Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 10, 5 March 1909 — KEKAHI O NA KANAKA KAHIKO LOA ILOKO O KA BANA HAWAII. [ARTICLE]

KEKAHI O NA KANAKA KAHIKO LOA ILOKO O KA BANA HAWAII.

Eia iloko o ka bana Hawaii i kei* la kekahi poe kanaka Hawaii kahik.) loa i noho loihi ia oihana mai ke au mai o V ka Moi o Hawaii nei. Ua pau aku ka hapanui o lakou i ka haalele a elua wale no o i lakou i koe mai a ke noho hoomanawanui nei no. Ua hoomalea lakou e komo i ka 1871 malalo o ke alakai ana a W. Nortlfcot ke kumu puhiohe mua i ka malama o Augate, oiai o kela kumu puhiohe mua ua hana oia he aelike me ke aupuni i ka wa e noho Kuhina Nui ana o Mott-Smith a o J. O. Dominis ke Kiaaina o Oahu nei. Ma Palama kahi i hoomaka mua ai ke a'o ana i ke puhioho i ka 1871. Hookahi wale no makahiki kona noho a'o ana a liaalele a ua paniia mai kona hakahaka e Frank Medina a he mau mahina ekolu wale no kona o ka noho a'o ana a haalele a noho wale mai no kekahi mau mahina aohe kumu. I ka malama o lune o ka 1872 hiki mai o Berger a mai ia manawa mai kona noho kumu ana a hiki mai i keia la. 0 na haumana kahiko loa i komo inai ka hoomaka ana mai o kela hana he puhiohe, oia no o Kaululehua, Jim Pohina, Frank Mahuka, Joe Aea, Sam Kamakaia ame Jack Kuamoo, a ua haalele mai nae lakou a koe o Kaululehua ame Sam Kamakaia a hiki mai i keia la. 1 ka wa o ke au moi he paikau mau ia na keiki puhiohe i na kakahiaka apau me na pualikoa, a i keia manawa akahi no lakou a ike i ka uuku mai o ka lakou hana. I ka 1879, i ka wa e noho Moi ana o Kalakaua, ua haawi makanaia o Kaululehua i ka la 25 o Dekemaba e ka Moi no kona hoopono ame ka makaukau ma keia oihana, a i kona hala ana aku a pii ae n Liliuokalani ma ka nohoalii ua haawi makana houia oia he medala kala no ia k'umu hookahi no. O ka nui o kona mau makahiki 1 noho ai ma keia oihana he 38 a me he mea la e loaa aku ana no iaia he mau makahiki nui hou aku, no ka mea, ho oia mau no kona ikaika. Ua noho hanaia e Kaululehua mai ke au mai o Kamehameha V, Lunalilo, Kalakaua, Liliuokalani, ke Aupuni Kaikawa, ke Aupuni Repubalika malalo o Peresidena Dole, ke Aupuni Teritorc m&lalo o Kiaaina Dole, Kiaaina Carter, Kiaaina Frear, na Aupuni Kalana elua, a ke hoomaopopo iho ua oi loa aku ka loihi o kona manawa i noho ai mamux 0 ko Berger, ka lakou kumu, a ke nana aku me he mea la ua nui ka ike 1 loaa i keia haumana hoomanawanui, a ma kahi nae o ka uku aohe pii ae. ■ ī ka wa e haninini ai ka aila puan a bipi paha iluna o ke pakaukau "a papahele paha e ninini koke iho i k.\ wai hu'ihu'i maluna o ia wahū mea ia e paakiki koke ai ka aila aoJ* hoi e palaha loa aku, a o ka lua aos*j e komo loa iho iloko o ka i'o o ka laau, i hiki ai ke kopekope ae me ka pahL