Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 18, 30 April 1909 — CHARLES FARBANKS IMUA O KA AHAOLELO Haawi Oia he Haiolelo i Piha i ka Waiwai a Ohohia Nuia e ka Poe Makaikai. [ARTICLE]

CHARLES FARBANKS IMUA O KA AHAOLELO

Haawi Oia he Haiolelo i Piha i ka Waiwai a Ohohia Nuia e ka Poe Makaikai.

Mamuli o kekahi kono i waihoia aku iimua o ka Hope Peresidena Fairbanks o Amerika Huipuia i pau, a i hoea. mai nei hoi e luakaha i ka nani o ka Paredaiso o ka Pakipika, ua hooha.nohano ae oia i ka Ahaolelo kuloko ma | 0 kona hoea ana ae iloko o ka Haie o| na Lunamakaainana, a haawi ae i ke-; kahi ha'iolelo kuli'u i lilo i mea ohohla nuiia e ka poe apau 1 lohe i kona ha'iolelo ana, ma ke k»kahiaka o ka Poakahi nei. Ua hele ka Hale o na Lunamakaalnana a piha i ka poe makaikai, a kuku wale mai. kekahi poe mawaho mai o ka lanai, aka aole .no nae i hooneleia aku i ka lohe ana i ka leo o kekahi o na kanaka koikoi o Ameilka Huipuia. He lellakila ke kulana o keia kanalea, a he makaukau ha'iolelo hoi kona 1 lihi launa ole aku ko Hawaii nei poe. Ua hoolaunaia mai ola e .ka Peresina o ke Senāte Mr. W. O. Smith, me kona haawi 'ana mai i kekahi mau olelo pokole' o ka hoolauna, a wahi ana: "He hanohano 'nui i ili iho maluna o'u ka hoolauna ana aku imua. o oukou I ka Mea Hanohano ka Hope Peresidena i pau Charles W. Fairbanks o Amerika Huipuia, ka mea i komo lloko o ka hooponopono aupuni o 'Amerika no na makahikl l«huiehu i aui ae nei. "Ua hoohanohano ia mai leakou mamuli o kona kipa ana mal nel lo kakou, a ke manao nel no au, aole i oi ae ko kakou hookipa ana mai 1 kekahi malihini koikoi e like la me ia i keia la," a iaia i hooki iho ai, ua kahea mai la oia ia Mr. Fairchiid e hookipa aku i ka malihini kiekie ma ka aoao 0 ka Haie o na Senatoa, he kono hol 1 hookoia aku e ke Senatoa mai Kauai mai. I ko Mr. Fairchild wehe ana i na olelo mua o ka hookipa ma ka aoao 0 ke Senate, ua noi mai oia i ka maiihini e kala iaia, oiai he kanaka oia no na malako, kahi ana I hoohala ai no na makahiki he iwakalua, aka 1 ke kuu ana mai nae ka hana i kana ha'iolelo pokole, ua hiki ole ke ikeia aku no na kula uliuli mai o Kealu, kona wahi o ka hele ana mai. Ua kau aku hoi ka hanohano o ka hookipa ana mai i ka malihini, ma ka aoao o ka Hale o na Lunamakaainana 1 ka Mea Hanohano Sheldon o ka Wal Ulailiahi o Waimea, a wahl ana: "He hanohano nui ka i hookauia mai maluna o'u ma ka aoao o na hoa

