Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 13, 26 March 1909 — GARONA KE KIAI HALE IPUKUKUI A I OLE Na keiki Olulo i Hoopakeleia Mailoko Mai o ka Ino. [ARTICLE]

GARONA

KE KIAI HALE IPUKUKUI A I OLE Na keiki Olulo i Hoopakeleia Mailoko Mai o ka Ino.

MOKUNA X. / Mai kela kakahiaka mai ka hoohikihikiia ana o na pu amo na : hu j>t»k;i, a ua koliu mokukaua nuioli ua niokukuna noi i kela ma- • ; 1 w;\ Hie ke kau liou ana īnai o kekahi mau kanaka he umi-kumama-i.;i. 110 ka hoomahuahua ana i ka heluna o na luina o ka mokukuna. I hakalia no a akoakoa kela niau lako noluna o ka moku, o k»i : ,>i!i;tka koke aku la no ia o ka welie ana o ke Akule i ka hohonu, a : :i hala ]>aha he umi mile ia lakou i ka imuna, ua kahea mai la o Pea ia Al'ilmki 110 kona makeniake e kamailio pu me ia, a aia pu lioi . i iak.Miu uia ke keena mahopo, aole he poe okoa ae me lakou. l a ae !a ka lia nuieeie ma ke kino holo<)koa 0 Akllmki iaia - ....-\ik:; akn ;;i i kela mau huaolelo, aka nae ma na papalina o Pe- :• 'a. lie minoaka hooliie wale 110 kana o ka. haawi ana mai, nie he : .-a la na haalieo loa oia no ka lohe ana niai i ka pane'pololei ana aku :i Alahaki 110 kana ninan. l a alav.a aku la nae na niaka o Petela maluna o I>akona, a hoo- ■. ;i!i j;j;ii la i ke kaniailio ana.: Auhi a u«> e ke kanaka opīo, o ka pane au i haawi mai nei la'u. ua pololei loaia, a lie hookahi a'u mea i makemake ai nou, 0 ia 1... k«;u lilo ana mai i lala no keia ]>uali. He oiaio aole loa au i mamake i kau uiau olelo e hookoniokomo mau nei iloko <5 na kaiuaka !. ; ; luua o keia uioku, a he pono lioi e hamau loa kou waha. aole e a'o ;:a ii ia lak«»u 110 na mea e pili ana i ka hewa. '•("a ike 110 oe, he aina kuokoa a lanakila keia, a ua hiki i kela i;n* keia ke hana e liko me kana i ike ai he pono.. Ina oe e komo kiu«' mai ana me makou, alaila o ke kauoha ia oe, o ia no ke ku maknukau niau ana i na mamiwa a]>au e hooko aku i ka hana i hookauia ; ku nialuna ou, aole hoi he kaukai ana a ike mai oe i kekahi kulana knj>ilikii, alaila haawi mai i na kokua ana. "Vn hala maoli keia mau niakahiki elua o ko kaua holo pu ana maluna o keia moku, a ua ike hoi au, o oe kekahi 0 na kanaka a'll e hiiinai aku ai uo kan uiau kokua ana mai ia"u ma keia keehina hana h'.u a'u o ka lawe ana ae nei i niea 110 kakou e ])omaikai ai." "l'a pa(i ae la anei kau mea i mak( inakeai e kamailio mai ia u?" : ninaii aku ai o Alahaki ia Petela me ka wiwo ole. "Ae, na pau ka*u jnau mea i makemnke ai e- hoike aku ia oe, a ii.a he mau mea kekahi au e 11001100 nei e hoopuka mai ia'u, ua liiki īa <H' ke hana mai ])ela me ko'u ke'ake'a ole aku ia oe." "K like no hoi me oe i kamailio mai noi i kou mau manao rne k./u kahamaha ole aku i kou wa e kanuiilio ana, pela no au e kamaili<» aku ai ia oe, me ka huna ole ilio i ko'u mau manao maoli. "Oiai ua lohe aku nei au i kou makemake, nolaila e ae aku ana ;iu, e like me ka. loi'lii o ko'u noho ana maluna o keia moku, aole no kuu makemake maoli, aka 110 ko'u hookikinaia