Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 4, 22 January 1909 — KE KULA KIEKIE O HAWAII AME KANA HANA. [ARTICLE]

KE KULA KIEKIE O HAWAII AME KANA HANA.

(Hoomauia mai kela pule mai.)

I Oka haawina pili ika enekinia, ua ! pili no ia ma na mahele like ole e laa ! ka ike i na hanalima akainai, ka ike ! pili uwila a ike enekinia no hoi. No ! ka makahiki mua, ua like no na ma- ' hele apau piii ana i keia mau ike, a o ka mea wale no i makemakeia e loaa ka makaukau ame ke kupono i na haumana ma ka hoomaopopo ana i na hana pili i ka enekinia. O ka haawin%, pili hoi i na hana o ka home, ua hookaokoa loaia ia i na wahine i makemake e loaa na hoōnaauao oi ae iloko o na kula kiekie ma na mea pili i ke akeakamai a noeau o ke ano o ka malama ana i na hana o ka home. 0 ka haawina pili i ka ike akeakamai laula, o ia no ka makemake ana e loaa aku i na haumana ka hoomaopopo ana i na ike pili i na mea maoli e hiki ai ke hoohewahewa oleia. Ma keia mau haawina nae apau, ua oleloia o ka loaa ana he hoonaauao maikai ana ma ka olelo Beritania ame kekahi olelo e aku, ua lawa ia e like me ka hookomo ana i ka olelo haole ame Kelemania ma na haawina ilqjto Q na makahiki mua elua' e a'oia ai ma ia mau ike. O ka iini nui o ke Kula Kiekie o ia no ka puka pono ana o kana mau haawina ma ka hoonaauao ana aku i na kanaka opio ame na waMne opio mai na mokupuni māi, i loaa ai ka makaukau hiki mua no ka hele ana aku no Amerika e hoomahuahuaia mai ai ia mau ike. _ : Aole keia i hooku-ee aku me kekahi j kula kiekie e ae, e like me Punahou ame kekahi mau kula kiekie e ae paha o ke āno like. O ka poe wale no i puka mai keia mau kula ~ae la, ma na ike like ole ke afcia e komo iloko 0 ke Kula Kiekie. Mamuli o na mea e a'oia ana maloko o keia Kula Kiekie ame ke kupono maoli no ' hoi o kona kahua, -nolaila eia ia ma ke kulana e hiki-ai ke haawi aku i na haawina ma na kumuhana like ole e like me kekahi o na Kula Kiekie ma Amerika. He elua wahi e loaa mai ai ka pomaikai i ke Kula Kiekie, mai ke au puni Teritore ame Pederala mai no ia., Malalo o ke Kanawai Morril o 1890, he $25,000 o ka makahiki i hookaawale ia a ma ka paku'i hoi a Nelson i keia kanawai o ka makahiki 1907, ua hookaawale houia he $25,000 no ka makaliki hookahi ma ka uku liilii ana o $5,000. Hoko o na makahiki 1908-9 ua loaa mai ka pomaikai i ke Kula Kiekie o $35,000 mai ke aupuni Pederala mai. Ua hookaawaleia kēia haawina »io >a uku ana aku na ukuhana, ke kuai i na buke, na lako hana pili i na ike like ole e a'oia aku ana ma kela ame keia kumuhana e laa ka ike mahiai, na hanalima akamai ame na mea pili i ka noho home ana. Aole e hiki ke hooliloia aku keia mau dala no ke kuai ana i aina, a i oleia no ka hana hou ana i na hale, a i ole no ke a'o ana aku paha ma na haawina e ae. Ua kau iho maluna o ke aupuni Teritore ka hookaawale ana 1 haawina no. keia mau mea ae la? 1 ke apono • ana aku i Jkeia mau haawina kokua mai ke aupuni Federala mai' no ke kukulu ana i Kula Eliekie ua apono pu aku oia e hoolako i. ka aina ame ona mau hale e pono ai keia hana. Ma ke kau ahaolelo aku nei i hala ua hookaawale ae oia he'haawina no kekahi mau hale no ka manawa.a hiki i ka loaa ana o ke kahua kumau no ke Kula Kiekie e ku ai, a o ua kahua la ua loaa ae nei ia ma ke awawa o Mauoa & ke manaolanaia aku nei. e hana mai ana ka ahaolelo e noho mai ana i haawina kupono no ke kukiilu ana i hale kupono no ka pono o ke Kula Kiekie no keia mau makahiki elima a umi paha maluna o kela kahua. O ka iini ame ka makeinake o ka Papa Kokua, ame ka e ae apau i loaa na manao kokua, e* loaa mai na hoolala ana no ka holomua o ke Kula Kiekie no keia īnau makahiki h'e kana-lima-kumamalima kanahiku-kiimama-lima e hoea mai ana. Ina e loaa ana he hoolala kupono ana he mea auanei ia e hoopakeleia ae ai kekahi mau haneri kaukani dala ma ke kukulu hou ana ae i māu hale hou. O ka iini ame ka makemake e ulu ae ke Kula Kiekie o Hawaii a oi ae imua o na Kula Kiekie e ae ma Amerika Huipuia. Me ke. aloha, MEA HELUHELU.