Hawaii o ka Ahaolelo e pahola aku ia oe e Mr. Fairbanks, no ka hookipa ohaoha ana mai ma ko makou mau aekai nei, ua like hoi ia me ka mea maa ia makou na Hawaii i ka olelo ana, 'Aloha nui.' "Ke manao nei makou, ua loaa maoli he ulia laki ia makou, ma o kou iilo ana i kahaka nui, a i hoaloha hoi nana e kokua mai ia mākou. "O ka mea ano nui maahei, o ia no kā. hookumuia ana o kekahi aupuni no ka lehulehu, me, ka haawi anX.i ka ikaika koho haloka iloko o ka lima o •na Amerika Hawaii. He hoike ana keia, aia no ka hilinai ana mai a Amerika no ka pono o na oihana kuloko iloko o ko makou mau lima. E ike aku ana no oe, aole i hoi nele ia mau upu ana, a ke hooia aku nei au, he o ia mau no ke ano o na kanaka Hawaii mai kinohi mai,.ka heahea amē ka hookipa i kamahele e hoea mai ana ma ko lakou mau ipuka." . I kona hooki ana iho i kana mau olelo- pokole o ke kulana keonimana oiaio, ua haawi aku la oia i ke aloha, a ia manawa hoi i ku mai ai o Mr. Fairbanks iluna no ka pane ana mai ma kona aoao no na olelo ohaoha oj ka hooklpa i paholaia aku imua ona. Penei iho ke ano nui o kana ha'iolelo, oiar ua hiki ole ke hoikela aku na mea apau i puka mai kona waha mai, -mamuli o ka nui 01e..0 ke keena e komo aku ai, aka nae e lawa ana no lea ike ana o ka lehulehu ma na mea ano nui i kamailioia. eia: "E Mr. Peresidena, Mr. lu, ke Kiaaina, Senatoa Fairchild, ,Mr. Sheldon ame na ,Hoa o ka Ahaolelo: Aoie au i hoea ,mai nei imua o oukou no ka haawl ana aku i kekahl ha'iolelo lolhi, no ka mea ma ko'u hoomaopopo ana, eia au iwaena o ka oukou mau hana kumau, a iloko hol o na liora e kokoke aku nei e hookuu ka Ahaolelo, ka manawa i makemake nuiia ai, ka hoopau pono ana ae i kekahi mau hana ano nui. I hele mai nei au no ka haawi ana aku i na hoo maikai ana ia oukou, no ka oukou hookipa ohaoha ana mai ia'u ame ko'u mau hoahele, e loaa ole ai. no ia'u na huaolelo kuponō no ka hoike ana aku i ka nui palena ole o na mahalo ana no kaioukou i hana mai a4 no makou. Ke haawi aku nel au i~na hoomaikal ana i na keonimana na lakou na olelo hoolauna o ka hookipa i pahola mai nei imua o'u ame ko'u mau hoa, ma ko oukou aoao. "He hauoii kamahao keia i loaa ia'u

