Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 8, 19 February 1909 — AOHE MALAMA PONOIA O NA MA'I. [ARTICLE]

AOHE MALAMA PONOIA O NA MA'I.

He mea k&umaha 110 ka manao ka lono e wawaia nei no ka malama pono ole ia o na nia'i e na kahuma'i 0 ka Haukipila Moiwahine, a ma ka huli ponoia'ana aku 0 ka oiaio, ua hooiaia mai ia lono he oiaio loa e kekahi mea i loohia i ka ma'i i hoihoiia ilaila, a nana i hoike mai i na mea apau. He mau pule i hala ae nei, ua loaa kekahi wahine Hawaii i ka ma'i, a no kona ike i ka palekana ame ka maikai o kona malamaia ana i ka manawa mua ana i Kol ai ilaila he mau makahiki ae nei i hala pela no oia i aa ai e hoi hou ilaila, ine ka paa no 0 kona manao e loaa ana no iaia ka palekana i ka lua o ka manawa I kona loaa mua ana i ka ma'i, ua hoihoi ia oia i ka haukipila, a kahaia a he mau mahina loihi koiia 0 ka noho hooinanawanui ana ia ma'i a hiki i kona paleleana ana. Ua nui ka mahalo 0 na kauka ame na kahuma'i iaia 110 kona hoololie pono i na rula 0 ka halema'i a o keia wahine ma'i kekahi i mahalo nui i. na kahuma'i ia wa no ka maikai 0 ka lakou inalama ana. Ua like loa lakou me na makualnne maoli no e malama ana ina keiki\mi'i Makaala loa lakou ma kahi o ka mea ma'i, a no ia ike no hoi ona i leona malama ponoia ana ia wa, pela no oia i aa ai e loaa ana no iaia ka palekana i keia inanawa hope ana i hoi liou aku nei. He ma 'i no keia ona i aneane aku no e like me kela kulana ma'i mua; ua kahaia no oia, a o ka like ole nae 0 leeia me ko kela manawa mua, aohe maikai 0 ka malamaia ana i keia manawa hope. 0 kela poe kahuma'i mua ua pau lakou i ka haalele a he poe hou wale no keia e neho nei. Ma kana olelo, he keu keia a ka poe liookae, liookano a makaala ole i ka iakou hana i ukuia ai lakou,.a lie nuo hookae maoli-Mio i ka poe iliulaula ma'i. 1 kekahi manawa mahope 0 kona kahaia ana ua papa loaia oia aole e hoonioni a hele paha, 0 pilikia leona wahi 1 leahaia ai. He ku i ke aloha kana hoakaka ana mai. I ka wa i pilikia' loa ai oia, jia niakemake loa oia i ke-j kahi o na kahuina'i e hele mai malaila aole nae hookahi 0 lakou i maalo iki mai; pau loa Jakou i ka lioi ilalo a haalele i keia wahine ma'i e na liookahi Hie ka loaa ole o ka mea nana e kokua mai. Ua hoomanawamn—oia pela a liiki. i ka liiki ole ana iaia ke hoomanawanuu hou a nolaila, o ka hana pono wale no i kona manao 0 ke kolo hele a hiki i kahi 0 ka bel'e i liiki al ke kaliea aleu i kekahi o na kahuma'i. laia i lioao ai e ku aku e hele, aole i loaa aku i elua leaina wawae iaia, a 0 kona hina aku la no ia i ka papaliele, a ua aneane paha e piha ka hora, pela kana hoomaopopo, kona wailio ana malaila me kona ike\ ole ae i kekahi mea. I puolio oia i kona pekupekuia e kekahi 0 na kahuma'i me ka liookikina ana iaia uj>, stand up," oia hoi e ku iluna, .e ku iluna, paliea la hoi e liiki ai ke ku ae ua nawaliwali-ke kanaka. He hana hiki no palia ia ina he ikaika- kupono, aka iloko 0 kela kulana nawaliwali, he hana paakiki paha ka hiki pono ke ku e like me ka makemake o ke leahuma'i hookano. E hookikina ana no ke kahuma'i i kela wahine ma'i a komo aku ana kekahi wahine opu aJoha a ikemaka aku la i kela hanaia mai o kona hoakanaka me lie hōloliolona Ta. Nana i hapai ae i ka mea ma'i a kahi kupono a hoonoho iaia malaila. I komo aleu 110 ia e ike i ka mea ma'i a laki loa nae kona komo ana aku i ka wa kupono loa e ike maka ai oia a ,e lilo ai i hoike ikemaka no kela hana ino. Ua koi koke kela wahine e hoihoi i ■ka mea ma'i i, koua hale ponoi, a ua au 'a hoopunipuni mai la nae ke kahuma 'i. E kainailio ana no laua a komo aku ana 0 Mr. John Kamanoulu, ua hoikeia mai iaia na mea i lianaia mainua iho no ka mea ma'i; ua komo pu aku la laua ma ke koi ana e hoihoiia ka mea ma 'i i kona hale ponoi, a ua ano liookelee mai ka ke kahuma'i ia laua no ko laua koi paakiki e hoihoi I ka wa a Mr. Kamanoulu i olelo aku ai oia kekalii 0 na hoa 0 ka Ahaolelo e 110110 mai ana, ua hoka maoli kela kahuma'i me ka nui mai 0 ka walia 1 ka mihi, a me he inea la e komo ae ana kekahi hoopii o keia ano iloko o ka A haolelo. Mamuli 0 ka laua koi ua hoihoiia -mai kela waliine ma'i i kona hale ponoi a malaila oia e īnalamaia mai nei ine ka hele mau mai 0 ke kauka e nana. i na la apau. E hoihoiia aku ana cya no ka halema'i ma Kapalama, ka Haukipila Pake. O ka i,looliia i ka ma'i a i hana lapuwaleia iho la e na*kahuma'i 0 ka Haukipila, aohe ia lie mea okoa; 0 Mrs. Rose Kaleiokamoku Anahu no ia, 1 0 ka wahine i komo aku ai e ike, o Mrs. Deborah Kamanoulu no ia, ka wahine a ka Lunamakaainana Kamanoulu 0 ka Apana Eha. Ua nui ka huhu o Mr. Eckart i kona wa i lohe ai i keia hana a na kahuma'i a he hana no ia i ike oleia eia. He mahalo ka poe ma'i ia Mr, Eckart no ka malama, a ma 0 na kahuma'i wale no ko lakou kuhalahala loa. Aole wale keia o ka hana hewa a kela poe kahuma'i; he wahine hou aku no kekahi i hana lapuwaleia no e like ! iho la no me ko Kaleiokamoku. | Ua hoi aku kela wahi no kona ma'i

