Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 50, 11 December 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA XVII. f I hakalia no a hala aku o Li, o ke ku koke ae la no ia o ua Keikia'iii la iluna, me ka puili ana i kona mau lima maluna o kona poo, aiaila hoomaka ae la e kamailio iaia wale iho no: "Nani maoli ka h->iopono o na mea i hoolalaia, a he hookahi a'u keehina hana i koe a v ka pau no ia. O kela kanaka opio nana i hoomahuka ia Lulu, , i ;i aku ana ka'u e kau aku'ai i ka hoopa'i, a ke kaawale .ka hoi oia nuii kc*.a honua aku, o ka lilo koke mai no ia o Lulu i wahine mare «-a'u." Aia hoi maloko o kekahi o 'na keena nani o ka halealii o ua Keiki:;]ii Kong-ti la, aia malaila ka Momi o ka Hikina kahi, i noho ai ma;a!.> o ke kiai makaala loa ana a Lana, kela wahine kauwa mua no nana oia e kiai ana maloko o ka luahuna, a i ka nana aku i ua kaikai.naliine la, ua hele kona mau maka a upehupehu i ka noke mau i ka a ia laua no e nanea ana, ua komo mai la o Kong-ti iloko, a o Ka wa ia i olelo mai ai i ke kauwa lawelawe e haalele mai ialoko o ke kvona o Lulu, a koe kokoolua wale iho la no o Lulu me ua Kong-ti la maioko o ua rumi nei. Ua neenee loa aku la nae o Kong-ti a pili ma ka aoao o Lulu a jv>omaka aku la e kamailio i ka i ana aku: "E Lulu, ka malamalama alohilohi o kuu ola ana, i hele mai la au e hoike aku ia oe, ua make i; iu wahine, a ke kau aku nei au i ko'u mau manao hauoli maluna ma ke ano e lilo mai oe i wahine mare na'u ma kona wahi/' i pane mai ai ua Kong-ti la me ka leo malie. Ua palulu koke ae la o Lulu i kona mau maka me kona mau li:: a. a ke noke la hoi oia i ka haalulu mamuli o kona makemake ole c : aa aku i wahine na keia Keikialii ana i makemake ole ai. "E heluhelu mai paha oe i keia leka, a e ike uo oe nou iho, i na a apau me ka hoohewahewa ole," a haawi mai la oia i ka palapala i k::kauia e Taisa. la pau ana o ka Lulu heluhelu ana, ua haawi hou mai la oia i ka \a Kong-ti, eia nae ke mau la no ka naka haalulu ana o ua kaikamahine la. a o ka w'a no ia o Kong-ti x -i hoomau aku ai no i ke kai»;:ilio ana: "Xo kekahi manawa loihi ae nei i komo mai ai ka hopohopo ilok . i>"u no ka hopena o kau wahine, no ka mea o ke ano mau iho la r,, kvia o kona ma'i, oia no ka loohia mau ana i ka uluahewa, a he k t u 11«) o kona nrake kahiko, eia nae me he mea la, ua hooloihi mai kr Akua i kona mau la a hiki. i kou makaukau ana e hoi mai a pani ira kona makalua. A oiai ua mehameha au i keia manawa, nolaila; v.;t makaukau loa oe e lilo mai i kokoolua no'u, a o keia no hoi ka |>>«>ciia a'u i upu aku ai nou, mahope iho o ka hala ana o 'na makahiki d': ;i «• kuu malama ana ia oe." •'Aole loa au e ae aku ana e lilo i wahine mare nau e Kong-ti,' •A-alii nXulu me ke pani ana ae i kona mau maka. "Ina e ae mai ana ia'r, e haliai aku mahope o ka meheu o Niao, alaila e haawi aku r «'i'.ianei au i ka'u mau hoomaikai ana ia oe." • F. ukali aku ana no oe mahope ona, aia hoi paha a loihi na mahhii:i o kaua e noho aku ai, a aia hoi paha a lu'alu'a iho ka nani ame ka r,'i o kena pua, e like no hoi me Niao* alaila o ka wa ia au e i mai ai ia'u ua makemake oe e ukali aku mahope o kona meheu." ' Aole, aole loa au e lilo aku ana i wahine nau, a ke hoiole mau sku -n i au ia oe pela e Kong-ti, ina no ia he kumu no'u e make ai kvia wahi," i pane hou aku ai o Lulu me ka noke ana i'ho i ka uwe. X:i kela pane a Lulu i hooi loa aku i ka huhu o ua Keikialii la, a ink -H mai la ia Lulu e akahele loa oia i kana mea e kamailio aku ai iaia. a i ka hala ana o kekahi mau minuke o ka noho hamau ana a 0 Kiikialii la, ua