Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 29, 16 July 1909 — HE HOONANEA NO KA MANAWA [ARTICLE]

HE HOONANEA NO KA MANAWA

"Maikai kena manao ou, owau io ke pii aku i ai na kakou i kakahiaka a malia aole oe e hoi mai a hiki i ke kalua ana aku o ka'u imu." O ko lakou nei noho aku la ia a ahiahi hoi mai la no hoi na kaikamahine a lakou ua hele no hoi ua mau u'i la a ulumahiehie, he panau wale no ia io aia nei, aohe wahi mea a ka'uka'ulua iho. He mea kau la i ka ike mai i na makua, a hoopepe iho e like hoi me kekahi poe keiki, aole nae me ia keia mau kaikamahine. A pau ka paina ahiahi, a mamua o ko lakou hoi ana e moe ma ia po, ua eleu ae la no o Hoakiki a ninau aku la no i na kaikamahine i ka i ana aku: '' E u iho hou ana no nae paha olua i kahakai i ke kakahiaka ea.l" "Heaha auanei kau ninau mai ia maua no ia mea, e iho aku ana no maua i kahakai," i pane mai ai kekahi o laua, me ke ano hooioi o ka olelo ana. "He nui no hoi na hana o kauhale nei na olua e hana ai, eia nae o ka hele wale īho la no ka olua i na la apau. Ua hiki no hoi ia olua ke kokua mai ia mama ma ma kekahi mau hana, aole nae o olua.wahi mea a kokua iki mai ia laua, me ko olua ike no ua palupalu laua la." "Ia oe auanei ia wahi! Eia no ka ia maua ko maua mau wawae. Aole maua e hoolohe aku ana i kau e kena wahi kanaka, a oiai ua pau no kou kuleana e ka makua maluna o maua, nolaila, i i ae no maua e iho i ka la' apopo o ia iho la no, a i manao no maua e noho ua hiki no," "0 ko'u wahi manao wale iho la no ia o ka ninau ana aku la ia olua, "a me kela mau olelo hope a Hoakiki, ua hoi nui aku la lakou e hiamoe ma ia po. Aole i wehewehe pono ae kaiao, o ke ala mai la no ia o na kaikamahine, komo no ko laua lole a o ka puka aku la no ia hele. Ke ho-a iki mai la hoi o Hoakiki, a i na kaikamahine no ka oili ana mai o ko ia la ala mai la no ia, a hookolo mai la mahope o laua. Ike aku la keia i na kaikamahine ana me ka nui o na kamalii e iho ana mamua, a o ko ia nei iho aku la no ia he alanui okoa me ka makaala loa ana nae o ikeia mai oia e lakou. Ke iho la nae ua kamalii la me ka piha olioli, a i ka hoea ana aku i kahi 0 ka punawai ua i aku la ke kaikamaliine nana ke kane loli i kona mau hoa: "E iho e aku oukou mamua, e hoo maha iki ae hoi au maanei nei a pau ka maopaopa alaila au iho aku, a maiia aole no oukou e hiki aku i kahakai loa aku no oukou ia'u." No ke ake nui no*o na kamalii e hoea 1 kahakai aole no o lakou noonoo mai no ka noho ana iho la o ia hoa o lakou mahope nei, a ke hoomau la no lakou i ka iho ana me ka hoolohe ole mai i ka ia nei kamailio aku. He mea no hoi kau i ua- kamalii la a komo iho ka manao hoohuoi no keia hoa o lakou, oiai e hana mau ana keia kaikamahine pela i na manawa apau a lakou e liiki aku ai ma kela punawai. Eia hoi o Hoakiki ke hoomakakiu aku nei i ke kaikamahine ana, heaha la keia hana nui o kona noho ana iho la mahope nei. Ke pee aku nei keia me ke kau nui aku e ike i ka hana a kana kaikamahine. Ke aloalo la na maka o ua kaikamahine la ma o a maanei, a no koha ike ole aku i kekahi mea, oiai hoi kona mau lioa, aia lakou i kahi kaawale loa mai iaia aku, nolaila'ua hoomaka aela keia e kahea. "E Loli el e Loli e! eia au la ua liiki mai, hoi mai kaua ua meha ke kula, aohe lele pueo," a he "mau sekona helu wale no ,ia kakali ana aku ana, oili inai ana he kanaka opio mailoko ne o ka punawai, a ia ike ana mai i ka u'i o Kuapuu, o kona hopu mai la no ia iaia nei a alakai aku la ma kekahi wahi upapali makai aku o ka punawai, pau aku la ka Hoakiki ike ana ia laua. He hookahi no nae mea maa i ka poe konane o ia au i ka hoonee ana i ka iliili; o ia ke kike ka ala, uwe ka mamane, o ke ku keia, o ka holo kela; a pela wale iho la no laua a iiiki i ka pau ana; ua huli hoi mai la o'Loli no ka luawai, a hala aku la hoi ka wahine no kahakai. 