Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 2, 8 January 1909 — COL. C. P. IAUKEA IMUA O KA PUALI MAKAI KAHIKO Haawi oia i Kana Haiolelo Hope-HooKaheia na Waimaka o Robert P. Waipa ame Kekahi Poe e ae. [ARTICLE]

COL. C. P. IAUKEA IMUA O KA PUALI MAKAI KAHIKO

Haawi oia i Kana Haiolelo Hope-HooKaheia na Waimaka o Robert P. Waipa ame Kekahi Poe e ae.

He elūa mau mea ano nui i ala mai iloko o na hoomanao ana i ka wa e ku laina ana ka puali -makai kahiko o Ilonolulu imUa o Makai Nui laukea i pau, iaia i haawi ae\ai i kekahi ha'iolelo imua o koiia mau kanaka mamua 0 kona-liaaleīe ana iho i ke keena ana 1 nolio ai a hana aku no ka lehulehu nd na makahiki elua i pau aku la. Ma ka aoao o ka poe i hoomauia aku ka noho ana iloko o ka oihana inakai, .ua hekau iho ka hauoli maluna o ko lakou mau helehelena, a maluna hoi o ka poe i hoike e ia mai ke okiia ana o ko lakou mau poo, o ke kaumaha ame ke kaniuku ka haawina i ili aku maluna o lakou. Maloko o ke keena hookolokolo o ka halewai i ku laina ae ai ka puali makai kahiko malalo o ka hooponopono ana a Makai Nui laukea, mahope koke iho o ke kani ana o ka hora umikumamakahl o ke kakahiaka Poakahi nei, a imua o lakou i haawi aku ai o laukea i kana ha 'iolelo hope loa no na mea i* hookoia e lakou no ka hana 0 ka lehulehu. Ua haawi mua mai oia i kana ha'iolelo ma ka olelo haole, alaila kamailio hou mai la ma ka olelo Hawaii, a iaia i hooki iho ai. i kana mau olelo hope, ua ui mai la oia ia Kapena Eobert Parker Waipa, ina paha lie mau olelo pokole kekahi ana i makemake ai e kamailio aku imua o na makai, aka me kona mau maka i piha 1 na waimaka, ua hoole mai la oia, aoie e hiki iaia ke kamailio. Owai hoi ia mea nele ole ke aloha i ka hoomanao ana ae, he mea ehaeha ka haalele ana aku i ka halewai, kahi i noho ia a kamaaina, a he hana ku hoi i ka minamina, ka haawi ana aku' i kona pihi makai, ka mea i lilo i hoahele nona ma kana mau wahi apau e hele ai, a ua lilo maoli no hoi i mea haule ole iloko o kona mau makahiki loihi o ka-noho ana iloko o ka oihana makai. Ua like pu ka haawina i ili akui maluna o Waipa, me ka haawina i loaa ia Makai Kaiena, no ka mea no ka paha kenekuli kona noho kela oihana, akahi wale no oia a kaiehuia aku, aole no ka hewa o kan£j hana, aka i wahi e ko ai ka makemake j 0 na hana kalaiaina, ka mea hoi a na Demokarata ponoi e lA'uke'u nei no ke keehina hana a Malai Nui Jarrett 1 lawe ae ai a hoohaāa aku i kona| mana. l- • '

0 keia malalo iho nei ka ha'iolelo a Makai Nui laukea i pau: "Auhea oukou, e na makai, ma ka hora umL-kuraanxalua o ke awakea e hiki mai ana, e pau ai ko'u manawa o ,ka noho ana he Makai Nui, a ia manawa hookahi hoi e pau ai ko oukou mau komisina. O Mr. Jarrett ka mea a oukou apau i ike ai, a. o ka mea hoi i noho hana me a'u ma ke ano Hope Makai Nui, oia ka mea e lawe ae ana i na ko'iko'i o keia oihana. "Noīaila, he hana na oukou ma ke ano he mau makaainana maikai, ka waiho ana i na meh, pili aoao a haawi aku i na kokua ana iaia i mea e holopono ai ka oihana makai, a ma ia ano e holomua auanei na kanaka Hawaii. "He mau hemahema no ka i hanaia e a'u iloko o ka hana, aka he mau kinaunau nae ia mamuli o ke ano o ka hoohana ana i ka noonoo, aole mailoko ae o'ka puuwai. E like me ka'u i ike ai he pono a pela pu hoi me ka 'u i inanaoio ai, ._ua hoonana wale aku.no au i .na mea e holomua ai, e like me ka hiki ia'u ke hana, a ina ua loaa io ka holoinua ea, alaila ua loaa mai ia hopena mai ka poe i haawi mai ia'u i ka lakou mau kokua ana i ka wa i hala, ua haalele niai kekahi poe o lakou ia'u, a eia hoi kekahi o lakou me a'u i keia mānawa. I hoike no ko'u'niahalo no ia mau hana kokua, ke haawi pakahi akii nei au ia oukou i ka'u raāu hoomaikai kiekie ana. "Oiai hoi e nee aku ana kakou mo ka hooponopono ,hou iloko o ka oihana makai, ke manaolana nei au, e loaa ana no i ka ppe o <\ukou i hoopauia aku he mau hana e pono ai, 'a me lakou pu ka'u mau kalokalo ana no ko halawai me na pomaikai ame. ka holomua. "Ua makemake au e noi aku i ka poe i hoomauia iho la iloko o ka hana, e haawi i ko oukou mau kupaa ana mahope o ko oukou poo, o ia hoi i ko oukou Makai Nui oukou e haawi mua ai i.na kakoo ame na kokua ana. keia mau wahi olelo pokole, ke waīho nei au i ka oihana me ka manaolana, e loaa r ana he puali makai i oi ae ka maikai ame ka hoopono iloko ō keia mau makahiki elua, i oi ae imua o Wa mea a'u i haawi aku ai imua o ka lehulehu. "Ke kaiokalo pu ae nei no hoi au e hahaiia ko'u hope mai me ka holomua Mr. Jarrett. Ua ike ,pukott apau iaia, he kanaka pololei, he hoopono a he puuwai hamama. nolaila o ke aloha no ko oukou apau." Ua heluhelu aku la o laukea i ka, papa inoa o na makai apau i hoopauia, a kauoha aku la .ia lakou e malama no i ko lakou mau komiaina. t i mau mea hoomanao, oiai ua pau nr» ko lakou mana mahope mak 6 ka hora umi-kumamalua o ka Poakali nei. I