamahine, aka i hoike aku .. e ea, o oe kekahi iloko o ke kulana kupilikii i keia manawa, e av ]>o ole ai ia kaua kou hemo aku mailoko o keia wahi me ka 1 keia mau olelo a ke Kilokilo i hoopuka aku ai no ua o Adena, ■ ae la na maka o ua kanaka opio la, alaila ninau hou mai la i 'k «kilo: "Ua ike no anei oe ika hopena e kau mai ana maluna \■ >le au i ike i ka mea a ke Keikialii i manao ai e kau mai ana r * ou, aka aole no nae he hana paakiki na kaua ke koho ana aku i 'iopena, a mamuli o ko'u kamaaina ina paia o keia halepaahao, a he hookahi mea i hookuu lanakilaia aku mailoko aku nei o 1 <ihi. ama ka hoike pokole ana ae, i hoopaaia oe maloko nei no ; V /:e. a o kou haalele ana mai i kona mau paia paa, no ka lawe ria aku no ia e oki ia mai kou poo e ke kanaka oki poo o ua ia." \ole anei he mana nana e hoopakele ae ia'u mailoko ae o keia v -'wahi a Adena me k'a ulupuni ana ae i ka huhu, hoo- : 'iOu mai la ike kamailio ana: "Ina e hoea aku ana ka lohe i ; anakauhale o Kanahai no ko'u paa ana iloko oka halepaahao 1 ie e nele ana ka hoea mai o ko'u poe kanaka ponoi e hoopakele • mai keia poino mai, e hiki ana anei ia oe ke kokua mai lau. H ( e pule hookahi okoa ia e hele ai a hiki i ko lakou lohe ana '■ : o kou pilikia. a mamua ae o ia manawa i manao ai au, e hookau ' v. i ai ka hoopa'i o ka make maluna ou,*nolaila e waiho kaua i ka 2 o ana no ia mea i keia manawa, a e kaukai aku no kaua īna •■' ; . ki oka manawa. no ka mea ua makemake au e hoopakele ia oe. > ko'u kumu o ka ae ia* ana mai nei e komo mai iloko nei e īke C. mamuli no ia o kuu hana ana mai nei i kekahi mau hana noo--1 mana e puni loa ai na kiai ia'u, aka aole nae e hiki ia u*e awe k S aoe mai nei aku me ka lanakila, no ka mea he hana paa ii oa P f mauna ana aku iko kaua ola iwaena ona kiai lehu eu o e i alii. aka e hoike mai ia'u i kau mau mea apau i ike ai maao o [ k kahua oke kahua oda kakela kahiko, mai maka'u oe ika hoike :nai ia'u i keia manaw ? a, e hoike mai ana anei oe ia u i au mau r • dpau o ka ike ana?"

Ua hoomaka aku la o Aelena e hu'e pau i kana mau mea apau il hana ai, me ka huna ole iho i kekahi. mea, a i ke kuu ana iho o kana mau mea e hoike nei imua o ke Kilokilo, o ka wa ia o ua Pake nei i ;i mai ai ia Aelena: "Ina no hoi paha i hiki ia oe ke haawi mai i kau mau hilinai ana maluna o'u, ua lilo kela Keikialii lima koko, a piha i ka pakaha i pio iloko o ka poho o ko kaua niau lima." ' "Ua hiki ole ia'u ke pale ae i ka makemake o ka mea a'u e hoopakele ana, no ka mea ua pilia maoli no oia i ka maka'u ia oe, a pela no hoi me a'u, a r.iai hoahewa mai oe no ka'u mea o ka hana ana, oiai ua manao maoli no n\aua ina e ikeia ana maua e oe, e hoike aku ana oe iaia imua o Kong-ti.'' "E hoopoina kaua i na mea i hala mahope, a e kikoo aku i na mea omua, a i hoike aku no au ia oe i ka mea oiaio ea, ua makemake maoli no au e hoopakele ae ia oe mai keia pilikia ae ina e hiki ana ia'u ke hana pela i ka manawa kupono a'u e ike ana." 44 A pehea o Lulu, e hoao ana no anei oe e hoopakele pu ae iaia mai ka lima mai o kela Keikiaīii i kāmailio niāi ai o Adcr.„ ma ke ano hawanawana. 