Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 25, 18 June 1909 — UA HALA O MAKUA KELEMENEKE. [ARTICLE]

UA HALA O MAKUA KELEMENEKE.

Ma ke kakahiaka nui poniponi o ka Poaha i hala i lele loa ae ai ka hanu hope loa o ke Kahunapule Kakolika a Makua KelemAeke maloko o ke kahua Misiona Kakolika ma Roma. He kahunapule oia i kamaaina a i ike nuiia iwaena o na Hawaii apau no na makahiki lehulehu I kaahope e lawelawe ana i ka hana a e kaaheie ana me kona klno palupalu iwaena o na hoahanau me ka hoomanawanui. He omaiai no kona no kekahi mau la i hala a hui iho me kona nawaliwali elemakule ua lawa loa ia haawina kaumaha e hiki ole ai ke palekana ae mai na lima mai o ka make. Ua lilo kona hala ana aku la i haawe kaumaha na na haneri o ka poe i kamaaina i kana mau hana aloha iwaena o na hoahanau, ka poe i loohia i na ma'i like ole, a peia pu me ka poe i loohia i na haawina popilikia maloko 'o na halema'i. • He mau makahiki lehulehu kona o ka hana ana me ka pauaho ole iwaena o na kanaka o Honolulu nei, a he mau makahiiki ia i emi ole iho malalo *o ka hapa kenekulia. He makua oluolu me ka manao ikaika no ka hana e hoopakele aē i na uhane o na kanaka hewa mai ka make ae. • Ua hanauia oia ma ka la 9 o lune 0 ka A. D. 1832, a i kona manawa i make, aku la, ua aneane e piha iaia na makahiki he 77 ma keia ola ana. Ma ka! A. D. 1863 i hiki mua mai ai oia 1 Hawaii nei, a ma ka mokupuni o Hawaii oia i noho diakona mua ai me lea Makua Damiana i make ai ma Molokai'. • Ma ka A. D. 1882, ūa hoi loa mai oia a hookahua loa i Honolulu nei, a oiai oia e noho ana ma ka.Mokupuni 0 Hawaii ua lawelawe nui oia i ka hana ma na Apana o Puna, Kau ame Kohala. O kana hana mua loa i lawelawe al maanei o ia no kona lawe ana T ka hooponopono ana o ke Kula Nui o St. Louis malalo o kona malu, a mahope mai ua kohoia oia i kokua Kahunapule no Roma me ka malama pu 1 na halehalawai ma Kalihi, Mōanatua ame Punahou. E hele mau ana oia e ike i na poe ma'i maloko o ka halema'i Moiwahine me ka haawi ana i na olelo hoolana 1 ka poe ma'i, aole malaila wale aka maloko kekahi o ka halepaahao, ka halema'i o na Pupule ame ka halema'i ma Kalihi-kai. Ma kekahi manawa kokoke i hala ae nei ua kaa aku malalo ona ka malama ana i ka halehalawai o Waikiki ame Kalīhi-waena, a e ike ihauia ana kona holo mau maluna o kona lio no ka malama ana i na halawai ma keia mau wahi i kela ame k§ia la, iloko o ka ua ame ka w;ela o ka la me lea hoomanawanui. Aole i lilo ka ua i mea alai mai iaia ma. kona alahele, oiai ua kau nui loa aku kona manao no ka pono o kana poe hipa, He maikai no kona noonoo a 'hiki i ke ahiahi -mamua iho o kona make ana a ua moe aku la oia me ka auwe ole. O kona pilikoko wale no i maopopo o ia kana keiki he Ka■hunapule i keia wa aia ma ka mokupuni o Kilona. Ma ke kakahiaka Poalima ae i malamaia ai kona anaina haipule maloko o ka luakini o Roma a hoolewaia aku kona kino lepo no ka Pa-ilina o Koula.