Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 23, 4 June 1909 — HE OIA MAU NO KE KULANA O NA KEPANI OLOHANI Makemake Nuiia na Kanaka Hana ma na Mahiko Lehulehu i Haaleleia e ka Poe Kepani. [ARTICLE]

HE OIA MAU NO KE KULANA O NA KEPANI OLOHANI

Makemake Nuiia na Kanaka Hana ma na Mahiko Lehulehu i Haaleleia e ka Poe Kepani.

He oia mau no ke ku ana o na Kepani Olohani ma ko lakou aoao me ka manao e hoohoka aku i na mahiko o keia mokupuni, aka nae ma na mahiko o Waianae ame Waimanalo, aia no kolaila poe Kepani ke noho hana mai nei me ka lokahi me ka mahiko. Aole no i lilo ka olohani ana o na mahiko e ae, i mea na na ona mahiko e minainina ai no ke poho o na mahiko, aka ke ku nei no lakou ma ka aoao e hoohoka aku i ka poe na lakou e hoeueu nei i na hana olohani, ma na ano apau, ;Ma ka Poakolu nei i hoopuka ae ai ka Ahaliui o ka poe kanu ko i ka hoolaha, no ka makemakeia ana i 1900 kanaka wawahi olohani no ka hana ana ma na mahiko, i haaleleia e na Ke•pani, me ka uku ana ia lakou i $1.50 0 ka la. Ua kukakuka pu hoi leeia ahahui me ka poe o ka hui kaauwila no ka holo ana o na kaa i ka wanaao, i hiki ai ke halihaliia mai ka poe hana mai na wahi loihi mai o keia kulanakauhale, no ka halihali ana aku no na kaaahi, a o na lilo apau rio ke kii ana ia na ka ahahui o ka poe kanu ko, e auamo ia mau hoolilo. Eia no he heluna nui o na Kepani olohani ke noho mai nei ma na mahiko me ke kakali ana o ka hookoia o Ha lakou mau koi, aka nae o ka poe hookikina loa no i ka mahiko, kl? »1 ukuia aku ma ka Poalua nei ma ka, mahiko o Kahuku, a kauohaia aku« e haalele i ka mahiko. He kanalima ka nui o kela poe Kepani, a o lakou no na alakai iia lakdu 1 hoeueu i ka manao olohani iwaena o ka nui o na Kepani e ae ma ia mahiko. Ua hoike ae ka nui o na Kepani i koe aku i ko lakou makemake loa e hoi hou i ka liana, i na e liookuuia aku ana lakou e hana e like me ko lakou mau manao ponoi, a no ka mea i ka hoomaopopo aku, ua ike maoli lakou i ke kuhihewa o ko lakou ae wale ana aku i ka manao o ka poe hoeueu olohani. No ka makau o hoopoinoia aku na Kepani e hoi h'ou ana i ka hana mahiko e ko lakou lahui ponoi, pela ko Kawailoa poe Kepani e kunana mai nei, aole he hoi e hana no ka mahiko,

a ina e loaa aku ana ia lakou na kokua ana mai ka mahiko aku, i ka wa e hoea mai ai ka pilikia, alaila e boi hou ana no lakou e hana. O ko Honolulu nei poe Kepani kekahi e loheloheia aku nei ka nainunamu no na hana a ka poe na lakou keia liana hoeuen, oiai ua olelo ae kekahi Kepani e noho hana nei malalo o na haole, i kona koiia ana aku e hookupu mai i eliina tlala no ka waihona kokua, no ka manawa. mua loa, a i ka lua mai o ka manawa ua koi houia aku oia e lulu mai no i elinia dala hou, me kona haawi ana mai i kela mau dala, a i ke kolu o ka manawa, ua hoea hou aku la ke koi no ka hookupu ana mai i uini dala hou, a no ka nui minamina o kela Kepani no kana'mau dala i lilo ma'uwale no ka nialama ana i ka poe palaualelo, nolaila ua ku a ma.'i maoli oia. Eia no nae o Maikino ma ke kaena nei no ko lakou lanakila maluna o na mahir ko, a e like no me kana e kamailio mau nei, e hoea mai ana ka manawa e olohani ai na Kepani o na mahiko apau. _Ua oili ae kekahi lohe maopopo ole ma ka pule aku nei i hala no ka olohani ana o kekahi mau mahiko mawaho akn nēi o ka Oahu nei, eia nae o ka loaa 'ana mai o na lono oiaio e pili ana no ia mea, aole he maopopo. Ua hele na hale koolimaliiiia o na JT2pa\!?i Jhā Honolulu nei a piha i na Kepani olohani o na mahiko o ka hoi :ana mai nei a noho ma keia kulanakauha}e,. ke noho nei lakou me ka pouliuli nre ke leaukai aku i ka mea e hoikeia akn ana ia lakou 'mai na alakai aku o keia hana, a i kela ame keia manawa, e ninau mau mai* ana lakou ia Makino, ina paha uā ae aku na mahiko i ka lakou mau koi, a o ka Makino wale no e kauoha aku ana e hoomanawanui. O wai o keia mau aoao ke lanakila anai.ma keia ninau olohani, na keia mua aku e hoike mai. Ma-ka hoomaopopo ana aku i ka nui o na tTala e ukuia nei i ka poe wawahi olohani iloko o keia mau pule, aia ma kahi o ke kanaono kaukani dala, a ke ike nei na Kepani i leo lakou poho, mamuli o ke komo ole ana mai o kela mau dala iloko o ko laleou niau eke.