Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 3, 15 January 1909 — KA OPIO KUEWA O MILANA A I OLE KA NAITA OALANADO VENADOMA Ka Wiwo Ole. [ARTICLE]

KA OPIO KUEWA O MILANA A I OLE KA NAITA OALANADO VENADOMA Ka Wiwo Ole.

I Ke panee la i ka waa e holo—e ' Holo nawe ka laumaia me ka puahau mikf aloha Me ka mokiha i ka wai o Ahualele, | Maalo pulelo i ka wai o Maluaka, Ke aka uahoa makani kailiino—a, \ Ke apo hewa wale la no i ke one, T . Uwe wale iho la.no i Moomoōiki —a, ! He Moolelo na ke kuhihewa aole ma ka waha e hewa ai, j E hewa pono la hoi au ia oe e ke aloha —pono loa, Owau ka ka ke aloha e luaiele nei, ! Ua kuewa hele i ke ala me ka waimaka —a j O —wa —u —e. ] MOKUNA I. E hookokoke aku ana i na la hope loa o ke kenekulia umi, a oiai pau ke kaua i kela manawa ua meha na uluao'a, a nolaila ua manao na 'lii o Europa e hoomaka ia lakou iho no kekahi manawa, maiioko mai o na luhi apau o ke kaua ame na paio lanakila pakahi i loaa ia lakou. 0 na kaukaualii o na aupuni like ole, ua hookiekieia ae ko lakou man poo a ua kukuiia aku la ko lakou kaulana ma na wahi apau o ka aina no ka lakou mau kauā lanakila i papahi ai i ka hanohano, a na naita o Karisenedoma, ka poe i.imi ma na kaua e loaa ai ka ahai nna i ka lanakila ua hoomaha ka lakou mau mea kaua, aka nae, o na naita e ae apau aole lakou i noho malie a hooki hoi i ko lakou mau manao punikoko. He nui ka poe iloko o ia huikau naita i nana iho i ka lakou mau -nea kaua a olelo iho la he mea waiwai ole ka malama ana i na mea kaua me ka hoohana ole ia lakou, a nolaila, ua ala ae la na manao keha iloko o lakou a hoohui iho la ia lakou iho a hele aku la ma na kuamoo waonahele mehameha ma na kualono a ma na mauna, a hooiilo iho la ia lakou i poe naita povva. 1 ka aneane ana aku e napoo na kukuna o ka la ma kekahi la iaelae o ka makalii, aia hoi kekahi kanaka opio u'i e okuu hookahi ana oia wale no, maluna o kekahi kula mauu uliuli malalo o ka malumalu o kekahi kumulaau oliva, he mau mile kakaikahi wale no ka mamao ma ka akau aku o ke kulanakauhale o Milana. O kela wahi ana e luakaha ana, e haiamuia ana ia e ke ala ame lee onaona —he kihapai nani ia i piha i na kumulaau huaai ame' na opu nahelehele uliuli like ole, me na huaai e memele mai ana, na pua onaona ohaha e popohe mai ana a he mau kipona mauu uliuli ma kela ame keia wahi, a aia pu no hoi maloko olaila kekahi mau kumulaau nunui e hooluolu ai i kekahi kamahele ke komo aku nialalo o ka malumalu o kona lau uliuli. He mau anana wale no mailaila aku, e moe ana kekahi alaloa, a he hora nae a oi ko ke kanaka opio luana ana malaila, aole oia i ike iki aku i kekahi kino kanaka i ka maalo ae ma ke ala e kuehuia ae. ai ka lepo o ke alanui paakiki. O ke kanaka opio a kakou e ka poe heluhelu e ike nei malalo o ka nialu o na lau laau, aohe i oi aku kona mau makahiki mamua o ka' iwakalua ame ekolu, eia nae, o kona oiwi, he awaawaa, a he kulana 0 ke kanaka ikaika i a'o ponoia ma na hana hooikaika kino ame ke! kaua o ia au. I Aole no i oi aku kona kiekie mamua o ka averike kiekie o na kanaka. aka nae. i kona manawa e ku ae ai a maloeloe, he kilakila niaoli kona kulana, o kona poohiwi, he k'ihikihi, o kona umauma, he lahalaha a o kona lauoho he uliuli loloa piipii, e luhe ana ma kona inau poohiwi. O kona helehelena ua ano hauli