hoomaka hou mai la oia e kamailio: Ke manaolana nei au, aole e hoala houia mai ana kekahi mau ■ ... keia ano mawaena o kaua ma keia hope aku. No ko holo !ra'r, ka ana mai kalii a'u o ka hoonoho ana aku ia oe, ke huikala aku r i no ia hana ana au pela, a e hoomanao nae oe, ua nui maoli ko'u ira: :r\ a o ka imi ame ka hooikaika ana no kou kupono ma ke kulana c • :nai ai i wahine na'u." MOKUNA XVIII. la A<lena hoi e noho la iloko o kona keena paahao, ua mehameha n : 'i . ia i ka wa ao, no ka mea aole he poe hele aku e ike iaia, a i ka k '.v ana iho, ua lohe aku la oia i ke pahupahu mai o kekahi mau' k:.wawae, a ike pu aku la oia ma ka hakahaka o ka papa o kona ha*v v.;i::hao, i ka malamalama o ka ipukukui, a iloko o ka manawa k . ua weheia mai la ka puka o ko ia nei keena paahao, a komo .. 'ne elua mau kanaka iloko. K naa ana kekahi o ua mau kanaka nei he ipukukui iloko o kona 1 r ... iie pokaa kaula hoi ame ka eke loihi ka kekahi e paa ana, a ua ! i :rca pohihihi ia Adena ka hana a keia mau kanaka o ke komO '•;•• iloko o kona keena iloko o keia manawa o ka po. "a waiho īho 1 a nae ke kanaka iaia ka ipukukui i ka ipukukui ila'o. ;:iaila huli mai la imua o ka paahao a pane mai la: "I hele mai r . v : e j a oe no k a heie pu ana mai me maua." "i:-va keia wahi a kakou e hele aku ai?" wahi a Adena i ninau mai j *'■ r ' :> piha i ke kahaha. I '. a no hoi paha oe a hele mai me maua, alaila e ike ana no oe . a aole no e nele ana kou makemake no kela wahi," a o ka .'-• la 110 ia o ua mau kanaka nei i na lima o Adena, he hookahi 1 " i : ame keia aoao, a hoomaka aku la laua e alakai ia Adena no k n.au keena e aku o ua halepaahao nei. ! v 110 o Adena ku-e aku i keia mau hana a kela mau kanaka, - v v la lakou a hiki i ke komo ana aku iloko o ke kino maoli o Ka " aahao, a aia hoi maloko o keia keena e ku mai ana he elua . ;.ka, a ike aku la o Adena e ku mai ana he kahunapule, a he - : .vai e like me ka hoike ana mai a ko laua niau aahu e komo laua kulana maoli ia. hi no o Adena a hoomaopopo aku, he huakai ka keia no kona ; \\ eia mai ai e kela mau kanaka, alaila i ko lakou nei ku ana "■■'-'■ a o ua mau kanaka nei, ua iho mai la ka lunakanawai mai vri: - i e ku ana a i mai la ia Adena: i kv kanaka opio, he hana nui a ko'iko'i ka i ili iho maluna o * r ai ke pale ae i ke kauoha a ka mea i oi ae ka mana maluna ; J aole nae i pau pono mai kana kamailio ana, ua pane e aku 12 ' na i ka i ana aku: 'i na pili ia'u ka hana au i make'make ai e hooko mai ea, alaila ' a aku nei au ia oe, e hoike koke mai i kau hana me ka hoo- ' 'le." :'>mohia aku ka manao aloha iloko o ka lunakanawai no Ader' = o!e nae e hiki iaia ke alo ae i ka hooko ana aku i kana hana, -- - L ana o ka hoomau ana mai i ke kamailio ana: "Eia ke kau c \va koikoi loa i hana ia e oe, ka mea nana e alakai aku ia oe d ka make, a mamuli o ke kauoha i loaa mai ia u, ua liiki mai :: ke hope loa nou e hanu ai i kou hanu hope, no ka mea i keia ' • r 0 a j oe mamuli o ka hewa au i hana ai, a i hakalia wale no i J : -a a pane aku i keia mau kanaka, o ko laua hooko koke mai a make maluna ou. . > 1 -•« he kahunapule ke ku pu nei me a'u, a malia paha e hiki ana

