Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 7, 12 February 1909 — KA MOOLELO O KA PAPA MISIONARI I KO NA AINA E. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA PAPA MISIONARI I KO NA AINA E.

O ka Papa Misionari Amerika keka-hi-(Kiia meahou kamahao loa iloko o ka lionua nei, oia ku Papa Mana loa kahiko loa, kupaa loa, mamuli o kona nee nialie ana, e hoonee aiia i kona jjiau kukuna malamalama nia na wele-! lau o ka honua nei. E hoo.auheg ana j i ka ponli niailoko akn o na uhane 0 na.lnhui kanāka n&aupo. Ua hoihoi ;mai ia i ka hauoli nui anie ka lanakila kamahao o ke aupuni o le?u Kristo. Ua kukulu ia ua Papa Misionari Ameyika la ma Bradford, Mass., nia ka la' 29 o lune, makaliiki o ko kakou llaku *1810. A' ma ka ln 29 o lune o keia niakaliiki ae 1910 e piha ai kona | JOO makahiki (keiiekulia). j lioko o keia mau niakahiki lie 99 j o leona ola ana, ua Wioouea ua Papa Misionari la ma kela ame keia wahi, o na kaliua hana ma na aipa o ka honija nei,i na kumu Misionāri 2,551, a mailoko ae o ia huina he 991 kane , ame na wahine 1560. O keia mau kurau, ua lioounaia e ka Papa maloko o keia mau aina, na kaliua-.Misiona he 20. Iloko o Kina 4 kahua Miaiona, iloko o Inia 3* kahua misiona, Kuleke ame Bulekaria 4 kaliua, ileleo o Aferika 3 misiona. Papa 1, na miaiona no lapana, Maikon£sia, Pilipine, Mekiko, Aukekulia, ame Sepania, a o Hawaii nei ke keiki makahiapo a ka I*apa Amerika. Iloko o keia mau aina leliuleliu,. o ka honua nei, kahi o na misiona Amerika e hana nei i ka liana, e olelo ana ka Alemanaka a ka Papa Misionari, o keia makahiki i909, 'o na kanaka ponoi o kela ame ainā aina, ke kokua 'niū o na kumu, ka poe i hoouaauaoia, a apo i ka pono: - He pa ka >ntii o na leumu kanaka mamua o na Misionari i hoouna ia maloko o keia mau aina leliulehu no lakoU keia niau kahua misionari he 20, i keia la, 'ua kukulu ia he 12 kula, a'o Kahunapule 158 haumana, 15 kula nui (Coll|ges)" 1900 haumana 1293 haleleula o kela ame keia ano G5,546, 554 Ekaleaia Hoolepope, 71,137 ho^hanau. 0 ka nui o na dala i loaa aku i ka Papa, no na lilo o ka makahiki i liala A o ka liuina nui o na lioo r lilo mai ka hookumu ana o ka Papa Amerika a i ka- makaliiki i pau aku la, $38,580,264 dala. Na Hana Misionarl ma Inia Mamao. He aina nui o Inia, ma kela q|bao o ka poepoe honua. He kakaikahi loa k(f: kakou lohe ana nona. Ma kona abao akau na mauna Himarei. He aina naauf>o, he hoomanakii, o ke kikowaena ia o ka hoomana Mahomeda, a me ka hoomana Buda. līa olelo ia o ka 1-5 o na kanaka apau o ka honua nei, oia ka nui o na kanaka o Inia, ua like me 300,000,000. Ua h maheleia o Inia holookoa i na mokuaina;.a ua nohoalii ia e na leeikialii Inia ponoi, malalo nae o ka malu o Beritania Nui. Ina makahiki mahope mai nei, ua hoohuliia ma lea pono Kristiano he mau milionā. Inia, a ke hele lanakila la ka inoa o lesu Kristo iloko o Inia mamao. 