mai mamuli o ka pa mau ia e na kukuna nono o ka la o ka Makalii, aka nae, o % kona hiohiona maka maoli e hoike mai ana no i kona kanaka u'i a o kona mau maka nunui i mohaha e hulili mai ana malalo o kona<mau ku'emaka uliuli -he nohea maoli no a maluna o kona lehelehe e pipio ana ka umiumi ma kela ame keia aoao o kona papalina, a ke huiia kela mau hiohiona maikai ona apau, ua lawa loa ia hōomaikeike ana i kona kulana koa 3 wiwoole ma o loa aku o na kumu kanalua apau. O kona mau wahi aahu, ua hele no hoi a ula pu i ka lepo a ua naliaehae mai mamuli o ka aahu niau ia. O kona wahi paa kakini, ua heie a ula pu i ka lepo, oiai nae, i kona wa hou he paakakini ia i hana maiauia me ke kilika maikai loa; o kona wahi palule, ua hele a nalowale ke keokeo me ka minomino pu oiai nae, i kona wa i k.nohi he palule lilina ia o ke ano maikai loa i humu lauia; o kona wahi kuka polu veleveta, ua hele .a mae, ua pau ka nani, tia helelei na lopi trula i kinohinohiia ma na pulima, ma ke alo, a malalo a puni; ua pau ke anoliou oka lole aua hele a lu'alu'a ke. nana aku. O kona wahi papale, ua hele a luheluhe, oiai nae i kona vVa hou he papak nani :a i hooluluia me na hulu okalika ma kekahi .aoao a i omauia lioi me ke kui pine gula. He kahei kilika ulaula mae ke kakua ana ma kona puhaka a oia iho ia 110 ke apo e paa ai o kana pahikaua ma kona wahi. Ku ae la ua opio la mai kana wahi e noho ana a maloeloe a ki- j lohi iho la iaia iho, a kani iho la kana wahi uhu. "Ihea aku ana la auanei au e hoomoe aku ai i ko'u wahi poo 1 keia po?" Nanao iho la oia iloko o kona wahi pakeke a unuhi ae la i kana wahi eke dala—he wahi ekedala ia i ulana maiauia nie he inaka upena la me na lopi kilika ame na lopi gula—a paa ae la iluna mawaena o kona maka ame ka hookuina aouli." Auwe, ua pau loa ka ka'u wahi keneka hope loa ika lilo! No ko'u wahi e moe aku ai, v.a lawa no au i ka honua pumehana, o ke ao ae paha la o ka po, nana aku ana he la—hookahi mea aloha o ko'u wahi opu, i ka make i ka pololi, aohe palia e maona o ka huaai wale no ame na launahele ka ai e ola ai. He mea pono paha e loaa mai i wahi palaoa ame ona wahi i'a, aka o ka pilikia, pehea la auanei e loaa mai ai aohe a'u walii keneka i koe, e hiki ai ke kuai aku a loaa mai. "No ko'u mau wahi aahu nei, aohe e loihi loa ana ke komo ana aku a e pau loa ana ika weluwelu. O keia wale no ko'u wahi waiwai hcK>kahi i koe e hiki ole ai i ka mu ame ka popo ke hoopoino." A iaia i puana ae ai i kela mau huaolelo hope, huki ae la ia i kana pahikaua. kona hoahele, hoapili, a hoi o na wa pilikia, mai kona wa-hi ae a nana pono iho la me na maka o ka hilinai ame ka hialaai nui. O ka oi o ka pahi, he loihi me ka paa, a he hulali hoi me he mea la akahi no a loaa mai mai ka lima mai o ka mea nana ia 1 hana, ao ua pahikaua la ua hana ia me ke kila maikai loa. O ke kumū o ka pahi he kala ia i kinohinohiia me na lau gula, a ma ke poo o ka pahi he pohaku momi nui e anapa ana me he hoku la i ka lewa, ma kekahi po lailai. 4 'A eia hoi paha," wahi ana i kaukau iho ai i kana pahikaua punahele, me he mea la he kino kanaka maoli kana e kamailio iho ana," aole oe i hoohana iki ia mamuli o kekahi hana kupono a kaulana i mea e loaa mai ai ia kaua ka hanohano, aka nae. pehea la ka loihi o ia manawa a hiki mai, o ko Akua wale no ka i ike.

