Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 1, 1 January 1909 — KA MOMIO KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMIO KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

MOKUNA XXI. • , t ' i "Pehea auanei e hiki ai ia oe ke ka'i aku ia'u no kahi o ka palekana me ko kaua ike oleia mai e na kiai e hoopunr nei i ka halealii ?" i ninau aku ai o Lulu no ke poh'ihihi no iaia o kahi e hiki ai ia laua ke hemo aku me ka maalahi. "He hookahi a'u mea i makemake ai e ninau aku ia oe, aole anei he mea e ae kekahi e hoolohe mai nei i ka kaua mau olelo e kamailio aei? M "Ina no me keia iho la ka liilii- loa o ka kaua kamailio ana, alaila - aole no kaua e loheia mai ana," a ia manawa i wehe ae ai ua wahine pahaohao la i ka uhi keokeo e paa ana ma kona poo, a ahuwale ae la kona helehelena i hele a opaha, a o ia ka wa a Lulu i hooho ae ai: "Auwe!. e kuhi ana ka au i ke kamailio o na kanaka, ua make la oe," wahi a Luli? me ka lele okoa ana mai e puliki i ua wahine nei. "Alaila ua ike mua no ka paha oe ia'u ea," wahi ana i ninau mai aī ia Lulu. "Aole au i halawai mua me oe, aka ua ike nae au i ke kii e kau la mr ka paia o kela rumi ma kekahi aoao mai o kela rumi a kaua e w.ho nei, a akahi no au a halawai kino me ka mea nona ua kii la." "Ae, owau no keia ke Kamaliiwahine, ka wahine mare hoi a Kong-ti, a o ke kumu nui wale no o ko'u hoea ana mai la imua ou, no ka hoopakele ana ia oe mai kela wahi aku, e aa ana anei oe e hele pu mai me a ? u?" „ Ua hiki ole ia Lulu ke pane mai mamuli o kona piha i ka hauoli no keia halawai pif*ana ona me ka wahine ma*e a Kong-ti, a moe okoa mai la oia iloko o na lima o Niao, a ke noke la hoi o Niao i ka hamohamo i na papalina loloa o Lulu me ka i ana iho: "Xawai no e ole ke komohia o ke aloha iloko o Kong-ti nou e ke kaikamahine opio, mamuli o kou wahine u'i, aka aole loa au i makemake e hana hewa mai oia ia oe, nolaila e hoolana i ka manao, no ka mea ua hiki mai Ka hoopakele nou i keia manawa." "Alaila e pakele io ana kaua la mai keia wahi aku?" i ninau mai ai no o Lulu mamuli no o ka pau ole o kona kanalua. "O ka'u no hoi ia i ha'i mua aku nei ia oe, a pela no au e i hou aku nei, e haalele iho ana kaua ialoko nei o keia wahi, a e lawe ana au ia oe a halawai pu me Aelena." "E hoike mai ia'u e Niao, pehea oe i halawai pu ai me Adena a pehea hoi oe i ola ai mai ka make mai?" "Uwoki!" i papa mai ai o Niao ia Lulu. "Ua ike no au e Hlo ana keia ike ana mai ou ia'u i mea hoopahaohao aku ia oe, a pela pu lioi me ko'u kamaainā ana me Adena," a hoomaka aku la o Niao e haha'i i na mea i hanaia aku maluna ona e kana kane ponoi ma kahi wahi o laua i hoonohoia aku ai, ame kona pakele ana ame kana kauwa mamuli. o ka holo mahuka ana, ame ke kakau ana o Taisa, kana kauwa i kekahi leka e hoike ana i kona make ana, mamuli o ka holo ana a lele iloko o ka wai. "I kela manawa o maua i holo ai, mamuli o ka maka'u i na liana puuwai