mai e kekahi mea, nolaila e liooko aku ana au i na liana apa.u maluna o keia moku, ma ka mio lie luina, aole loa hoi ma, kekahi ano e hoolilo ai au ia ? u iho .i mea p.iwa a pakaha 1 ka waiwai ame na ola makamae a ke Akua i liana ir.a ; ai." "Auhoa oe e ke kanaka opio," i pane mai ai o Eakona me ke ano «.kalakala. "K akahele loa oe e Alahaki i kau uiea e olelo ai, o lio> koiuo aku 110 auanei oe ia oe iho iloko o ka poino." • 4 Ke akahele loa nei au i ka'u mea e kamailio nei, 110 ka inoii. a«'Jo an i makemake e liapila waleia ko'u uhane e keia mau hanai e ]io..k« -'okono ia mai nei ia'll e liana aku." Xo kekahi iiian minnke ka nolio hamau loa ana o Petela ame n>ak..na nw ke kamailio ole, oiai aole he mao])o]>o o ka laua inea, (: haua aku ai i wahi no Alahaki e komo pu aku ai me lakou, a o ia nae> ka Peī» la o ka i h«yu ana mai: "Malia ]>aha kou niaopopo ole i na kanawai paa. oluna 0 keia n-oku, kou kuuiu o ka hoonana ana mai imua o maua. Ua kauia, kekahi kanawai e a'n, o ke kanaka e huli ku-e mai ana i ila mea a'ii i niakemake ai e hanaia, e liia auanei oia maluna o kekahi o na i-a o ki- kianma o keia moku, ua maopopo mai la anei keia niea ia oe e ' ' . . ' ' ■' : • **Ti»a o ke kanawai ia ea, e hooko aku e. like me kau i ike ai he pono, aka o ko manao ajia he mea ia no'u e maka'u ai, aole loa au e n.aka'n i ke kanaka, aka o ke Akua ka'u e maka u #ku ai." "K akahele i ke ano o kau man huaolelo e hoopuka ai e Alahaki, ' 1 puoho hou mai ai o Hakona, 110 kona aloha 110 hoi ia Alahaki, 0 kau io mai auanei o Petela i ka hoopa'i nuiluna ona. "Ae e akahele loa aku ana au ia'u iho i ole ai e. komo kino aku au iloko o na haiui hewa e alakaiia īu i ka leliuleliu o na ka.naka īiialuna o keia moku," i pane aku ai o Alahaki nie ka wiwo ole. Xo Petela an»e Hakoiui, aole e hiki ia laua ke kanmilio hou mai i ke keiki opio, oiai ua ]>aa, loa ko Alahaki manao aole e ae aku i na pahele ana a kehi mau kanaka ino. "Ileaha la lw»i <_> like nu kou ]>aakiki e keua keiki, pela-no auanei e hookoia aku ai ke kanawai ]>aa maluna o keia moku, i ike inai ai (,(• ame ka ]>oe a]»au maluna o keia īnoku, aole 0 Petela he kanaka 'uiki ko paani wal 'ia, aka he kauaka oia e hooko ana i kana ma.il mea apau 0 hana ai a e kauoha aku ai hoi," wahi a ke kaj>ena me ka leo ! piiia me ka liulm anie ke kuoo, e naka ai na kuli o ka mea e ku a.ku ana imua ona, aka nae 110 Alahaki, aole loa he maka u iloko ona no ke ia kanaka. "Aole o'u kanalua 110 kou liooko io i ka.u- mea e manao iiei e liana maluna o'u, nolaila ua makaukau au e auamo i na ehaeha apau i manaoia e hookauia' niai maluna o'u," i ]iane aku ai o Alahaki me ka h o malie. "Malia palia ke kuhihewa mai nei oe he wahi .uuku wak 110 keia a'u i kau ai no ka poe apau e hoao ana e ku-e mai i ka'u man kauolia a ]>ela au e ike aku nei ia oe e kena keiki paakiki, mai kuhihowa oe ma ka pa ana a ka makaui, oiai e alakai hewaia auanei oe iloko o k<* kuhiliewa, oiai e hooa aku ana kou nioku i kahi o ka> p>hu la'i malie e ]>oino ai be. ' '•() kahi o ka poe hookiekie a]>au o keia moku e lewalewa ai aia 110 ia iluna o ka I-a o ka moku, a o keia kou wahi e Alahaki a'u i manao ai ilaila oe e a'oia ai no kau mau liaua hookiokie a pakike i ke ka]H*na a ona hoi o keia inoku." "O ke keehina au e makehiake la e hoohana aku 110 ke kau ana mai i ka hoopa'i ma.luna o'u, aole ia he mea nou e pomaikai ai. l a hiki ia m- ke liana e like me kau i makemake ai, aka e hoomanao nae «.e, aole loa au i kau ma.i maluna 0 keia uioku, a i noho aku hoi malalo ou mainuli 0 ko'u makennlke iho, aka mamuli o na hāna liina, nui au ame kekahi o kou ma.u kanaka. Ke manao nei au ua mao]>opo 11.ai la ia ee ke kumu o kun hoea ana inai iluna nei 0 kou moku." "Pa maopop,> ia'u kau mau mea e kamailio mai nei e Alahaki, aka a.-le nae au i niauao ua hiki ia oe ke hoomaopopo mai ia'u," wa.hi a IVtela me ke ku okoa ana ae iluna, a hele mai la: me ka paa ana mai o kona mau lima ma ka poohiwi 0 Alahaki, a hoomaka hou mai la e kamailio me ka leo o ka mea i kauia ka woli me he moo nahesa la e hoouiaka ana e iiookuu mai i kona mau w T ai awa nialuna. o Alal>aki. "K hoomanao 00 e Alahaki, ina oe e lioike ana i kekahi hiona 0 kr ku-e i ka'u niau kauolui inma o na kanaka maluna o keia nioku, e ike no ananei oe i ko liia iluna o ka i-a o ke kia mua. ' Me kela mau huaolelo hope, ua haalele mai la o Petela ia> lalo o

ke keena kapena a pii aku la noluna o ka oneki, no ka nana ana i na kanaka. Ia liala ana mai o Petda noluna o ka oneki, ua liuliu pu ilio la no hoi o Bakona na ka ukali ana mai nnihope ona, a o ia ka ua kanak.i nei o ka i ana aku ia Alalmki: "E .ikahele )oa oe e ke keiki opio ia Petola, a i hoike aku au ia i-e ea, aole oia he kanaka o hooko ole ama i na niea a kona waha e lioopuka ai, o keia ka'u a'o ia oe, a mai hoike aku i kekalii mau liana hookiekie iaia." "Auhoa oe e F)hkona, aole anei ou hoomanao iho, ua noho aie oe ia'u, mamuli o ko'u hoopakele ana i kou La ike au i ke kulana kupilikii i loaa aku ia oe, a i mea nou e pakele. ae ai mai ka make niai, ua lawe'aku au i ke ola o kekahi ,mau kaaiaka elua, e hooko a;iia i ka laua hana. "I ka nianawa e kau ana. ka oi o ka pahi kaua a kekahi o laua ina ko puuwai ua hu mai la ko'u aloha- nou, a ia wa i hoike aku ai au i ka'u mau hana hoopake-le no kou ola. xV }>ehea e ala mai ana anei kou mau lima a ku-e mai ia'u? "Iloko o keia manawa loilii o ko'u noho ana maluna o keia moku, aole loa au i imi r.ku .i kekahi mau mea e lioopilikia aku ai i kekahi kanaka, a i hoike hou aku au ia oe ea, ina i liiki ia'u ke liele lanakila mai kela ma.nawa a'u i maliuka ai, aole. loa au e kuniakaia- i na kanaka apau maluna o ka oneki o keia moku, aka o ko oukou inakemake ana mai ia'u e konio pu aku iloko o ka oukou mau liana hakiliaki kanawai a mau hana powa hoi, aole loa e hiki i.kuu uhane ke ae aku ia mau alakai la.lau a.na. u \i liiki ana anei ia oe ke hoike mai ia'u ike kuiuu e nokeia nei nu e hookikinaia e lilo i niea hoopae ma-lu i na waiwai liewa, a