"He elua wale no a'u hana pono>hana ai, o ko'u hoohuli aku i Jco'u kua ia Milana a e haawi aku i ko'u aloha hope loa i ko'u one r hanau. a i ole, e huli paha au i kekahi alahele, kahi a ka hanohano e kakali mai la no'u. "Ina au e komo pu ana me ka puali o ka poe naita powa, manao au e loaa ana n 0 ia'u ka mea i oi loa aku mamua o ka ai ame ka i'a a malia o loaa pu ia'u kekahi alahele e panai aku ai au i ka ino maluna o kuu enemi. "O, e Ameborosa Hemolele, e kokua mai oe ia'u iloko o ko'u wa 0 ka popilikia! Aohe pono e lilo ke keikikane a ko'u makuakane i mea hehiku wale ia!" iho no kela mau olelo hope ana.) I ka hooki ana iho o kana kaukau ana, alawa aku la oia i ka akau a ike koke aku la no i kekahi poe e holo mai ana maluna o na lio ma! ke alahele mai o ke kulanakauhale o Monaza. E hooiho mai ana lakou ma ka aoao o kekahi mauna, a ia s lakou 1 haule pono mai ai i ka ihona, ike pono aku la oia he eono ko lakou nui, ua aahu ia kekahi mau kanaka o lakou eha me na kapakila, a he kulana lakou o ka poe naita; pela kana hoomaopopo aku. "Owai la hoi kela poe i aahuia me na kapakila o ke kulana naita?" wahi ana i kamailio liilii- iho ai iaia ho, me kona hoomau no i ka nana ana, a e hoomau mai ana no hoi kela poe i ka iho mai, "Aole kela he poe powa no ka mea, aole o lakou aahu i na kapakila e like me kela. Me he mea la he poe kela i hoounaia mai e hopu i ka poe powa a i ole he poe naita kaahele paha.", He manawa pokole mahope iho, haule loa mai la lakou ilalo o ka halua a nalowale loa mai la mahope o ka uiulaau, a pau aku la kana ike ana ia lakou; a iaia i manao iho ai e noho hou iho ilalo o ka mauu, ike hou aku *la oia i kekahi kaoo lio e puka mai ana mailoko mai o ka ululaau, ma ka aoao hema mai. I kona helu pono ana aku ia lakonu a pau pono, maopopo iho la | iaia he umi-kumamlua ko lakou nui, a ua aahuia lakou apau mai ke kanaka mua a hiki i ka mea hope loa o lakou me na kapakila eleele. "I keia manawa, e kuu uhane," wahi ana iaia iho, "e loaa ana ka hoi ia*kaua kekahi wahi paani lealea me kela poe. E hooiliia aku ana kekahi kaua hahana, oia ka mea maopopo; ke honi e aku nei no au i ka paoa o na mea kaua. "O kela poe me na aahu eleele, he poe powa kela, a o kela poe mua a'u i ike aku'nei me na aahu kapakila hulali, me he mea la he poe naita hemolele kaahele lakou." Aole no i liuliu loa mahope iho, ike hou aku la oia i ke kaoo lio mua ana i ike ai e oili mai ana mailoko mai o ka ululaau, a i ka ike ana aku o ke kaoo lio o ka poe naita me ka aahu eleele ia lakou, kuemi nui hou aku la iloko o ka ululaau. Ua hiki pono iaia i kela manawa ke hoomaopopo i na kaoo lio elua, a i kela manawa lele ae la kona oili i ko laua manawa e halawai ai, e ulele koke ana ka oi o ka lakou mau mea kaua. Aia no hoi oia i kela manawa ma kahi kokoke loa e ike maopopo loa aku ai i ko lakou mau aahu, k 0 lakqu kahua ame ka lakou mau mea kaua, a hoomaopopo loa iho la oia o na naita kokoke loa I mai iaia he poe naita keonimana lakou, He eha o lakou he poe naita pukonakona wale no, hookahi kanaka me he mea la he kauwa paha na lakou, aoke ono, he