- iea. h/tUi.wai pn m iia. aai>fc a - js. 1 hnlia o ka. A&a/»!*k> o Ha*aU - i -:, a i a* no hoi a» «a kipa ::3iX r>-i aa l ko <ratocm Jfta.u 1 īīOLīe.n'ii rtf> o kela. majoa/> aioha 4..ia a no ka nrea, vsraa eo 5 lanlima ma na hana i <, ai o Hawaii I hapa no lut o Arr«nika. Hnipoia. Owrao pa <*icahs i komo aka ma ka h/.»olala. ana k<: Ka/ja»rai Kttmo, k« kajaawai hoi : wokahoaia ai keia Ahaoieio, saoa e mai nr.\ 1 keia hanohano malnna Mamuli o ka soeaa o ka:.i<i kakaokelo kaulana, I ol a«r hoi ->.;yna o ka na kanaka e ae, Uio kakoo i halawal pu ai 1 k«ia la r.<i kj~- aao h« raaa makaainana llke ka aina hookahi, a o oa kanaka . h* mea. maikai ole: na'u ka hrrike ae I ktma inoa, o ia no o Pereg >r*a McKiuVfey, ka. m«a &ajoa i boo- . o ia kakou i hookahi malalx> o ka .»•%« hoko, a ke lana nei no kaa mar.<o e hikl mal ana ka la a Jte4a mau '■kupuni e kukulu ae ai i Jda boo- ' ,-iao no ke kanaka kalaiaina nana 1 • :a I mahele no ka Kh- ; 'r*aJiica. nui hookahi o ao r*es. Me ka hauoii oo h'/i au e hoike f.'i n*A imua o oukou, no keia ha'lana. aku imua o na hoa o ka --Holeio, no ka mea no na makahiki 'umi-k umamaiua I haia a* nei, ua ia'u ka hanohano o ka hui pa me na kanaka hana kanawai o rr;'-rika Hulpuia, a ua ike hoi i k« - ..koi o ka hana i kau aku maluna <,-i h'/Ktxa o kekahi aha kau kanamai na Teritore, na Mokuaina a : aku i ka AhaoleJo Lahui. () iea mea i makemakeia na keia. *kela kanaka kau kanawai, o ia ro Xona hoohana ana 1 kela noonoo ona, a e hoilK aku I ka ir,a>:aukaij apa*j i ioaa iaia, no ka poi, ka hana. nui a koikoi i lieau aku oua, a rna Ja ano'e loaa auarH ;afa ka mahaiola maf, "Malak> o ke Kanawai Kumu a ma-t'>-i i hooholo al ma Wakinekona, i ku 'i ■:: •}ra al kfc aupunl a oukou e hana v-!. a l hookaawale ai hol i Aha/jlelo oukou. I'a Hke o!e no na mana/> o -kahi poe no keia haawi ana aku ia \ k»-ia jK>no, aka nw rnam uli o rx-e ana mai o ke au o ka manawa , ai ka naaua<-> o ka makou hana kn.) I!a hookoe nae makou 1 ka. pono f i ko makou aoao n ko'no aXu i ke V. .y ī!na e like me Klaaiha Frear nei, k;, nea nana e hoolilo i ka oukwu man 1 mea. oie, a rna!una ae hoi o ri;i nana apau a ka Ahaoieio o Hawaii, ke noho mai la ka Abaole3o Lai. :\ u Amerika Pluipuia. t*a hiki no nae ia'u ke oielo ae, ua n<) ka mahalola ame ka hanohano j k<, oukou AhaOlelo, mamuii o ka oiHa ansl o kekahi o na fcafi;»wai i ho«»hotoia e oukou mai na Mjk«; kanawai ae, e ka Ahaoleio Lahe hoik« ana mai hoi keia i ka nwi r, ko oukou naauao ma ka hana v."ai ana. - t."a pahala mai nei au e kekahi o r.i na lakou i hoolauna jrial nei la'u me na. olelo hooklpa.ma ke ano 'he malihlni, aka owau no kekah» hoanoho o kā haie hookahi me oukoa; a Ina, paha e noho loihi iho «na au rne oakou, ke maka'u nei au, o >>ukou ke kaawale aku ana mai a'u «ku. "No na makahlki he umi i hala ae *e»l, ua huli nui au i ka moolelo o Hanali nel, olai oia e ku ana malaio o ka IvK»pakefe ana a ka hae Amerika ■n' ku hialaai nui, a oiai hoi eia au k- hehi maoii nei I ka lepo o Hawaii, r>oinJla. ua hauoli maoJi au I ka ike »n/i aku i ka hoohana naauao ana o na kanaka o keia Teritore i kela pono i ia lakou, ma ke lioho ana i Kona poe kau kanawai, a ke hauoli l»u itei no hoi au i ka ike ana 1 ko oukou poo o ia o Kiaaina F*rear. o ka nui o na bila a kekahi kau kanawai e hookomo ai, kona komu e mahaloia ai, aka mamuli o ke »no o na blla i hoohoioia ame kona vu-e lkalka ana 1 ka hooholola o na yP.VL maikai ole? Ma ko'u kamaaina ma na mea olaio, he oi loa ae ka waivat o ke ku mau ana ma ka aoao e ku-e aku ai I na kanawai maikai ole, •% ina e hoopaaia ana kona inoa ma>ko o ka buke «noolelo mahope o ka hfw»kuu ana o ka Ahaolelo aia ola ma k.i aoao ku-e no ka pono o ka lehu-i*-hu. aiaila e liio ana ia I mea nona «■ haaheo ai. 'He hookahi a'u mea i makemake & a kamalllo aku, he mea hol 1 plll i aupuni apau, o ia no ka uhaiil. Ua Maa keia mea i na ahaolelo apau, a ■*> ka mea I ko oakou hoounaia ana :ifi± « ko oukou mau haku, aia lakou <f- kaukal mal la o ka hol aku o oume na puolo no lakou e pono ai, « tntk la ano iho la, e kapaela ae ana | />» nukou hoohana ana aku I fta mea i'mo maoli, ma ka paklko ana mai 1 ta hwlUo o ka Ahaolelo. i 'K« hauoli nei nae au i ka iohe ana imtf ka Pereaidena mai o ke Bcnate, «ia oukou ke noonoo nei I na biia haawinii malalo mai o na loaa makahiki, « Ina pela io ea, ua hooko ponola ka rula malkai, oia no ka hooiilo ana »ku aole e oi mamua o na mea loaa uiai. "I ko'u hooki ana iho i ka'u mau ke mahalo aku nei au 1 ka oukou h<K»klpa ohaoha ana mai la'u, a.- ina f»ha no ka halawai hou me ka haawi- ■ a lakl e halawai hou ana no iuikou, *ka nae ma na wahi apau a'u hele »1. aoie au e hoopoina ana no keia fci>) pu ana o kakou. "la'u e alawa ae al ma na kaiaulu o ko oukou alna aloha, ala na hiona »pau e haaheo ai ko oukou Teritore, ka aina kulaiwi o oukou, a i noho ai! «ukou a kupa a kamaalna, a maJuna • kona lepo e moe aku ai ka oukbu oinu mea aloha. Oiai e haaheo, ana ma ko oukou ano he mau Hawftil olalo k aka nae ua hool loala aku \o oukou haaheo ma ko oukou Ulo *na he mau makaainana Amerlka lo. M LTa kaa I ka Lunahoomalu Hoi«tein 7iH olelo hope, e hoike mal ana i ka lil<> ana o kela kipa ana mai o Mr ; KairbankH I mea e hoohanohanola ai Ahaolelo o ke Terltore. Ua lululima ka Hope PereMdena i i>«,» me na hoa hanohano o ka Aha!n>lo, me ka hele makalkai ana I na )r/i » kakau ana ma na paia o k& Haie Ahaoleio, a huii hoi aku na mea , ( ,au no ka palna awakea.

n. howanMla ka hoopuka ana aku l kekahl mau palapala a na makamaka a kela pule ac, e m»manawamil ■aaai no!