e lilo lioi i lala īm kekalii puali 'powa i»a moku e uuuiilo ae aua • n:i keia kr«i. I leaha la ka'u i hana aku ai, a heaha hoi ka mea nui e upu īa 111ai nei e h>aa mai a'u aku'i!" "Aole e liiki ia'u ke pane aku i kau ninau e Alahaki, 1 ' wahi a Jjakona nie ke ano wiwo a hoopepe. "Auhea oe o Hakona, ua_hiki ia oe ke nanakee mai i ko'u mau manaolana opiopio, ua liiki ia oe ke hehihehi ku iho i ka upu ana a kuu uhane, aka iua e heKunauao ae ana oe- ina paha he keiki kau i loaa ka haawina e like nie a'u ke ano, alaila nialia palia. o haiuani mai kou ano uahoa, a kau mai kou aloha maluna o'u. Malia paha aole lie mau manao o ia ano i komohia aku iloko ou nuunuli o kou alakaiia iloko o keia mau ha.na mai kou mau la kamalii mai a liiki wale i ko kanaka nuikua ana, ina ]x i la e lawe aku ike a'o ana a kahi keiki makua ole, a. e ukaliia. auanei kou uiau kapuai wawae» e na hoopomaikai ana he nui." O na waimaka niai na lihilihi mai o Hakona ka pane no keia mau <,lelo a Alahaki, alaila ua luili aku la o Hakona pii noluna o ka oneki, me ka hoao hou «>le īuai e nana ia Alahaki, no ka mea ua komo loa aku na. olelo a ke kanaka oj>io iloko o kona puuwai. "Ile waimaka ka'u o ka ike ana aku nei ma na maka o Bakona, eia nae hoi aole oia i pa.ue iki mai nei ia'u, a manao no hoi au aole* i like ka uahoa o kona puuwai e like la ine ko Potela, aka ke kauma.hu nei nae au no ka iiiki ole ana iaia ke'kokua uuii ia'u, i wahi no'u e pakele a.i." Ke holoholo la o Alahaki iloko o ke keena hojie o ka moku, a ke naka. la hoi kona kino no ka hooj>a'i i hoomakaukaaiia e kau nuii maluna ona, aka aole no nae ia lie mea e hoololiia ae ai kona īnanao j»aa o ku-e niau aku i nn liana hewa apau, koe wale no ka. hiki ole iaia kealo ae i ka wa o ka j>oino ame ka j>ilikia. e kau mai ana maluna ona.. K noke ana no nae ua o A'lahaki i ka holoholo ine ka uoonoo nui a.nn i kona hojiona e kau mai ana, ua iho mai la o Petela ilalo me ke.kalii o na kaiuaka uialihiui, a ia nianawa i pane mai ai o Petela ia Alahaki. "E hoi koko oe e hiamoe i keia manawa ano, oiai ua j>au mai nei na uwaki i ka hoonohonolu>ia, a ua hoomauia aku la no oe nio ka'u uwaki e kn maā ai i ka hoi'a umi-kiimamalua. o keia j)o." Ale ko A.lahaki pane leo ole aku, ua hoi aku la oia a luna o kona wahi nioe, eia nae a'ole e liiki koke iaia ke hiamoo, a ko lohe mai la no oia i ko kaniailio o Petela me kona hoa, me ko laua. noke ana i ka nana i ka palapala aina o ka Moana Iniaua. 0 ko Petela kokoolua e kainailio jni ana, oia ko kaj>ena o ka moku ili i hoohikihikiia niai ai na j>u īualuiui o ko lakou nei nioku, a o ka inoa o ua kana.ka la o I>urania e like nie ka Alahaki e lolie la, i ke kahea ae o Petola. i kona inoa. 1 ka hoea ana īna.i i ka hora nini-kliniama.lua, ua j)ii aku la o Alabaki noluna o ka oneki, a iko aku la i kekahi j>oo kanaka o'noiiohu mai ana mamua o ka moku, e noke nui ana i ka hana j>oka, a iko aku la no hoi oia oia ka ko lakou moku ke hooiho aku nei iloko o ke Kowa 0 Kuna e komo akn ai i