wahi keiki opiopio loa me he mea la he wahi keiki hahai wale mai k no oia. Holo malie mai la lakou me ka hehe ana o na aka, a e noke nui ana no hoi i ka walaau, me he mea la i ka hoomaopopo aku a ka mea e nana aku ana, ua manao kela poe ua hala hope ka poino a ua puka laelae lakou i kahi o ka palekana. Aohe i ko ia upu ana o lakou pela, no ka mea, ia lakou i oili mai ai iwaho o ka ululaau oliva, a kaa pono mai la iwaho o kekahi,\vahi oneanea, o ka manawa no ia i holo mai ai ka poe powa me ka ikaika mahope mai o lakou, mai ka lakou wahi mai i pee ai a hoohahana mai la no ke kaua i na naita keonimana. "E ke Akua ame Setepano Hemolele,- e hoopakele mai ia makou!" wahi a kē alakai o na naita kaahele, a iaia i puana ae ai ia. mau huaolelo, hookuu iho la kona mau hoa naita i ka lakou mau ihe iluna o ko lakou mau kaula keehi, a o ko lakou hoaliele opio, ku mamao iki aku la oia mahope mai o lakou. * "Aohe pono o ko'u noho malie wale aku no maanei nei a nana wale aku no i ka pepehiia mai o kela poe," wahi a ka kakou koa i kamailio iho ai iaia iho. E pau loa mai auanei kela poe naita keoni- , mana i ka lukuia e kela poe powa punikoko a pau loa mai i ka make, ina aole e loaa ana ia lakou kekahi kokua. "E kuu hoahele punahele," wahi a ke kanaka opio i kaukau iho ai i kana pahikaua; "i keia la e hoohanaia ai kou oi ame kou paa a pela pu hoi me na aahuki o ko'u mau lima—no ke ola ame ka make —he mea pono ia kaua ke haawi aku i na kokua ana i ka poe makemake loa ia mea he kokua i keia wa o ka popilikia. Ku ae la oia a maloeloe pono a lulu iho la i kona mau lima; huki ae la i kana pahikaua a paa i kona lima, a me na kaina wawae mama nihi palanehe aku la oia maloko aku o ka ulu oliva, no ka mea, oia ke alahele kokoke loa e hiki koke aku ai oia i kahi o ke kahua kaua, ,a he mau minuke helu wale no hoea aku la oia i kahi e kuku mai ana o na naita kaahele i ka wa kupono loa mamua o ka~ ulele ame ka halawai ana o ka oi o na mea kaua a na aoao elua. "Heaha keia hana powa hilahila ole a oukou?" wahi ana i kahea aku ai me ka leo nui. "Aole anei oukou i kokoke loa i ke kulanakauhale o Milana no keia mau hana powa a oukou? Hookaawale koke aku oukou mai keia wahi aku, e na ilio punikoko o na Hilana. He hana hilahila ole loa a hohe wale na oukou he umi-kumamalua, ka lele kaua ana mai ihaluna o keia poe eono wale no, eha i makaukāu no ka paio ana aku me oukou, a elua ua hemahema i ka makaukau kupono 'no ke kaua!" "A ho, ho!" wahi'a ke alii powa 1 nee mai ai i ka akaaka hoohenehene iaia nei. "Auwe, o kahi opio' kuewa anei keia o Mi|ana, a ke Duke Manefereda i hookuke loa ai mai Milana mai? Ina he makemake oe e pakele kou poo, ano ka manawa lawa kUpono nou e hookaawale aku ai .mai ia nei aku, e ka opio Venadoma." "Aole io paha ko'u hookaawale aku mai ia nei aku. Aole loa au e hookaawale aku ana ina he manao ko oukou e hoopoino i ke ola makamae o keia poe keonimana hala ole." ; _ "Heaha kou makemake e keia wahi opio e hoonana mai nei? "Eia no ko'u manao, i lohe mai ko pepeiao, he makemake au e hakaka, ina aole oukou e hookuu ana/i Keia poe