eleele a kuu kane lokoino, ua kipa aku la maua maloko o ka hale o kekahi Pake lokomaikai, a malaila ko maua wahi o ka noho ana a hiki i ka lohe ana o Taisa i kou laweia ana mai noloko' o ka halealii, ua hooholo iho la ko'u manao e hele mai e hoopakele ia oe, ina no he mea ia no'u e ikeia mai ai e Kong-ti. "Ua paa ko u maitao e hoike ae i ka oiaio imua o ka lehulehu i ike mai ai lakou i ke ano o Kong-ti, a i mea e hookoia ai ia manao o'u ua haalele aku la au ame ka'u kauwa i ko maua wahi o ka pee ana a hele mai la maua no ke kulanakauhale nei, aka nae ia maua ma ke alanui, ua holo mai la kekahi lio, a no ka makeniake o kuu kauwa e hoopakele ae ia'u, ua holo aku Ia oia e paa fl<e kaula o ua lio puiwa nei, a ma ia hana ana ana, i loaa ai oia i kekahi poino, a hele aku la maua e huli i wahi nona e noho ai. • Ua hoea aku la maua no kekahi wahi hale haahaa he%nau kapuai lielu wale aku no mai ka uwapo aku, a ua apo ohaohaia mai la maua e kekahi Pake elemakule nona ka inoa o Lin, a ma keia kakahiaka, akahi no au a ike aia ka kekahi kanaka opio ilaila kahi i malamaia ai eia. ' -■ ±ra»,.. t- Maiiiuli o ko u hoikeike āna i kō ihaua moolelo ia laua, i loaa mai ai ia'u ka ike i ka inoa o ua kanaka opio la, oia o Adena, a nana i hoike mai i na mea apau e pili ana nou, a ua hoike pu mai hoi oia i ka nui o kona aloha ia oe, a ua hoike aku au i ko'u manao iaia e hele mai ana au e hoopakele ia oe, a pela iho la au i hoea mai la imua ou. v "He oiaio, ua maopopo mua no ia'u, ua paa ka halealii nei i na kiai, aka aole no nae o'u maka'u, oiai ua ike no au i kahi e hiki ai ia'u ke komo malu mai iloko o ko'u rumi nei. I kela wahi hale no hoi i hoike mai nei o Adena ia'u i kona pakele ana mai ka hoopa'i mai i kauia e Kong-ti maluna ona, nolaila napa i hoike mai nei ia'u i ka nui o na hoehaeha i loaa aku ja oe mamuli o iia liana a kuu kane, a pela au i liōēā mai la no ka la\Vē āiīā aku ia oe no kahi o kou palekana. "Aole au e hoike e aku ana ia'u iho imua o KorigMi i k"ēi a ma,nawa, aka e la\Vē mua aku ana au ia oe a noho me ka mea au i 'aloha ai, alaila ia' manawa au e huli hoi mai ai, a ku aku imua o ke'alo o kuu kane, a hu'e ae i na hana aloha ole ana i hana mai ai maluna o'u, i wahi no na makaainana e ike mai ai i k'ona ano maoli," . Ua puliki mai la ō Lūlu i kona mau lima rrja ka a-i & ki I"Camaliiwahine a noke iho lā i ka uwe, no ka piha loa i ka hauoli {l'me ka lohe ana aku hoi kekahi i ka moolelo pili i na hana lokoift?> a Kong-ti no kana Wfthfrie ponoi, a no Lulu hoi ka liwe, he li'oōkahi ko laua uwe his£- an a. . 