4, lna ke ola nei no kie Kamaliiwahine Niao, alaila ua hiki loa ia'u ke hoopakele ae iaia me ka maalahi, aka ina ua make io oia, alaila he uuku loa kahi manaolana no ka hiki ana ke hoopakele mai iaia mai na lima mai o Kong-ti, aka e hilinai aku no nae kaua e like me ka nee ana o ke au o ka manawa." 44 E haalele koke mai ana ka paha oe ia'u i keia manawa?" i ninau mai ai o Aelena. "Ae, o ko'u manawa keia e hoi ai, oiai ua hala loa ae nei ko'u manawa a na kiai i ae mai ai, no ko'u noho pu ana me oe, aka e hoolana i ka manao, no ka mea e hoao ana no au e haawi aku i ka'u mau kokua ana i wah'. nou e pakele ai mai keia wahi aku." Ua ku okoa mai la o Aelena iluna a i mai Ia i ke Kilokilo: "E hoao oe e hoopakele mai ia Lulu, no ka mea ina au e pakele ana a koe no oia malalo o ka malu o kela Keikialii, alaila aole no i lilo i mea waiw{aa ko'u pakele ana aku, e aho ka inake ana iloko o keia jwahfj mamua o kuu ike ana aku ia Lulu malalo o ka malu o kela Keikialii.'Aole nae i pane hou mai uā Kilokilo la, aka o kona ku ae la no ia iluna, me ka haawi ana mai i kona lima ia Adena, a aole e hiki i ka kakou koa ke ike maopopo aku i na loli o ke ano o keia Kilokilo mamuli o ka poeieele loa, ana no nae e hoomaopopo aku la, tta kau aku aio maluna o ua Pake Kilokilo la na haawina kaumaha e like me ka mea i kau aku maluna ona. I MOKUNA XVII. .4 Aia hoi maioko o ka halealii, ke noke wale la no o Kong-ti i ka holo-ke iuka a i kai iloko o na manao uluahewa, mamuli o kona ana iho, aole ka e holopono ana na mea ana o ka hoolala mua ana no | ka holopono o kana papa hoonohonoho. j He oiaio aia ka Alomi o ka Hikina iloko o kona mana, aka nae e lilo ana keia hoea kino ana mai o ua kaikamahine nei iloko o ka hale-1 alii i mea na ka lehulehu e kamailio mai ai, a ina no ka make ole Oj kana wahine mare e līke me kana i makemake loa ai, alaila e lilo wale | ana kona luhi i mea ole, ame kela mau manao like ole e lauwili ana iloko ona, komo ana no kana kauwa o Li, a ia ike ana mai a ua Keikialii la, ua ku iho la oia a huli mai la imua o Li a ninau mai la: "O kou hoi koke mai nei no ka ia, ua lohe aku nei anei oe i kekahi mea e pili ana no U.uu wahine no Niao?" "Ae, ūa lohe mai nei au i kekahi mea e pili ana nona," wahi a Li me ka lalau ana aku i kekahi noho nona e noho iho ai ilalo, a i kēla wa i ikeia aku ai ka loli ano e loa ana ae o ka helehelena o ua Keikialii nei, aka ua hoomau hou mai la no oia i ka ninau ana mai. 44 E hoike mai i kau mau mea apau i lolie ai, a i ike ai paha e kuu kauwa e pili ana nona!" "E kuu haku Alii," i hoomaka aku ai o Li i ke kamailio ana ia Kong-ti. "Ua hele aku la au no ka hale a kaua i hoonoho aku ai ia Niao, a ua hoike mai la na kauwa ia'u, aole lakou i lohe a i ole ia i •ike paha i kahi i hele aku ai o ua wahine la au. "Ua hele aku la au e huli iaia ma kekahi mau wahi kokoke mai, me ke komo hele ana ma na kauhale apau loa, eia nae he nele wale no ka mea i halawai mai me a'u, a aole i hiamoeia e a'u ka*po nei a hiki wale no i ke ao ana. No kuu iini no e maopopo kekahi wahi e hiki ai ke loaa he moali no kona wahi o ka nalowale ana, ua hoi hou j /aku la au no ka hale ana i noho ai, a loaa aku la ia'u he