ka Moana Iniana, Uā noho wale aku la no o Ala-haki nana i ka hana niai a kola j>oe kanaka, a i ka hiki ana mai i ka hora elua o ka wauaao, ua lilo mai la ko ku ana o ka hoo ia Alahaki, a mahojK" koke iho o ia manawa i pii niai ai o Petela iluna 0 ka oneki no ka nana ana i kana uwaki. "Eia ka ia oe ka hoe e Alahaki?" i ninau mai ai o Pete.la iaia i ike mai a.i iko ku a.ku o Alahaki ma kahi oka hoe. kk Ua pau nae j)ahn ko ano hookiokio eaf "Alai noho oo a hoonauluulu wale mai ia'u, no ka moa aole h>a i loaa aku ia' oe kokahi moa o hoa.laāa niai ai na olelo o kena ano,' wahi a Alahaki me ka hooniniu ana ao i ka huila o ka hoe. I kela manawa no hoi i pii nuii a.i o I)uraina a noke niai' la i ke kamailio pu uie Petela, a. ma ka Alahaki hoolohe aku i ka laua ina.u kamailio ua inaojx>j)o aku la iaia, aole ka lakou e liooko koko aku ana i na hana powa a liiki i ka hala hoj)o ana mai o ke ko\va, aia laikou a komo pono aku i ka moana Iniaua, alaila o ka wa ia e makaala a,ku ai i ka> nioku e maa.lo ae ana ma ko lakou alahele, no ka lawe ana niai 1 na waiwai aj>au inaluna o ka moku. He elua inan j>ulo okoa, ia o kakali ai niainua o ka hooko ana aku i na liana i lioola.la innaia ai no ko lakon mau ])omaikai, a o ia ka Petela o' ka hoike ana aku ia ])urama, ua lawa kela manawa no ke akakuu ana. mai o ko Alahaki mau mauao hookiekie a lilo i mea lawelawo j>u me lakou ma na hana ekaeka. MOKUNA XI. | līe ekolu pule.mai kela mauawa i haalolo aku ai ka mokukuna i na kai o Kina me na lako kaua no ka powa ana i na nioku ma ka moaua, ua komo aku la lakou noi no ka. Moana Iniana, o kau j>ono ana hoi ko lakou ihu no ka Lae .Manaolana. Xo Alahaki, aole loa i loli iki ae kona mau ano mai keia ma- ( nawa niai a Petela i nina'u ai iaia e pili ana i kona lilo ana i'nai i lioa no koia puali powa, a ua loaa aku ka 'ike i na. inea apau maluna o ka moku, ua ]>aa ka ma.nao o kela oj>io g inake oia mamua o kona ae ana e hookaii aku i kona lima ina ka lawe ana mai i ke ola makaniao o poe e halawai inai ana nie lakou maluna o kekalii mau moku ma ka. moana. He hookahi nae mea nana i hoopioloke aku i ka mauao o Potela o ia 110 kona ike ana aku i ke aloha o na luina o kona moku ia Alal>aki, 'oiai mamuli o na hana maikai a kela opio, a mamuli o na olelo oluolu mai kona walui aku, ua lioo]>o]>eia aku ka manao o ka ha]>anui o lakou, a iko maoli i ke koikoi o ka hewa e'ka.u aku ana, maluna o ko lakou īnau uhane niAinuli' o keia hana. a lakou e hele nei e hooko. O ka Alahaki hana mo kela ]>oe keiki a ka hewa, o ia no ko a' > ana i kekahi o lakou i ka heluholu, ke a'o pu ana hoi i kekahi ]>oe i ke ano o ka holo moku ana, a i ka. manawa e loaa ai o kekahi i ka pilikia ma kana mau hana e eleu mau aku ana o Alahaki ma'ka. haawi ana i kana mau kokua, a ma' ia ano iho la, ua kau mai na. maka o kela -poo kanaka maluna o Alahaki me iia manao mahalo, me ka makaukau mau o haawi mai i ka lakou maii kokua ana ina e owaka ak i ana ko Alakai wahi ia lakou o kokua mai. , Aole i Pau.