'Aote nae 1 ĪOihi lōā ia. kōmohia ana o laua iloko o na kipona ikiki q ko laua maū ka'trtii&ha, ua aea like r ae la ko laua mau poo iluna» oiāi he makehewa Wāl'e fto ka uwe ah* īho iloko o keia wahi o ka pilikia o ka hoeu koke no ia o'is! iao ia Lulu e hoomakaukau laua «0 ka hemo ana aku ka hafedii aku. Ua lalau "koke 'aku lfa' o I>.hi i kekahi lole kupono nona, a ukak mai la mahoj>e 6 i ua Kamaliiwahine la i puka hou aku āi ma •kahi no ana o 'k'e komo .aWh mai. Ua alākāi aku la o'Niao ia laua a hiki ma kekahi malapua, a hele mai la mā Ikekahi ma ke kua o ua halealii la o Kortg*-ti, a o kahi o kt> laua laki, i hoonoho kiai ia keia wahi no kā manaola Jaole he poe i ike alahele, a iloko o na minuke helu wale no, ua kaawale loa aku laua mai ke kahua aku o ka haleālii me ka ike ole īa Ia laua'hei nae i alawa mai ai ihope, ua ike mai la laua i ka holoke o nā kanaka iloko o rumi i hoonohoia aku ai 0 Lulu, a o ia ka tta kaikāiiiahine nei i huli aku ai imua o Niao a i āku la; Ua ikeia 'mai nēi ko'u mahuka ana, a ke ike la au i ka tiui o na kukui e maa'loalo mai la iloko o kuu rumi." "Mai maka'u oe, no ka mea ua malaelaē ke alahele no kaua, a 'ke 'hoea ka hoi oe noloko o ka hale o kela Pake lokomaikai, alaila o ka pau no ia o ka pilikia, no ka mea o ko kaua'hoea pu ana ilaila, i ka Ava e hiki ae ai o ka poe huli, he mea ia e hiki ole ai ia lakou ke hoo- „ ;pa *iai ia oe, e ; a no au ka wahine mare a Kong-ti ke olā aku nei." Me na kaina wawae mama lāua € nei, a o kahi o ka laki, āole

he ukali kokeia aku o ua niau wahine nei, a ua malaelae ke ala no laua e hele ai a hiki i ko laua ku ana imua o ka puka o kahi pupupu liale o Lin a kikeke aku la o Niao, a ia wa i wehe kokeia mai ai ke pani o ua wahi hale nei, a mahamaha mai la no o Lin i ke kahea ana mai i kana mau malihini iaia i ike mai ai i ke ku aku o Niao ame ke ! kaikamahine opio. Ua alakai loa aku la no o Niao i kona kokoolua noloko o kekahi wahi. keena uuku a Lin o ke kuhikuhi arta mai, no ka mea ua maopopo mai la no i ka Pake kamaaina, o ke kaikamahine keia ana i lohe ai i ke kamailioia no ke komohia ana o ke kanaka opio i ke aloha nona, a pela oia i kuhikuhi aku ai no kahi e loaa ai ua kanaka* opio nei ia laua. ' I hakalia no a hamama ke pani o ka puka o ka rumi a Adena e noho ana, ua hele koke mai la oia imua, a ia ike ana mai no ia Luju, ua pahola mai la kona mau lima, a haaku la o Lulu iloko o na lima o kana aloha, aka ua maule aku la nae ua kaikamahine nei, a ke noke la hoi o Adena i ka hamohamo i kona mau lima ma ka lae o kana aloha, oiai ke Kamaliiwahine e noke ana i ka uwe, no keia haawina ana e ike mai nei i. keia mau opio. I ka hoi ana mai o ka noonoo maikai iaLulu, ua alakai aku la o j Adena iaia no kekahi noho e waiho mai ana, alaila ua hele aku la oia I a kukuli aku la imua o Niao me kona manao e haawi aku i kana mau hoomaikai ana, aka ua lohe koke aku la lakou i ke pahupahu mai o kekahi mau kapuai wawae mawaho pono aku o ka puka o ka hale o ko lakou kamaaina, a iloko o ka manawa pokole, ua pekuia mai Ia ka puka a nahaha, a komo ana no ke Keikialii Kong-ti iloko o ka hale me ka ukali ana mai a Li mahope pono mai ona. Ua ku koke ae la o Adena iluna a holo aku la a pili ma ka aoao 0 Lulu, a ia komo loa ana mai o Kong-ti ma noloko o ke keena