leka i kakauia e waiho mai ana niawaho o ka puka i kakauia nau. ! "Aole i silaia kela leka, a o ko'u wehe ae la no ia a nana, a i ka ike ana i na mea i kakauia, ua hoi awiwi mai la au, no ka hoike ana aku ia oe i ka hopena o ka'u huakai no kahi o kau wahine i ka po nei." la pau ana no o ka Li kamailio ana mai i na mea i loaa iaia ma kela hele ana ana e makai i ka wahine a kona haku, ame ka hoi ana mai me ka nele, ua unuhi ae la oia i ka leka a haawi aku la ia Kong-ti, a o ka wa no ia o ua Keikialii la i heluhelu ae ai i ka leka me ka leo nui, a penei na mea i kakauia. x "I ke Keikialii mana nui Kong-ti, aloha oe: Ua haalele mai kau wahine aloha, ke Kamaliiwahine Niao i k'eia ola ana, a ka po hope loa au i hele mai ai e ike iaia, ua loohia i-ho la oia i kekahi ma'i ano e loa, a ku a pupule maoli kona ano, a'u e manaoio nei, ua uluhia ia oia eke elaimonio. Iloko o ko'u nanea nui, o kona puoho mai la no ia mai kona wahi moe mai, a holo aku la mai ka hale aku, me ka maopopo ole ia'u o kana mea e hoao aku ana e hana. "Ua ukali aku la au mahope ona me ka noke ana aku i ke kahea, eia nae, aohe wahi mea a hooloheia mai o ka'u mau leo uwalo imua ona, a ke holo la oia iloko o kona ano ulupuni a lele aku la iloko o ka lokowai a make loā, nolaila aole oe e ike hou ana iaia, ua ale aku Ia ka wai o ka lokowai iaia, a pau no hoi ka ike ana o kona mau hoaloha i kona mau maka, Ua makemake no au e hele aku e hoike no keia meahou kaumaha ia oe, aka maka'u mai la au, o kau mai kou inaina maluna o'u, pela au i kakau iho ai i keia leka i wahi nou e ike ai i kalii o kau \tahine, a o kuu haku hoi i hele aku ai. TAISA." Ua palua kana heluhelu ana i ua leka la, alaila i mai la i kana kauwa: "Ua manaoio anei oe e Li, i na mea apau i kakauia maloko 0 keia leka?" 4> Ua manao au ua pololei kena mau mea apau i kakauia, no ka mea o ka hopena maopopo no ia e loaa aku ana ia Niao, ma o kela laau make ana o ka inu ana mai ke pola ti aku," i panai aku ai o Li no ka ninau a kona haku. "Pela io no ko'u manao," i hooho ae ai ua Keikialii nei, a pahola ae la ka minoaka maluna o kona mau papalina, alaila ua hoomau mai la no i ke kamailio ana i kana kauwa: "He keu aku a ko'u hauoli no kona make ana ma keia ano, no ka mea ua kaawale loa na ahewa ana mai maluna o kaua, a nana maoli no i pepēhi iaia iho, nolaila e hoike kokeia aku keia mea imua o ke lakea e pono ai e Li, a aole a kaua hopohopo ana i koe, no*ka holopono o kekahi papahana a kaua i hoolala ai." Aohe a Li hana mai iloko o keia wa a Kong-ti e noke aku nei i ke kamailio, aka ke hoola'i wale mai la no oia, me ka minoaka no keia mau olelo hope a kona haku, a o ka wa ia i pane hou mai ai o ua Keikialii la i ka i ana mai: "E hele aku oe e Li a hoike aku i keia nuhou kaumaha i na ma kaāinana, a e weheia ka puka o na nalepure no ka poe kanikau e hele ii iloko olaila e hoike ai i ko lakou mau manao kaumaha. E hoike pu aku i na mea apau, aole loa e hiki ia lakou ke hele mai e ike ia'u i keia la, no ka mea ua piha loaia au i ke kaumaha no k«u wahine," a o ka hele aku la no ia o Li, no ka hoike ana j keia meahou e pili ana no ka make ana o Niao. 1 . Aole i Pau.