1 ka makahiki o ko kakou Haku 1812 ke komo mua ana o na,misionari Amerika iloko o Inia a kukulu lakou i ka Misiona mua loa ma ke kulanākauhale o Bombay iwaena o ka lahui Malaki, oia kekahi maheie nui o ka lahul Inia, lie 18,000,000 kanaka o ia ohana. I ke komo mau ana o na Misionari e lioolaha nei i ka Euanelio o lesu Kri--1 sto ma ia mahele o na Inia. A mai ka makahiki 1812, a hiki i ka makahiki 1908 i pau aku la. ua like me 96 j na makahiki o ka pono Kristiano iloko , o Inia. Ua kukuluia na liale kula, na kulahanai, na kula nui, na Ekalesia ame na Haukipila. A ua unuhiia e na Kumu Misiona ka Palapala Hemoleh». holookoa ma ka olelo Malaki ame na Buke hoonaauao apau. Na Hana Misionari ma ka Mokupuni o Ceylon. 0 ka mokupuni o Cevlon ke moe nei ia ma ka hema o Inia, ma ka Moana Iniana. He mokupuni nani ia ame ka waiwai nui. 1 ke komo mua ana ona Misionari Amei'ika iloko o Inia, eha »makahiki mahope mai, oia ka makaliiki 1816, kukuluia ka oihana Mi§ionaTi mua loa maluna o ia mokupuni, ma Jaffna, o ia iee kula.nakauhale nui o ua mokupuni la, he 1-4 miliona'ka nui o na kanaka. O ka moleupuni o Ceylon, ke kikowaena o ka Hoom'ana Buda. He 92 makahiki i' liala ae nei o noho ana' o ka hoomana -Euanelio 'o lesu Kristo maluna o ua mokupuni la, ua liolomua loa ka pono Kristiano; ua kukuluia maluna o ua mhkupuni la na halekula, na kula hanai, na kula nui, na Ekaiesia Kristiano Hoole Pope, a me na Haukipila me ka nana ole ae i ka hoomana Buda. A ua unuhiia e na Misionari Amerika„ ka Pālapala Hēinolele holookoa ma ka olelo Tamila; oia kekahi o na olelo kaulana loa o' ia mahele Inia, a ma ia olelo no i unuhiia ai na p>alapala hoonaāuao. Ua kapaia Miaiona Ceylon Misiona. Ma ka heluna lahui o ka honua nei, ua olelo ia e ka f>oe naauao loa, ina e heluia na\lcanaka apau o ka honua nei, a o ka 1-5 o ia huina oia na kanaka o Inia. Penei ka helu ana .o ko Inia wale no: Hinedu maoli 207,147,026 kanaka Sikh, Inia 2,195,339 " .Tain, Inia 1,334,148 " Buddhist, Inia .... 9,476,759 " Parsee, Inia ...... 94,190 " Mahomeda, Inia ... 62,458,077 ' * Jewish, Inia ...... 18,228 " Na Kristiano, Inia. 2,923,241 " Huina kokoke .. .300,000,000 li Manomano na kanaka, ua oleloia, ua piha na wahi apau i na kanaka, mai ka uka a ke kai. Penei ka ana o na hana Misionari ma Inia: Ua hoouna mua ka Papa Amerika i j na' Kumu Misionari mua i ka 1812, j mai ia wa mai a liiki i keia wa, he 91 kau mieiona i hoouna ia ke huiia Emopa mau Papa Misionari f> ja hpi, ko Pelekane ame Eiiropa ae. ,lCe liana like nei ia mau Papn Misionari i ka hana iloko o Inia. Ua hoouna ia iloko o Inia wale no he 4.000 huina o na kane ame na wahine liaole Kumu Misionari. A lee lawelawe pu nei me na haumana liiia, i hoonaatiao"j ma.ik3.iia. He 26,000 ka huina o na Kumu Inia !kane-ame wahine, e hana pu nef me A mailoko ae o keia huina 1,100 kanaksu Inia maoli i hooj kāhunapuleia (Reviia) e like no me ko Hawaii nei e alakaiia ana e na

Kuniu Misionari Amerika a hookahunapuleia na kunaka Hawaii maoli :i ha'i aku i ka olelo, pela no me Ini:i e alakaiia la. Ke olelo nei o Mr. Barton ke kakauolelo nui o ka Papa Misionarj Amerik:i I he maikai ke kulana hoonaauao ma Inia i keia wa. 0 ka olelo Malaki a | me ka olelo Tamila na olelo elua e lawlaweia la na liana Euanelio iloko o Inia. ma na kahua hana ekolu Malaki Misiona, 'Cevlon ame Madura Misiona. E. K. LILIKALANI.