Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 5, 29 January 1909 — GARONA KE KIAI HALE IPUKUKUI A I OLE Na keiki Olulo i Hoopakeleia Mailoko Mai o ka Ino. [ARTICLE]

GARONA

KE KIAI HALE IPUKUKUI A I OLE Na keiki Olulo i Hoopakeleia Mailoko Mai o ka Ino.

MOKUNA 11. I * No ka mea ia'u i hiki mai ai i ka hapalua like o ke alanui, ua huli aku la au ihope a ike aku la au i ka pouliuli o ke ala e hiki ai e hoea aku no kahi a'u o ka hele ana mai, oiai hoi e a ae ana ke kukui mai nei ae nei, e hu hewa ole ai au ke hele mai a hiki i kahi a'u i makemake ai t pae mai me ka lanakila." "Nani maoli ka naauao o kau pane e kuu keiki, a o ka'u wale no e iini nei, a i hoea mai i kou mau la kanaka makua ea, e hoomanao o ke alahele wale no o ka palekana mai na ino mai o ko keia ao, o ia no ka hiki ana i ka hale ipukukui. Pehea ka nui o ka ikaika o ka pa ana a ka makani o na ino ame na popilikia, e kau mau aku i na manaolana maluna o ka hale ipukukui. •'E hele mai ana na hunakai a kiheahea ma ko maula papalina, o hu ana ka makani me he kikiao la ma ko maua pepeiao, mai kuemi liope e kuu keiki, aka e nou aku imua me ka wiwo ole 'he hana maalahi iio no ka huli hoi ana ihope, aka e piholo auanei oe iwaena konu o ka moana akea, a pehea e hiki ana anei ia oe ke hoomanao i ktia mau mea?'' Ua ku koke ae la o Alabaki ilnna, a mahope »10 o ke kau ana aku* 0 kana nana ana maluna o na maka o Luka no kekahi manawa, ua apo nku la oia i kpna mau lima ma ka a'i o kona hoopakele a i" aku la: "Aole loa au e hoopoina ana i keia mau mea apau au i olelo mai nei i;i'u i keia po." Ke oi palua mai la ka ikaika o ka pa ana a ka makani, ke hele la ka hale ipukuikui a haalulu, oiai hoi ka nalu e po'i hala ole ana me he pukuniahi la iluna o ka lae pali, ua lalau iho la o Luka ia Alahaki a iiapai ae la iluna me ka ninau ana iho: "Aole anei ce i lohe aku la i kekahi mea?" "Aole la, he hookahi no a'u mea e lohe nei o ka nu o ka makani ame ka halulu mai o ke kai i kumupali." "He mea okoa ae ka ? U) e lohe nei, he leo no ka pukuniahi e wawalo liele la i ka lewa," wahi a Luka i pane mai ai me ka piha i ka pihoilioi. "Ina he pukuniahi io kau o ka lohe pna aku nei ea, manao au mai kekahi moku mai paha i kokoke e loaa i ka pōino." "Ke kani hou mai la ua pukuniahi la no ka lua o ka manawa. E noho malie oe maanei nei, a e liele ana au e nana maihea mai nei la kela pu i kani mai nei, a ke pinapinai loa mai la ke kani ana a ka pu. He ku ma,oli i ke aloha kela hoailona e haawiia mai la, a me he mea la uU aneane loa kekahi moku e kau iluna o ka puko'a i keia manawa." "Ina oe e hele ana e nana ea, o kaua like no ke hele, aole o'u maka'u i keia ino." ✓ , * "Aole e hiki ia oe ke hele, e noho malie oe a hiki i kuu huli hoi hou ana mai," eia nae aole he ae iki o Alahaki, a no kona paakiki loa ua ae okoa mai la o Luka. Huli mai la nae ua kanaka malama hale ipukukui la ihope a Ike mai la i ka a aku no o ke kukirf me ka pilikia ole, o kona laiau *»iai la no ia i ka lima o Alahaki a puka aku la nowaho o ka hale, e luokolo ana hoi iloko o ka aaki pouli o ia po, no ka hookolo hele ana aku no kahi o ka pukuniahi a laua o ka lohe ana. Ke hele la laua me ke akahele loa, no ka mea ina no e kapeke iki ae "ka heiii ana o ka wawae o ka aku *no ia iloko o ke kai, a kc ij-ia mau la no o Luka i ka lima o Alahaki, aka nae mahope iho o ka liala ana ia laua o kekahi wahi loihi o ia hele ana aku me ka pilikia ole, uta hookuu okoa mai la o Luka i ka lima o ke keiki, a ke kolo hele la laua aia ka pono o ka hiki aku i kekahi wahi kiekie e i.ke ]K>noia aku ai kahi i kiia mai ai o ka pukuniahi. Ua pinapinai hou ihai la ke kani ana o ka pu, a ma o ka owaka la o ke ahi i hiki