Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 12, 19 March 1909 — KA VITO MALUNA O KA BILA UKUHANA O KE KULANA KAUHALE. [ARTICLE]

KA VITO MALUNA O KA BILA UKUHANA O KE KULANA KAUHALE.

Xo ka manawa mua loa iloko o keia kau Aliaolelo iJioike mai ai ke Kiaaina i kona hoole ana i ke kakauinoa ana nialuna o ka Bila Helu 08 o ka liale i hooholoia ai iloko o na liale a elua e apono aiia i ka uknia ana o ka' poe i hoohana a hoohana oleia o ke Kulanakauliale ame Kalana o Honoluhi nei e like me ia i ikeia ai e ka lelnileliu. Ua hoalaia miai keia bila 110 ka nana ana aku i ka pono o ka poe i hoolianaia e ke aupuni, a i hoolilo i ko lakou manawa» ma na hana o ka lehulehu, me ka nana ole i na pauaka i hanaia e ka Meia ame ka Papa o na Lunakiai, a ma ia ano wale no ka Ahaolelo i ae aku ai i ka hooholoia ana o kela bila. O ka hoole ana mai a ke Kiaaina i kona kakau ana i kona inoa uialuna o kela hila, ua hookahuaia. ia maluna o na kumu kupono, n wahi ana he kauwa wale no oia na ka lehulehu, a pela hod me ka. Ahaolelo, a o ke kuleana i ke da.la o ka lehulehu 110 ia, a lie mea pouo e hoohanaia ke- elala o ka lehulehu me ke akahele ame ke kupono loa'. Me he mea. la.i ko makou nana ana aku i ka manao o ka, poe noonoo maikai iloko o na aoao kalaiaina Demokarata ame Repuba,lika, nie ka nana ole i ka manao o ka poe noonoo haiki, ua lokalii loa lakou e ike aku i ka uku waleia no o ka poe i hoohana.ia, a o ka ae ana aku e ukuia ka jx>e i ku hana ole, ua like no ia me ke kiola wale ana i na dala o ka lehulehu i ka makani. ' . O keia maoli no ko ke Kiaaina manao o ke kakau ole ana i kela bila e lilo ai i kanawai, o ia hana ana pela, ua liana ia me ka noeau ame ka noonoo akahele i hookahuaia maluna o ke kaulike. Ua maopopo ka mana ole o ka hookohuia ana ame ka lioolianaia ana o kekahi }x»e hana o ke Kulanakauhale, aka aole nae ia he mea e li(»oleia ae ai ko lakou lawelawe ana i na hana o ka lehulehu, a no*ka iwno o ka lehulehu e ukuia aku ai lakou no ko lakou lulii, a o na koi i'kuhana a kekahi |x>hai iho i hookohuia e ka Meia niainua ae o ka !a 4 o Linmii'i, 1900, ke olelo nei makou i ko lakou mana ole a kupont> ole e ukuia aku e ke aupuni. Ua hoole ka Meia i ka mana o ia poe ana i hookohu ai, mamnli o ka lawe ana mai i ko lakou mau inoa im) ke apono ana aku a ka Pa.pa Lunakiai ma kekahi mau pule ae nei \ hala ma ka halawai a ka Papa i malanīa ai, pela iho.la i noho ae ai o John Wilson ame kekahi poe e ae nta ko lakou mau kulana, aole ma kekahi ano e ae'a ka Xeia o ka hookohu ana. _ Penei iho ka palapala a ke Kiaaina e hoole ana i kona kakauinoa ana i ka hila: . "Ke hoihoi hou aku nei au i ka Bila Helu 08 o ka Hale i kapaia Kanawai e līoamana ana i ka Uknia ana o Kekahi Poe r jloo-

hanaia e ke Kulaiiakauliale aine Kalaiia o Honolulu/ i liiki ole ia'u ke apono aku. "I ka nana aku, aia lie elua mau puulu o na kanaka i liookoliuia a i liooliap.aia no ka hana ana i na hana o ke Kulanakauhale ame ke Kalana o Honolulu, a ua loaa ole ka mana o kekahi o ia poe i liookohuia a hoohanaia paha ma ke kanawai, a he hapa wale no hoi o ia poe i lawelawe maoli i na. hana. Oka manao o ka. bila, oiano ka lioamana ana i ka jikuia ana aku o na ukuhana i kela poe ina no ua hana a hana ole paha lakou. \ ''Oiai ua makemake au e apono aku i keia bila no kekahi kuhiu, aka ua liiki ole iiae ia'u ke haas aku pela mamuli o ke ka.uoha a ko'u lunaikehala. Eia ke ku nei ke Kiaaina ame ka Ahaolelo ma ke kulana nialama wale iho no iko ka lehulehu mau pono. Oke <lala, kona hooliloia ana e hoamanaia ana e ka Ahaolelo, aole ia da,la na lakou, aka na ka lehulehu. He kupono maoli no ka hoamana ana aku no ka uku ana no na hana i lawelawe maoliia, a i loaa mai ai na pomaikai i ke Kulanakauhale ame Knlana, ina no aole i hookohu ponoia mai ka poe i lawelawe ia mau hana, aka o ka uku ana, aku nae i kekahi poe> i loaa ole_na hookoliu ponoia ana a i lawelawe ole hoi i kekahi mau liana, ma ko'u manao lie hana kupono ole ka uku ana aku ia lakou i na dala o ka lehulehu, he hoike ana lioi no ke kupono ole o ka hoohanaia ana o na hama o ka lehulehu ma ka hooponopono aupuni Teritore ame Kalana." O keia maoli no ka, manao mua loa o ka bila e like me ia i liookomoia ae ai e Lunamakaainana Kaleiopu iloko o ka Hale, a na ke ke Senate i paku'i mai i wahi'e ukuia ai na Demokarata i kuhana ole, a i w r ahi hoi e mahaloia mai ai'e ka poe koho baloka no keia kau ae e hiki mai ana, pela. iho la paha hoi i lokahi wale aku ai 110 na hoa o ka Hale a hoololi i ko lakou manao mua a apono aku i ka paku'i, oiai no nae- ua lioole mua lakou i ka ukuia ana o kekahi pohai i hana ole, a laa nae ka loaa pono i ka palapala a ke Kiaaina!