la oe ke nonoi ae iaia, a nana lioi ia e pule aku ia Buda e hookipa aku i kou uhane, a nana e lawe aku iloko o ke aouli.'' "Aole o'u niakeniake i kekahi mea mai kena kahunapule mai a i ole ia mai ko oukou akua mai," wahi a Aelena me ka leo kuoo, a o ka huli hoi aku la no ia o ka lunakanawai a ku ma ka aoao o ke kahunapule me ke pa'i ana iho i kona umauma, alaila ua unuhi ae la oia he palapala mailoko ae o ka eke o kona lole loihi a haawi aku la i na kanaka na laua e paa ana ia Adena, a ma ke ano o ua palapala la, ua hoomaopopo aku la o Adena, o kona palapala ia i ahewaia no ka make. I hakalia no a loaa aku ka palapala i ua mau kanaka nei, o ko laua lawe aku la no ia i ka laua paahao no kekahi rumi okoa aku, me ka haalele ana iho i ke kahunapule ame ka lunakanawai mahope nei, a aole no hoi i loihi loa ia hele ana aku a Adena me kona mau hoa, ua hoea aku la lakou no kekahi wahi palahalaha mawaho o ka halepaahao 'a iaia e kilohi la ma ka aoao mawaho o ka halepaahao, ua ike aku la oiā i ka uliuli olalo, a hoomanao ae la oia, o ke kahawai ka keia o Nanakina. Hooiaio loa iho la o Adena, ua lawe maoli aku no keia mau kanaka iaia no keia wahi no kona make, a akahi 110 oia a hoomanao mai i na olelo a ke Kilokilo i kamailio aku ai iaia ma ka po aku mamua, a ke noke la oia i ka hoolono me ka manao e lohe aku i kona nakeke maii no ka hoopakele ana mai iaia, eia nae he meha pu wale no ia, koe wale no ka owe mai o ka wai 'o ke kahawai. "Ea ua hiki mai la kaua i kahi o ka kaua hana," i pane ae ai ke kanaka iaia ka ipukukui i kona hoa, alaila ua puhiia mo la ka ipukukui a pio. oiai hoi kekahi kanaka o laua e hoomakaukau ana i kana kaula, a ke paa la no hoi kekahi i ka lima o Adena no ko laua'maka'u, o aku o x\dena iloko o ka wai. Ua nakiikiiia iho la na lima o Adena a paa i ke kaula mahope o kona kua, a pela pu hoi me kona mau wawae, a mai kona mau poohiwi kekahi kaula i hooholo loaia iho ai a hiki i kona mau wawae, a [ ke nana aku ia Adena, ua hele oia a poepoe, kohu pohaku nui. I ka ike ana o ua mau kanaka nei, ua paa ka laua paahao i ka nakiikiiia, ua hookomo aku la laua i kekahi pohaku nui iloko o ke eke, uo hapaiia ae la o Adena a hookomo ia aku la iloko o ua eke nei. Aole wahi'mea a walaau iki ae o Adena, no ka mea he makehewa wale no nona ke kahea ana ae i mau kokua, aole e loaa he mau kokua ma keia wahi, a oiai ua nele ae la no ka hoea ana aku o ke kilokilo ilaila, nolaila aole ana manao ana ae no kona hoopakeleia mai ka make ae, nolaila, o ka hana pono wale nō o ka noho maliip pela, a auamo i na haawina apau i manaoia aku nona. Ia Adena i komo aku ai iloko o ke eke, ua lohe ae la oia i ka naWi : a ana ae oka waha oua eke nei, a pau loa ae la ka manaolana no ka hanu hou i na o keia ao, a he hookahi wale aku no mea i 'koe e kali aku ai, o kona kiolaia aku iloko o ke kahawai. He e iaio, i ka makaukau a,na o na mea apau i manaoia no ko ia nei kiolaia aku iloko o ka wai, ua hapaiia aku la ke eke, a hooleiia aku la. a he pahu ana ka uiea i loheia aku, pau aku la ka ike houia ana aku o ka kakou koa, kaa aku la na ka wai ka hana, a huli hoi mai la na kanaka o ke Keikialii no ka hoike ana i ko laua haku, no ka holo pono o na mea apau i hanaia e laua. » MOKUNA XIX. ' 1 E hoomanawanui iki mai ka poe heluhelu ma keia wahi, a na ke jau no o ka manawa e hoike mai i ka hopena i kau aku maluna o Adena, no ka mea uaNiiki ole ke ike aku iaia i keia manawa no ka poeleele, aka malia aia hoi a ao ae ike ponoia aku, malia paha ua hiki mai no kekahi mea no ka hoopakele ana iaia mai ka make ae, aka e nana aiku nae kakou i ka nee ana o ke au o ka" manawa. Ma ke ahiahi hope loa a Adena i hoohala ai maloko o kona keena paahao a hiki i ka hoea ana aku a kekahi mau kanaka elua no ka lawe ana aku iaia no kahi o kona make e like me na mea i ikeia ae nei mā ka mokuna mamua ae, ua hoea aku la kekahi kahunapule elemakule maloko o ke keena a Lulu e noho ana me ke kauwa i hoonohoia aku e kiai iaia, maloko o kekahi o na keena nani o ka