ai ia laua ke hoomaopopo loa aku i kahi e kani mai ana o ka pu, a o ia ka Alahaki o ka ninau ana aku i kona hoa: "Heaha la ka mamao o kahi o kela pu e kani mai la mai ia kaua aku ?" "Ua manao au, aia ma kahi o Ka eono a ehikif paha m ; <le," wahi a Luka me ke kuhikuhi ana aku i kona manamanalima iloko o kf pouli "Aole paha hoi i pau ka manao lana no ka lanakila p kela moku," wahi a Alabakt. "Aole pela ko'u manao, me he mea la ua pau loa konā mau pe'a 1 ka nahaehae, o ka ikaika auanei keia o ka inakani a lohe mai i ke Eia laua nei i ka hora elua o ka po, e nolio nei iwaho o ka makani eīa nae ua malie loa ae la ka haluku' ana a ka ua, a ke ike mau la no laua i ka olapa mai o ke ahi mai kahi mai o ka pu e kiia mai nna. a o ka laua nei e hoomaopopo aku ana, o ia no ka hele mau ana mai o ka moku a kokoke no ka mea e lohe mauia aku ana ke kokoke mai o ke kani ana a ka pu. • "Aole e iiiki ana i kela moku ke pakele mai kona ili ana iluna o 1 a puko'a. no ka mea ke laweia ae la ia e ka makani ma kahi e kokoke ana i ka !ae," wahi a Luka i pane aku ai ia Alahaki. "Malia paha ua lohe mai nei kekahi poe kanaka o Kome Makina i kela mau pukuniahi, a ua holo ae nei lakou no kahi kokoke i keia moku poino me ka manao e hoopakele i kona mau luina ina e hiki ana ia lakou ke hana pela," wahi a Alahaki. "Ina no ua loīie aku- nei na kanaka kela wahi, aole no o'u manao e aa ana lakou e hahai mai mahope o kela moku, no ka mea he mamao maoli kela wahi o umi-kumamaono mile ka mamao, a ke hookokoke loa mai nei hpi'kela moku." O ka make ame ka palekana o kela mau ola makamae, a'a no ia iloko o ka lima o ke Akua, a he lehuiehu wale o lakou e ku aku ana imua o ke alo o ko lakou mea nana i liana, mamua ae o ka oili ana mai o ka la i ke kakahiaka." '■ No kekahi manawa loihi ia kakali ana aku a laua o ka ike aku i ka hopena e kau mai ana maluna o ua moku poino la, a me he mea la i ka laua nei ike aku, ke hookokoke loa mai la ka moku poino e hiki loa ai ke ike ia aku kekahi mea pou'liuli i ka w'a o na nalu e ha'i mai ai. a o ia ka Alahaki o ka hooho ana ae, me ke kuhikuhi ana aku i kona manamanalima: "Ke manao nei au, o ua moku la kela e eleele mai la ma kahi au i olelo mai nei, o kona wahi ia e i-kaia aku ai iluna o ka puupohaku." Ua nana akula no hoi o Luka ma kahi a Alabaki o ke kuhi-ktfhi ana aku a ike io aku la no oia i kekahi mea eleele i ka wa e pii ae ai o ka nalu, a o ia kana 6 ka pane ana aku: "Ke ike la au i ua moku nei. a he mau minuke helu wale no koe hiki mai i kona hopena, e nana aku paha oe la," a ia wa i loheia aku ai ra leo hooho o ka poino mai na luina mai oluina o ua: moku la, a he poha ana ka laua nei mea o ka lohe ana aku, ua kau aku la ka moku i'una o ka pohaku, a ke lohe aku la laua nei i ka haluku o ka nalu e i>o*i ana ma ka aoao o ka moku ili. he maa hiki aku ia laua ke hana no ka hoppakele ana • e i na kanaka, a i ole i kekahi mau mea e ae paha mamuli o ka pouli, «a hoi aku la laua no ko laua home no ka hooluolu iki ana a hiki mai i hora o ke kakahiaka, alaila hele hou aku e nana, malia o loaa aku »a laua kekahi mau ola e hiki ai ke haawi aku i na kpkula ana. MOKUNA 111. I ka oili ana.mai o ka la i kekahi kakahiaka ae, ua akakuu iki la ka ino, aka ke paa la no nae ka makani, aole nae hoi he ikaika '• a a ua hele no ka moana a kuakea i na ale ahiu. Ua hoomakaukaul