keonimana e hele laelae ma k 0 lakou alahele me ka maluhia." Mamuli o kela mau olelo hoonaukiuki a Venadoma, nee ae la ke alii o na powa i ka akaaka hoohenehene, me ka piha pu i ka inaina. Aole oia i haawi hou mai i manawa no Venadoma e kamailio hoonaukiuki hou aku ai, aka, pahu koke mai la oia i kana ihe me ka ikaika, me kona manao maoli no mamua o Venadoma e make ai a mahope aku na naita kaahele e ulupaia ai. I kona manawa i pahu mai ai i kana ihe wela, ua pale ae la o Venadoma me ka ikaika a halahu aku la ka ihe i ka lewa. I ka lua o ka manawa o kona pahu ana mai, o ka wa no ia a Venadoma i pa-ka ae ai i kana ihe a lele ana ka hapalua o ka ihe i ka lewa, a oiai ua hi-o loa mai la ke kino o ke alii powa imua, aohe wa a Venadoma e kali hou aku ai, aka me kona ikaika a pau, ua hou aku la oia i ka puuwai o ke 'lii powa a wala aku la i ka lepo make loa. I kela manawa i ike mai ai na powa e ae i ka haule ana o ko lakou alii ua lele like mai la ekolu o na powa maluna ona me ka lakou mau ihe, me ka manao maoli no e lilo ana o Venadoma i mea ole imua o lakou iloko o ka imo anā a ka maka, aka nae ua kuhihewa ia moeuhane palaualelo a lakou. "Pehea iho nei keia hana au, e ke kanaka kuewa," wahi a kekahi o na naita powa. "Mai loaa ia oe kekahi kulana kiekie loa iloko o ka makou puali, aka mamuli o keia hana ku-e ana iho nei au e pono oe e make. Eia mai!" > Aolhe i pau pono mai kana kamailio ana olapa ana ka maka o ka ihe iluna o ke kino o Venadoma, a halahu aku la i kahi e me he I mea la ua ku i kekahi pali pohaku paakiki, a mamua o ka hiki pono

(ana iaia ke oni pono ae iluna o kona noho, ua kiolaia aku la oia 'pi haule pahu ana iluna o ka lepo a houhou ia iho la koha a-i 'a pukapuka me ka pahikaua a Yenadoma. " Haalele koke iho ia oia i kana pio a holo koke aku la ma kahi e hooiliia ana ke kaua me ka hahana maluna o na naita kaahele; a mahope o kona kukala ana ae i ke kaua ma ka inoa o ke Akua ame Ameborosa Hemolele, ua komo kukonukonu aku la ia i\\;aena o kalii o na mea kaua e iho makawalu ana. Ua hakaka oia me na naita powa me ka wiwoole ame Jca eleu apau i loaa iaia, e aloalo ana i na pahuna ihe ame na hauna pahi, e pale ana ma o a maanei, a hou a e hahau ana me kana pahikaua ma kela ame keia wahi ana i ike ai o ka wa kupono loa ia, a ma kahi o kana pahikaua e haule ai e kaheawai ana ke koko malaila, no kona makemake ole e lilo hookahi ola o na naita kaahele. Ua lilo loa i mea hoopahaohao i na naita apau ke ano o kana pahikaua no ka mea, ma kana wahi e hili ai e kaawale ana na manoanoa me he pepa la, aohe mea paa ma kana wahi e pa aku ai. "He kino kupua maoli paha ko kela kanaka opio kuewa," wahi a kekahi naita i kahea aku ai i kpna mau hoa, mahope o kona hoomamao ana aku mai kahi aku o ke kaua, oiai o kana pahikaua i kela manawa ua hakiia a o ke kumu wale no koe, a o kana ihe hoi keia , ua lapuu. <4 He ekolu a'u manawa kupono loa i hahau ai me ka ikaika maluna o kona wahi kuka nahaehae me ka'u pahikaua oi loa, o ka hopena nae,- me he mea la i ka lewa wale no au i hili aku ai; o ka'u pahikaua ka i haki. O ka'u ihe