halealii. Na ke Keiklalii Kong--i maoli no keia kahunapule i hoouna aku io Lulu la no ka hoomalimali ana aku i wahi e maalahi ai ka lilo ana mai o ua Momi la o ka Hikina i wahine mare na ua Keikialii nei, a pela i hoea aku ai kela kahunapule imua o ua kaikamahine nei. Mamua ae nae o ka hiki ana aku o ke kahunapule noloko o ke keena a Lulu e noho ana, ua hoouna muaia mai la he kauwa no ka hoike ana mai i ka lohe ia Lulu no keia kahunapule, a o ia ka ua kauwa la oka i ana niai: "I hēle mai la au e hoike aku ika lohe ia oe e Lulu, e hoea mai ana he kahunapule no ke kamailio pu ana me oe," a i ka huli hoi ana aku no a ua elele la, ua komo koke mai la no ke kahunapule e like me ia a ka poe heluhelu i ike ae nei iaia maloko o ke keena a Lulu e noho ana. Ua neenee loa mai la ua kahunapule nei a kokoke ma ka aoao 0 ke kaikamiahine a hoomaka mai la e kamailio i ka pane ana mai: "Pehea oe e kuu keiki i keia ahiahi," wahi ana me ka haka pono ana mai maluna o na maka o Lulu. "Ua liele au a piha me na haawina kaumaha," i pane mai ai ua \o Lulu a oia no hoi kekahi i nana pono loa mai i keia kahunapule elemakule. "Heaha keia kaumaha i loaa ia oe? He keu no hoi ua loaa aku ia oe na mea apau a ke kanaka e makemake ai, o ka mea hou hea koe au i iini ai e loaa aku ia oe?" i hoomau hou aku ai no ke kahunapule 1 ke kamailio ana. "Ina paha oe e hoomanao ana e ka makua maikai, he mea ole keia mau mea apau, iaa aole au i makemake ia mau mea, ,a ina aole ia nei ka'u mea i aloha ai, alaiia aole e lilo keia mau nani lehulehu i mau mea e hoohauoli mai i^'u." "A e kuu keiki, ina aole au e kuhihewa ana, alaila ua haulehia ka p'aha oe i ke aloha i ka opio nana i hoomahuka ia oe mai kahi mai a ke Keikialii i huna ai ia oe ?" 4< He oiaio ia au i i mai la eka makua, aka e hoopoina nae oe nona i keia manawa, no ka mea aole i maopopo ia'u kona wahi e noho nei, ame ka hopena i kau aku maluna ona," a kulou iho la ke poo o Lulu ilalo, a ike aku la ke kahunapule, ua piha na maka o ua kaikamahine la i na waimaka, aka i ka hala. ana nae o kēkahi manawa o ia noho hamau ana o Lulu, ua aea ae la kona poo iluna a hoomaka hou mai la e kamailio. "E ka makua hemolele, aole anei he lehulehu wale ka poe i lawe i ko lakou mau ola iho me ko lakou mau lima ponoi, ihamuli o ke ko ole o ka lakou mau mea i iini ai ?" wahi a Lulu me ka leo malie." "Ua ike au i ka hana ana a kekahi poe pela, a pehea e manao ana anei oe, e loaa ana i kekahi mea ka hauoli ina e hookoia ana k~ekahi keehina e like me kau e manao nei ?" "E like me ke ano o ka mea e hanaia aku ana, pela no e hiki ai ke ikeia aku, ka hauoli ame ke kaumaha, a no ka mea ua lawe maoli kekahi poe kaulana iko lakou mau ola iho. Ina ua pouliuli keia ola ana, ua hiki ole ke kauiā aku ka loaa ana mai o ka hauol; ma ke koena aku o na la o ke ola ana, he wahi kohu anei kekahi e ola hou aku ai?" "Uwoki e kuu keiki, mai kamailio mai oe i ka mea hiki ole ke hoomaopopoia aku," i puoho mai ai ka leo o ke kahunapule me he mea la ua koikoi loa ka hewa o keia manao ana o Lulu e lawe ae i kona ola iho. "Aole e hiki ia'u ke hooki i na mea a'u i manao ai e hana aku no ko'u pono, oiai o ke alahele wale no ia a'u e makemake ai e hana aku i wahi e ko ole ai ka makemake o Kong-ti no ka mea ua ike na lani, aole he mea e ae ma keia ao e hiki ke hoihoi hou mai i ka hauoli iloko o'u. koe wale no kuu ike hou aku ia Adena, ka mea a'u i haawi aku ai i kuu aloha, kuu hauoli apau iaia. O na lani wale no ka i ike ika nui o na hoehaeha ana i loaa ia'u, a ua hele a powehiwehi ke alahele no'u ma keia ao e ola hou aku ai." Aole i Pau. ,