Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 13, 26 March 1909 — O KE KEEHI ANA I KA MEA OIOI, HE MEA IA E EHA AI. [ARTICLE]

O KE KEEHI ANA I KA MEA OIOI, HE MEA IA E EHA AI.

XJa hoopu-a wale ae la no makou i kela mau olelo maluna ae la i hoopukaia aku e ka Haku ia Paulo, oiai o Paulo e hele ana ma kana misiona litku i ka poe haipule, mamuli o ka hoohalike ana ae me ka I3ila Pono Kai Lawai 7 a i hookomoia ae eka Meai Hanohano W. J. Coelho 0 Maui maloko 0 ka Aha Senate, a i hooholoia ai hoi maloko o ia hale, ma. ke koho haloka hahani loa ana a na Senate, he ewalu e ku-e ana ia ehiku, no ka hooholoia o ka bila. Ma keia bila e hookapu loa ana ia i ka poe i Hla ole lie li-au kupa Amerika e lawai'a mai kahi mai o na poina-nalu a hiki i kahi maloo i nianao mnoliia aku ua pili keia i na Pake ame na Kepani, ka ]x»e e lawelawe nui nei ma keia oihana. Ua lilo io i mea no na kupa makaainana Ilawaii, na. kamaaina 0 ke Teritore nei, lie mea e ehaeha ai ka manao 110 ka ike ana i na lahui e, e ka.ili ae ana i keia oihana mai ia lakou aku, aka nowai nae ia Lewa? Aole no na Kepani, aole hoi no na Pake, aka no'na kuj>a 110 oka aina. Aole no i hoololi maoliia ae ke Kanawai Lawai'a mai kona ano mua mai, oiai ua loaa no ka mana ame ke kuleana lawai'a 1 na Pake ame na Kepani ma kahi he ekolu mam mile mai ka aina aku, a o ke kahua no ia o ka lakou oihana lawai'a e lawelawe mai nei 1 keia mau la. I mea nae e hiki ai ia lakou ke lawai'a ma na, wahi i noa ia lakou ke lawai'a, e like me ke kuleana i haawiia maloko 0 ke Kanawai Kuimi o Hawaii nei, he pono ke loaa ia lakou he maunu, ma o ka iiele ana e huli maloko mai o na palena mai na poina-nalu mai a hiki 2 ka aekai. * O kahookapu loa ana ia. lakou e liele ma ia mau palena, ua like ai<» ia me ka papa ana aku ia lakou aole e hele i ka laAvai'a, oiai nae maloko o ko lakou aelike me ke Aupuni makua o Amenka, ua loaa aku ia lakoii ka jwno ame ke kuleana e like me ko na. makaainana e ka aina, ma ka imi ana i ,na mea. no lakou e pono ai ka. noho ana. Ua lioala mai ka Mokuaina o Kaleponi iloko o kekahi manawa i hala ae nei, i ka ninau e ku-e ana i ka hele pu ana o na keiki a na Kepani me na keiki a na Amerika. o ke kula hookahi, a o ka mea i ikeia, ua hana aku o Kaleponi«i ka hana e kapae ana. i ka ]x>no malalo oke Kumukanawai i i Kepani e like me ko lakou Kuikahi Panailike. O Kaleponi, oia no kekahi o na Mokuaina 0 Amea*ika, a 0 kela pilikia i ulu ae mawaena 0 na mākaaiiiiana o Kaleponi aine na Kepani, he pilikia ia e hiki ole ai i 'ka. Peresidena ame ka Ahaolelo o Ajnerika l:e hoo|X)nopono koe wale no ka. 'waiho ana aku iloko o ka ]ioopono}x>no ana mai a ke aka. nae, mainuli wale no e ka maliu ana aku a ke Aupuni' i na a'a ana a ka Peeresidena Ru>awcla; e hoopau ana i kela mau manao mawaena o na lahui a elua maluna o kela ninau, i lioea ole mai ai kekahi mau'koi inia a lapana 110 lea po'n'o o makaainana i haawiia malalo v ke Kumukanawai o Amerika iame! ko lakou kuikahi panailike. Ua ku kaokoa loa ae ko Hawafi kulana mai ko Kalei>oni mai. Eia o Hawaii ma kona ano Teri.tpre, o Amei'ika, i loaa ka, 3nana i ka Peresitlena ame. ka Ahaolelo Lahui e aj>ono a ku-e mai i ke ano o kana raa.u mea e hana akii ai, a ma ia ano, he mana ko ka Ahaolelo Lahui e hoopau i ke Kanawai J£umu o Hawaii nei, a e lawe aku i na hoo]>onoj>ono ana no keia aupuni malalo o Amei'ika. O keia bila e kikoo loa aku aha ih>ko o ke kuleana i loaa i iuv Kepani ame kēkahi liiau lahui e' ka pono ia lakou malalo 0 ke Kuniukanawai e Amerika Huipuia, na like pu ia me ke keelii ana aku i ka inea oioi e eha ai, a e hiki niai auanei ka la a na Aupuni, e v koi nuli ai, ke ole ka Ahaolelo o Amerika e kiola mai i na« kanawai o keia ano iloko 0 ke ie opala, a kaili aku i ka ]x>no e loaa nei ia Ilawaii j keia la. Ina nae e wailio malieia ae ana ka ninan e- pili ana i ke ku a ku <«le o keia kanawai i ke kaulike, a e lioi mai ka noonoo ana a i na mea maoli e pono ai ka lehulehu, e loaa a.na ka hoomaopopo ana me ka hoo hewahewa ole, ua ae aku na Ilawaii i na Kepani e kuai mai i na i'a ma na kumukuai pipii loa e hiki ole. ai i na Ilawaii ilihune ke hanai akii i ko lakou mau ohana me na i'a kii]X)no. Ke kau mai nei na maka o ke Aupuni o Amerika e ike i ko Ilawaii nei lawelawe ana i kona maii hana anie kona ma.it kanawai e ku-e 010 aku ai i ko Alnevika launa ana nie na lahui e, aka ina nae e K.onioniia ae ana keia alahele, alaila o ka lioea mai 110 ia o keknhi keehina e kauia aku nei ka hoowahawaha aine ka makemake ole e ko llawaii nei man makaainana. .Maloko o na kahuahana a na aoao kalaiaina kuloko, ua lioike ae na makaaiuana o keia Tevitore i ko lakou makeihake ole i ka hoo3iloia aku o'keia Teritore malalo o ka hooponopono aupuni komisina :ma, aka o ka hoao ana aku nae e imi i kekalii mau mea 0 lioonele sii i na lahni e i ko lakou pono ma keia bila, he waele ana ae ia i ke alahele e komo aku ai iloko o ia hooponopono aupuni ana. E lioomanao e na hoa hanohano 0 ka Hale o na Lunamakaainana, eia ka Pere?i'lena ame ka Ahaolelo Lahui ke kau mai la na maka maluna o ka oukou mau hana, a o ke keelii ana auanei i na mea oioi, he mea ia 110 kakou e eha ai.