ka i lapuu, aoi la nae aohe wahi mea a manuheu aku." "Ma ka inoa o Mikaela Hemolele!" wahi a kekahi o na powa i kamailio mai ai, me ke kunahihi o ka inaina nui, "e hoao aku ana hoi au i ka'u pahikaua malia pahā oe aku la ia pakele, a ia'u aku hoi loaa ka wai hooma-u o ka mauu o keia wahi, o kona koko." A i ka hooki ana.iho o kana kamailio ana, halahu ana ka pahikaua ma ka papalina o Venadoma a pa mai la i kona umauma, aohe •nae he komo iho o ka pahikaua iloko o ke kino o ke ahikanana. "He kino kupua kau i hili mai la, e ka ilio punikoko," wahi a ka opio, a i kekahi minuke mahope iho aia ua powa la e waiho a make ana iluna o ka lepo, malalo iho o kona mau wawae. Ma kela manawa, ike mai la ke koena aku o na powa a kuemi nui ajku la ihope mai kahi aku o ke kaua, a i *Ra wa i haule a make ai kekahi mau powa hou elua o lakou, hoomaka nui aku la e auhee a holo nui aku ia iloko o ka ululaau, kahi a lakou i puka nui mai ai. A'o ke koa, a'o ka holo! Iloko o kela umi-kumamalua o lakou i hele mai ai, he elima wale no i koe o lakou i ahailono, a ehiku i haule a make iho iluna o ka honua. Ma ka aoao hoi o na naiita kaahele, aohe hookahi o lakou i manuheu, no ka mea, ua hakaka lakou me ka makaukau apau i loaa ia lakou a he hooiaio ana mai ia he poe laeula wale no lakou apau ma ia hana, a i holopono loa nae hoi i ke kokua ana aku a ka opio kuewa Venadoma. "I keia manawa, e na keonimana kaahele," wahi a ka kakou koa opio, oiai oia e holoi ana i ka haukae koko o kana pahi iluna o kona kuka, a hoihoi iho la iloko o kona wa-hi, "ua hiki ia oukou ke nee aku imua ma ka oukou huakai hele me ka maluhia. Manao au aole kela poe powa e hoi hou mai ana e hoopoino ia oukou." "Aole makou e neeu koke aku keia wahi aku," wahi a kahi keiki e ku mamao mai ana ma kahi e, me kana pahikaua no e paa ana i kona lima, me he mea la e ku makaukau ana oia no ka hoopakele ana ae'iaia. ke hiki aku hoopilikia i kona kino. "Aole, aole loa, e kuu hoaloha; aole makou e neeu aku ana mai keia wahi aku a maopopo mua ia makou ka inoa o ke kanaka opio a makou i aie nui aku ai i ko makou mau ola mamuli o keia palekana kamahao i loaa- ih'o nei ia makou. "O keia keonimana la ea, e ke koa wiwo ole opio, o Gasepa Vogela kona inoa. O kela keonimana aku o Ferederika Vona Baranata; a o keia, o Ludewika Ebanata; a o kela keonimana aku o loane La, Patila —he poe naita keonimana wale no keia apau no Sakone. A owau nei la, he wahi keiki opiopio wale no, e like no hoi me kau e ike mai la a ua kapaia mai ko'u inoa o Teodoro Hatabuga. "O ko'u makuakane kekahi o na naita kaulana loa i na la i hala a he alihikaua hoi i kukuiia kona wiwoole ma na aina apau o Europa nei, a mamuli o ke aloha o poe keonimana iaia ua laweia au e lakou nei malalo o ko lakou nei mana hoomalu a he hoahele hoi no lakbu ma na wahi apau a lakou e makemake ai e hele, a ma na wahi apau a'u e makemake ai e hele e uhai pu ana lakou ia'u. "Hookahi o makou aole au i hoolauna aku nei ia oe. O keia keonimana la," wahi a ka opio i kamailio hou mai ai, me kona kuhikuhi pu ana ae i kekahi kanaka hiki ole ke hoomaopopoia