Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 20, 14 May 1909 — MA O KE KUAPO AINA E LOAA AI HE MAU HOME HOOKUONOONO [ARTICLE]

MA O KE KUAPO AINA E LOAA AI HE MAU HOME HOOKUONOONO

O kekahi o na kuapo aina ano nui loa i hanaia iloko o ke au hooponopono aupuni o Kiaaina Frear, ua hiki aku ia i ka hopena o na kukakuka ana, a o na pepa hooiilo aku a hoolilo mai ua makaukau no ke kakauinoa ihe o na Luna Aupuni ame na Luna Nui o ka Hui Mahiko o Puunene, Maui Agriculutural Compe-ny. O na aina e makaukau nei no ke kuapoia, oia no na aina e waiho la ma Haiku, Maui i onaia e ka Maui Agricultural Company, nona ka nui he ewalu haneri ame kanahiku-kuma-makolu eka, e lilo ia no ke Teritore, no ka mahelehele ana aku i mau aina hookuonoono no ka poe makemake i mau aina hookuonoono, oiai o ka aina he nani mai o a o a he kupono ka. lepo me ka momona no ke kanu halakahiki. He aina mahiko ia mamua iloko o na makahiki he aneane iwakalua i kaahope aku n^. Ma ka aoao hoi o ke Aupuni e hoolilo aku ai i ka Maui Agrricultural Company, he aneane umi-kumam.alua haneri eka , aina ma Omaopio, KTula, Maui e hiki ole ai ke maheleheleia aku no ka noho hookuonoono ana o ka poe makemake e mahi liilii, mamuli o ke kumu pilikia nūi hookahi o ia ka nele i ka wai. O kela aina o Omaopio, he aina kupono loa ia no ke kanu ko, a mai kupono ole no paha ina i mamao loa mai kahi aku o ka wai, aka oiai ka Mahiko o Puunene ua lako i ka wai e hiki kupono loa ai ke 'hookahekahe me ka nui ole o ka lilo mai na auwai nui mai i eliia pela e lilo ai ia aina i aina waiwai nui, oiai ke mahiia nei no kekahi hapa o ia aina. Ma ka nana ana ma keia mau kuapo . aina, ua hoopomaikai likeia na aoao a elua. Ua lilo mai i ke aupuni kekahi aina waiwai nui no ka pomaikai o ka poe mahi liilii e hoopomaikai ia mai ai ke Aupuni ma ka loaa ana i mau home no kona mau makaainana. ame ka ohi mau i na auhau mahuahuau mai ia mau aina mai i oi loa aku na ioaa mamua o ko keia manawa, a ua loaa pu hoi i ka Mahiko o Puunene ka pomaikai mamuli o ka lilo ana aku o kekahi aina nui momona i kupono no ka mahiko, eia nae, aole e pau pono ana kela mau eka he umi-kuma-malua haneri a oi i ka mahiia, aneane no paha ma kahi o ka ewalu hanei 1 ! eka oi aku a emi mai kahi kupono i ka % mahi, a he ano kaulike nae ka. pomaikai ma na aoao elua i ka nana aku. . - ' ; Ua akenui. loa o H. P. Baldwin e holopono kela kuapo aina, aole -no ka' manao wale no na pomaikai nfiui e loaa mai ana mamull. o mai o kela aina mahiko nyi» afca-.no kona makemake pu e loaa i mau home hookuonoono no ka poe makaainana e imi a e ake ana e kuonoono a e hooholomua i na hana imi pomaikai iluna o ka aina i kokua pu ai hoi ma ka hoolako ana aku i na mea hemāhema o na limahana mahiko. He kumuhana keia i moe lolii iloko 0 ka lima o ke Kiaaina no ka manawa loihi aneane elima mahina, a iloko o ia manawa ua noonoo akahele loa oia 1 keia ninau kuapo aina, a i ka manawa hope loa ua hooholo iho la e apono ia kuapo ana a o ka hana wale no i koe o ke kakauinoa i'ho iluna o na palapala hoolilo a o ka pau ana ia o ka naluea ana o ka noonoo no ia ninau. Oia ka ke Komi'sina Aina Aupuni Pratt i kamailio ae ai, "O ke kuapoia ana mai o keia mau aina ma Nahiku he hoopalahalaha ana aku ia i. na aina hookuonoono ma Maui. O kela aina i lilo mai la i ke Aupuni ma keia kuapo e hoolawa ana ia i na he,mahema apau o ka poe mahi liilii. He nui a lawa kupono ka wal no ka hoolako ana a he aina kupono ia no ka lc<ihanaia ame ka mahiia me ka nui eii ♦ na hoolilo."