no lioi i ka halema'i; ua hapai nae oia a ua kokoke e Alua piKkia o kela wahine, o'ka\ma'i, a o ka hapāi keiki. Aole i oluolu kona ma'i i hoi aku ai i ka Haukipila, a hoomaka kona haakokohi hanau ana, a iloko o kela wa kupilikii loa, ua hookikinaia oia e hoi i ka hale hoohanan keiki, a pehea la e hiki ai ua kokolee loa i ka wa hanau, aohe paha oia e hiki ilaila a hemo e i ke alanui. Pehea la keia ano hana a keia poe kahuma'i haole hookano e hana mai nei i ka hana e ukuia nei lakou me ke dala a Ema Kaleleonalani i hoahu ai mahope nei no'ka pono o kona lahuikanaka? A ina he haawina dala keleahi a ka Ahaolelo i hala i hookaawale ai no keia halema'i, alaila pehea la ke dala o ka lehulehu e lu walei» nei i ka poe hana ole i ka pono o ka lehulehu? He mea pono i na hoa o ka Ahaolel* ke noonoo pono i keia mea. lahon* wale no paha auanei kela halema'i l ka noho kahuwaiwai o Ake a ina paha oia e make aku ana aohe paha e hoomaopopoia mai ana ka pon.) na Hawaii ke hoihoiia aku ilaila, oiāi nae, no lakou ka Moiwahine Ema Kaleleonalani i kukulu ai i kela halema'i, a o kana dala i waiho iho ai no ka pono o kona lahui ke lu waleia nei i keia poe kahuma'i malihini maa ohe i ke ano o kanaka, lie ano hook'ae ma»popo i ka lahui iliulaula, e oleloia na o kanaka Hawaii ka hookae. KAMAAINA,