aku," he kanaka piha kolohe a hoomakeaka keia, a ua kapa pinepine ia oia e na kanaka i kamaaina i kona ano, ka eepa a ke alii, e lilye no hoi me kona ano au e ike mai la. O kona inoa o Gasepa, a nana no i kapa iaia iho he kauwa ka na'u, aka nae, ma ka hana, ka eleu, ka mikiala ame ka hoopono, ua ike iho au i ko'u aloha nui nona. "A auhea oe, ua lohe mai la oe i ko makou mau inoa pakahi, oiai he kumu maikai loa no hoi ka'u e hoike aku ai ia oe ia mea; a nor laila i keia manawa aole anei he mea pono ia makou e lohe aku i ka inoa o ka mea a makou i aie nui ai?" O kela mea i kamailio mai ai, he opio ia nona na lauoho loloa e luhe ana ma kona mau -poohiwi, a nona na makahiki i oi liilh'* aku maluna o ka umi-kumamaono; he pilalahi wale no kona wahi kino, a o kona helehelena nae he u'i." He ikaika ka hulili o kona mau maka a o ka loli mau ana o kona mau kiionohi e hoike mai ana no he ikaika ume iloko olaila; no ka mea, i kana wa e kamailio ana ua kunou haahaa' loa aku la o Venadoma imua ona a hoomaka koke ae la no e ulu na manao paulele iloko ona mamuli o na olelo a ka opio malihini. O na keonimana elia i hoolaunaia mai ai imua ona ma ke 'ano he poe naita no Sakone, he poe kino nunui wale no lakou, ua a'o ponoia ma ka oihana kaua a ma ko lakou mau hoailona e hoike maopopo mai ana he poe koa kaulana lakou ma ke kaua no ko lakou aina. A no kahi kanaka kauwa hoi o Gasepa, he ano hemahēma kona nanaina aka nae, ke hiki mai i ka-wa o ke kaua, he paulehia oia e like no me ka makaukau o na naita, a he kanaka ia e hiki ōle ai ke hoowahawahaia. He poupou kona wahi kino me ka waawaa ua hele a noho ke a, a o kona wahi helehelena e minoaka mau ana me ka piha i na olelo hoomakeaka. "E kuu haku opio," wahi a ka kakou koa, "ke ike aku nei au he kanaka opio oe i lehauia e ka mana a he kulana kaukaualii kou, a no kumu aole hiki ia'u ke hoole aku i kekahi mea au e koi mai ai; hookahi wale no pilikia nui a'u e ha'i aku ai ia oe he kanaka kuewa, lopa ilihune haalele loa au i kipakuia mai ko'u home a mai ko'u aina hanau aloha mai, e like no hoi me ka'u i hoike mua aku ai ia oukou, | a ma o aku o ia la aohe paha he mea no oukou e pomaikai ai ke-ho- | ike aku au." "Aohe mana i loaa ia'u mai ka nohoalii mai," wahi a Teodoro Hatabuga; aka nae e hoike maopopo akū no au ia oe, mamuli o ke alakai ana a me ke a'o ana mai a kekahi o ko'u mau hoaloha pilipaa loa ua loaa mai la ia'u kekahi mana kiekie; a ina eia oe iloko o ka nele ame ka hune a ua hiki ole paha ia oe iho ke malama i kou ola, no ka hune, ua makaukau loa au e haawi aku i na kokua ana ia oe. Maluna o ko'u iho, e kuu hoaloha opio, ia oe makou i aie nui aku ai i ko makou mau ola, a he uku haahaa loa na makou, ina owau, ka mea waiwai a i lako i na mea maikai apau, e haalele aku ana ia oe iloko o ke anu me ka haawi ole aku i na kokua ana i ka mea i makemake loa ia mea he kokua, a o ka mahalo wale no ma ka waha ka makou uku e paaai aku ai ia. oe. Ea, e hoike maopopo mai oe, he ilihune paha oe!| Mai hoohiīahila oe. Aole ia he mea I o ka hoike ana mai iisa pilikia." % 1 Aole i Pau. . m ....