iho la o Liika i kekahi ko'ilipi, he-mau kaula ame kekahi mau lako e no kahi o ka moleu ili me ka ukali ana aku no o Alabaki mahope ona ma ke ano i kokoolua nona. Ia laua i hiki aku ai ma kekahi wahi kiekiena e hiki ai ke ikeia aku ke kai, ua ahuwale mai la i ka ike a ko laua mau maka, ke kia o kekahi moku iluna o ka pohakul, a e anu mokaki ana hoi ma o a maanei o ka aeone na pauku laau, na ukana ame kekahi mau pono lehulehu o ka moku ili. Ia laua nei nae e hele ana ma ka aeone, me Ka nana hele ana ina paha he poe kekahi i pae ae iuka o ka aina, ua'halawai aku la laua- me kekahi kino e waiho ana iluna o ke one, a ia hoohuii. ana ae a Luka iaia iluna ua hele kona kino a oolea kohu laau, aole he hanu ola i koe iloko ona. "O keia ke kino kanaka mua loa i loaa ia kaua, a malia he nui aku ka poe i kpe e loaa aku ai ia kaua," i namunamu liilii ae ai o Luka, iaia i palepale ae ai i ke one mai ka helehelena aku o ke kino make. Ua kau)alako aku la laua i ke kino kupapau o kela luina no kahi maloo, a hele hou aku la laua e huli malia o loaa aku paha ia laua kekahi poe hou aku i make. Aole no i em(o ia hele ana a laua, ua loaa koke aku la no he kino make hou, a o ka laua nei hana no o ka huki iuka o kahi maloo, a hele aku< ana. Eia nae he mau kaina wawae helu wale no ia a laua o ka hele ana aku, ua ike aku la laua e waiho mai ana mawaena o ka mawae pohaku he ekolu mau kino wahine, ua puliki aku a puliki mai apau ia lakou iho. "Auwe no ka hoi e!" i hooho ae ai o Alahaki. He ku maoli ika \Veliweli keia mau. hiona e halawai nei me kaua, a pehea la e nana pono aku oe e Luka ia lakou malia paha aia no he hoailona o ke ola iloko o kekahi o keia mau wahine." Ua hoao ae la o Luka e wehe i na lima o ua poe wahine nei, e a nae aole he wahi mea a makili ae, a hiki i kona haalele okoa ana ia lakou pela a hele aku la no ka huli ana ina paha e lōaa aku ana kekahi mea iaia aole i lele loa kona aho. Ke ike la oia i na ukana o kela ame keia ano e ahu mokaki ana, na- kino lehulehu no hoi, eia nae ua pau wale no lak{out apau i ka» make, a ma kona hoomaopopo aku, aia he heluna nui ,o na ohua iwaena o keia poe make, a mamuli hoi o ke ano o na ukana ana e hoomāopopo ana, ua ike iho la oia he moku kela mai Inia mai. Eia no o Alahaki ke hele malie aku nei mahope o Luka, a ua piha paha ia laua ka hora hookahi a oi o ia hele hu!i ana, ua huli hoi mai la lo Alahaki a kahi o na kino wahine e waiho ana, ua noho iho la oia ilalo a kau aku la kona mau maka maluna o lakou, a me he meia la i ka nana aku e hoomanao ana paha oia no kona makuahine ponoi, a iaia i ku ae ai me ka naau kumaha. me ka makaukau e haalele aku ia lakou, t.?a hi.kilele loa ia oia i kona hoomanao ana ae, he leo paha kana o ka lohe ana aku. a holo koke mai la oia a kau aku la i kona lima maluna o kekahi o na wahine, eia nae aole no he ola i koe il)oko ona. Ke nana la oia ia iakou apau, ua Hke wale no ko lakou ano, a maihea mai la ka kela leo ana oka lohe ana aku. I kela manawa nae i holo mai ai ke kai, a liiki i kahi »o ua mau kino la e waiho ana, a o -ko 'Alahaki holo aku la no ia iuka o kula. i ole ai e pultf mai i ke kai, a iaia i huli hou mai ai ihope a nana i ua mau kino nei, ua hoopau loa ae la oia i kona manao kuhihewa no lona lohe ana i kekahi leo, a manao ae la oia, he nakeke kai no kana o ka lohe ana. E makaukau ana nae oia e hoi loa aku no ka halawai pu ana me Luka, lohe hoi? aku la no oia i ua leo nei, a hoi awiwi mai la oia no kahi o ua mau wahine nei e waiho ana a kukuli iho la ma ka aoao o kekahi. o lakou, a ia wa i lohe maopopo loa aku ai loia i ka leo o kekahi keiki, a ike iho la oia i ka onioni ae o ka lole o kekahi o ua mau wahine nei. Me ke kakali hou ole iho no ko Luka hoea mai, ua lalau iho la o Alabaki i ka wahine nona ka lole ana o ka ike ana i ka onioni, a liuki mai la me ka ikaika e kaawale mai kekahi, mau wahine okoa aku, a ia hemo ana ae o kona maif lima, aia hoi e nioe ana iloko o ka umaunia 10 ua wahine la kekahi bebe kaikamahine, a kaakaa ae la kona mau maka ia kaawale ana