a Lulu ma e noho aku ana, ua hoomaka mai la o Kong-ti e hele mai me ka manao e hopu mai ia Lulu, a i kona ike ana mai ia Adena, ua hooho ae la oia me ka piha i ke kahaha: "Ahia, na ka mana hea i hoola mai ia oe e keia kanaka limanui, akahi au a ike, ua hanaia mai kekahi mau hana pulapu maluna o'u, o ko hana ana aku la ia i pakele ai, a na'u ponoi aku ana e oki i ko poo me kuu pahikaua/' alaila ua huli ae la oia ia Li a kauoha aku la e malama loa i ka laua pa&hao. "I lohe oe e kena Keikialii lima koko ea, na ka mana mai ka lani mai i hoopakele ae ia'u mailoko mai o kou mau lima e K'ong-ti," wahi a Adena me ka wiwo ole. Aole nae he hoolohe aku o ua o Kong-ti i kela mau olelo a o kona nee mai la no ia imua o Lulu me ka manao e hopu mai i ua kaikamahine la no ka hoihoi hou ana aku iloko o kona haleali, aka na ike e mai la oia i k& noho aku o kana wahine me na helehelena haikea, a o ka wa ia i loli ano e ae ai ka helehelena o ua Kong-i la, a naka ae la kona mau kuli a elua i kahi hookahi, me ka hopu okoa ana aku i kekahi noho i wahi nona e paa ai i ole ai e hina aku ilalo a i aku la me ka leo haalulu: "Aha o oe anei kekahi e kuu wahine ma keia wahi?" "Ae ina ua ike maopopo mai la oe ia'u, alaila owau no keia o •Niao," i pane mai ai ke Kamaliiwahine me ka leo haalulu ame ka piha maka'u. ' "Ke haohao loa nei au i keia halawai hou ana o'u me oe, he keu no ua ale aku ka make ia oe, eia ka aole oe i make." "Aole au i ike ia mea he make, aka i pulapuia aku oe e a'u no kuu ike i kau mau hana lokoino, pela 3.11 i kai)Oha aku ai i ka'u kauwa e kakau i k£hfc palapala e hoike ana i ko'u lele ana iloko o ka wai a niake aka o ka mea pololei, ua holo maoli no au i wahi no'u e pakele ai mai ka make. mai, au i hoomakaukau mua ai no'u. "Aole loa au 1 manao e ike hou mai ana ,oe ia'u, aka hoi no kuu lohe ana i kou kii atia i keia kaikamahine.me ko manao e hoolilo iaia 1 wahine nau, pela au i hele mai ai mai ko'u wahi mai o ka pee ana no ka hoopakele ana mai iaia mai ia oe mai, a na'u auanei e hoohilahila aku ia oe imua o ke akea. "A e kuu kane, ua ahuwale ia'u ke ano o kou puuwai—ua ahuwale' ia'u ke ano o ka mea au i hana mai ai maluna o kau wahine nei, a o na hana malu au i hana mai ai, me ka manao e hoopoino mai i kuu ola, ua pau ia mau mea ia'u i ka ikeia, ua ikeia ko hele malu ana ae iloko o kuu rumii a hookomo i ka laau make, aka aole nae i inuia e $'u ia mau mea au i hoomakaukau ai me ko mau lima o ka lokoino.'' "Uwoki! uwoki!" i hooho mai ai o Kong-ti me ka uluahewa o ke ano o kana kamailio ana. "E kamailio mai i kekahi mau olelo okoa ae, a e hoolohe aku 110 au ia oe, aka no kena mau mea au e i mai nei, no kuu imi ana aku i wahi noū e make ai, he mau olelo hoopunipuni waie no kena au i wahi e ahewaia mai ai au e ka lehiilehu," aole nae i pau pono aku na mea ana i makemake ai e kamailio aku imua o k'ana waliine, ua i koke mai la 0 Li iaia i ka pane ana mai: \| "Auhea oe e kuu haku, ke lohe nei au i kekahi mau kapuai wawae e kamumumu mai nei mawaho o keria hale, malia paha he poe ae keia e hele mai nei?" "E ae aku ia lākou e hele mai imua o'u, a i lolie na mea apau maloko nei o keia liale, aole loa e hiki i kekahi mea ma keia honua ke a'e mai maluna o ka mana o ke Keikialii o Nanakina nei," i pane hou aku ai 0 Kong-ti me ka hele o kona mau maka a i ka inaina ame ka huhu. "Ua ku nui mai la ua poe nei mawaho o ka puka o ka hale," i kamailio hou aku ai o Li imua o kona haku. "Ina pela e hele aku oe a hoike aku ia lakou eia au maloko nei 0 'keia hale, malia paha o ko'u poe koa no kena i hele mai nei e huli la'u, e olelo aku ia lakcsti e hoi no ka halealii, a e huli hoi koke aku ana no au iloko o ka hapalua hora mai keia manawa aku." . ~.. , v . ' MOKUNA ; tJa hele Tcōkt* ā'kii lā ō Li iīo kā Hoikē āiia aleu 1 Aa mea a ke Keikialii i kālhāiliō hīāi ai iaia no ka hoikē ana aku imua o Tftau koa e m& kāna i kuhihewa ai, eiā nat mamua o ka hiki ana akū o Li i ka p\ika, ua komo e mai la kekahi kanaka loihi i kahikoiā ttie kia aahu 0 kekahi o na aliikoa kiekie o ke aupuni o a mahc*pe mai hoi 'ona i ukali mai ai kekahi mau aliikoa e ā£ \ hiki aku leo lakou tiui i ka umi a oi, a hele pololei loa mai la lakt)X\ tto ke keena a Adena ma e naho aku nei. I ka hoea aha mai o ko lakou alakai nolok& f 0 keia rumi, ua alaalawa ae la kona mau maka ma o a maafl<ēi, a 1 kona ike ana mai ia Adena, na holo mai la oia imua a haawi tftāi la i kona lima akau no j ke aloha ana, no ka mea ua ike koke la o Adena, aole ia he ka- | naka okoa aku, aka oia no o Akibolt) Sumaka, kekahi o na Haku o Enelani. Mahope iho o ko laua lululima pu ana, ua huli* ae la ua Haku la imua o Kong-ti a i aku la: "Pehea oe eke Keikialii Kong-ti i hoea mai ai iloko o keia wahi?" aka aole nae he wahi puai leo iki mai ua Keikialii la, oiai nae iloko o na minute mamua iho i liki ae ai oia i ka nui o kona mana e hiki ole ai i kekahi mea ke hoonana mai iaia, aka i keia manawa nae ua hiki ole iaia ke ku-e aku i ke aupuni o Pelekane, rio ka mea ua a'o kahiko ia mai ke aupuni o Kina e Pelekane. ka mea nana i hookulou aku i kona Moi imua o ke aupuni mana nui o Pelekane. No keia pane ole aku o Kong-ti, ua huli ae la kekahi aliikoa e aku a i aku la ia Lulu: "O oe no ka kekahi iloko o keia wahi, pehea oe i hoea mai ai ia nei?" Ua lohe koke mai la o Adena i ka mefa nona kela leo, a o kona haalele koke aku la 110 ia i ka aoao o Haku Sumeka, a holo mai la ma kahi o ka mea noija ka leo ana o kā lohe ana mai, eia nae ua hiki mua loa o Lulu o lea holo ana ae i ona la, a i aku la ua kaikamahine nei : "H-e keu aku ka hoi ke kupaianaha, akahi no au a hoomaopopo aole oe i "hoopunipuni mai ia'u, eia ka o oe no keia o Ye-fo-hi." ""Aawe, olee Kilokilo kaulana ka keia o Nanakina!" i hooho mai ai ke KeikiaKi me ka hele o na maka a kunahihi l kau a mea o ka piha TOaka\i. (Aote i paa.) : : i