ae mai kona wahi, o ka paa ana. Ua lalau iho la o Alabaki i ka bebe a hii ae la iloko o kona mau lima, a apo ae la no na lima o ua wahi bebe nei, me he mea la ua hau--011 loa oia i ka ike ana mai i keia keiki opio. Ua hele no ua bebe la a pulu i ke kai, aka nae ma ka ia nei ike ihio aole oia i loaa ī kekahi pilikia, af ike pu iho la no hoi o Alabaki, o ke kumu ka ia i puliki ai kela pod wahine ia lakou iho i kahi hookahi, no ka hoopakele ana i ka bebe mai na poino mai, me ka nana ole no lakou iho. Ua holo aku la o Alabaki no kahi maloo, a noke aku la i. ke kahea ia Luka me ka leo nui, a aole no hoi i loihi iho, ua hoea mai la o Luka a i mai la: "Heaha kena mea au e hii mai nei?" . "Heaha mai auanei hoi kau, ua loaa aku nei ia'u kekahi bebe aole \ a o ka hoike hookahi paha ia i ike i na hana weliweli a ka ino maluna o kela moku i keia po." —-- Ua.lalau koke mai la n'o o Luka iua bebe la a hooho ae la: "E hoomaikaiia ke Akua no ka haopakele ana mai he hookahi ola maiiloko mai o l>ela heluina nui o na kino kupapau e mokaki mai lieH. Ua hele keia bebe a opili i ke anu, a he makehewa wale no ko kaua noho ana iho ia nei nei. E hoi kaua no kauhale i keia manawa a waiho aku i keia bebe iloko o ka malama ana a Nani a hoi hou kajua e nana i keia mau kino make," a o ko laua nei huli hoi awiwi aku la no ia no ka hale. Ke paa la o Luka i ka bebe il.oko o kona mau lima, a ke holo la no o Alabaki ma kona aoao, īiie ka nonoi ana ia Luka e haawi mai no nana e hii i. kana bebe o ka loaa ana, eia nae aole he ae iki o Luka, no ka mea o ka hiki koke ana i kauhale kana mea e makemake. loa ana i loaa koke mai na lole hoopumehana e palekana ai oia mai na poino mai. I hakalia no a komo 'ana laua nei noloJ<o o ka hale, o'ka lawe koke aku la no ia o Luka i kana ukana a hiki imua o Nani iaia e hoomakaukau ana ika lakou mau meaai, a i aku la: "E kii aRu ( oe i lole mahana no keia bebe no ka mea ua hele oia a make i ke anu!" "Auwe, o ka bebe wale no ka hoi kau o ka hoihoi. ana mai la aia 'aku nei ka hoi iliea kona makufehine," w r ahi a Nani me ka piha ike pahaohao. ' "Ke hopohopp loa nei au, aole paha he makua o kena bebe, a o ka mea wale no paha kena he hanu ola kekahi iloko ona, no ka mea 0 ka nui o na kino i loaa mai nei ia maua, ua pau wale no lakou apau 1 ka make, nolaila e hana koke mai loe i na hana e palekana ae ai kena bebe." Ua lalau mai la o Nani i ka bebe a hoomaka koke iho la no e wehewehe i kona mau lole pulu me ka hooho pu ana ae: "O ka lua keia o na keiki a ka ino." "Ae, o kena io ka lua o ka'u maui kēiki mai ke kai mai, a owau ana kekahi o na kanaka waiwai loa mamuli o ka lilo ana i makua no na keiki makua ole. E malama akahele loa oe e Nani i kena bebe a | hiki i kuu huli hoi hou ana mai i ka hale nei." Aole a'Luka a'o It,ou ana aku no na mea a Nani e hana mai ai, oiai ua mākaukau loa ia wahine ma ka malama ana i na keiki liilii, nolaila o ko laua nei haalele ai?if la no ia ia Nani, a hele hou mai la no kahi o na kino make a laua o ka haalele ana aku i kahakai. Ia laua nae i hiki mai ai no kahakai, ua hoea ae la he heluna nui o na kanaka mai Koma Makina mai, a mamua o ka hiki ana i ka" hora umi-kumamalua \o ia la. ua hiki aku la ma kahi o ka haneri poe i hiki mai ma kela.wahi no ka nana ana i ka hopena o kela moku poino. Ua hoakoakoaia aku la na kino make apau no kahi hookahi, a hoea mai la he ekla mau koronelo, a mamuli o ka rpnoi ana aku a Luka i ko laua oluolu, ua aeia mai la e hoihoiia ke kino o kela mau wahine ekolu no kahi hale o ua o Lu<ka e kanuia ai ko lakou mau kino kupapau, a o ka nui o ka poe make, ua lawe loaia aku la ko lakou mau kino maluna o na kaa no Koma Makina e kanuia ai. , Aole i Pau.