0 i kali hoi ko Hoakiki a .hala paha ka hora hookahi, o ko ia nei ku ae la no ia iluna, a hele aku la ma kahi o ke kaikamahine ana o ka noho ana, a ia wa oia i kahea akn ai e like me ka hana ana a kana kaikamahine. '*E Loli e! e Loli e! eia au la ua hiki mai, hoi mai kaua ua meha ke kula aohe lele pueo." 1 hakalia no a pau ke kanaenae ana a ua wahi kanaka aei, o ka oili koke mai la no ia o Loli ma ke kino kanaka mailoko ae o ka np kona kuhihewa paha o ua "wahine nei no ia ana, ua hoi hoū mai la mai kahakā.l mai, a i hakalia no iaia a oili pono ae iwaho, o ka paa koke aku ia . no ,ia iaia nei, a malee oe e kena kolohe. O ka mea apiki nae i ko ia nei nana ana iho iloko o kori& lim4V aole'ih'o la' ke kino kanaka, aka he Loli ka inJa e waiho ana, a heaha la hoi, loaa hoi paha ka i'a a ua kanaka e hoi aku ai o kauhale, lawa hoi ka ohana i lea pihi nui. 0 ko ia nei hookomo iho la np ia i ka loli iloko o kana eke, kau ae la maluna o kona kua, a huli hoi aku la no kauhale, me ka nana hou ole aku i na kaikamaliine a lakou. Aole i hoi mai kona hoa i kela manawa me ka ai, nolāila me ko ia nei kamailio ole aku i na luahine no ka loaa ana o kana i'a, o kona noho iho la no ia pokepoke i ka loli, a hookomo iloko o ka lawalu me ka luau, a hele a hoea mai ka ai, ua paa ka ia nei mau lawalu loli, a kali aku o ka a o ka imu, he hookahi hoi ke kalua like ana me ka ai. 1 ke kalua ana o ka imu, ua hoi akula laua nei hoomaha, a aole no hoi he wahi mea a ninau iki mai o na luahine i ka ia nei i'a o ka iho ana i ka lawai'a ma ia la, aka ke hoopu wale aku nei no keia. > I O ia noho ko lakou nei a hiki i ke ahiahi, ua hoea mai la na kaikamahine a lakou, ua hele no hoi a eena na maka, o ia no oe o ka lio akahi no a kauia, a o ko Hoakiki hoeu aku la no ia i kona kokoolua i ka i ana aku: "Auhea oe, ua akoakoa mai la hoi kakou ea, e kii aku ka imu a kaua e huai, ua hele na kaikamahine a kaua a ha'elia'e, o ke komo wahi ai ana no ka hoi i kakahiaka nei, ua hele paha kela la a houpolewalewa." Ia hala ana aku Hoapuu e huai i ka imu, ua i aku la o Hoakiki i na kaikamahine: I< Auhea olua, o ko%

iho aku nei hoi ia i ka lawai'a a no ka loaa ole o ka'u i'a, hoi okoa mai nei au a kii aku nei i kahi puaa a kakou e kalua me ka uala. Ua hana laulauia e maua me ka luau, a ke huai mai la o Hoapuu i ka imu. No ke aloha ae no hoi ia olua e na kaikamahine i ka hoi mai aole a kakou walii i'a o kauhale nei, pela maua i' kalua aku nei i ka puaa a kakou. '•'He ahiahi ahaaina keia no kakou, 0 ka uala mahanahana ae no hoi a o ka poke ae o ka puaa me ka luau, he ono mai hoi kaii. Auhea: nae olua e u hoi ii<» olua iloko o ko olua wahi e ai ai, a mawaho nei no lloi makou,'' a ke noke la ua mau kaikamahine la i ka akaaka no ka piha loa i ka olioli, a hoi aku la noloko o ke ana e kali ai o ka laweia aku o ka uala ame ka laua puaa. Ia laua no a komo iloko o ke ana, o ko Hoakiki eleu aku la nq ia a na laulau loli, na uala nunui no hoi, lawe aku la a i ua mau kaikamahine nei me ka'i ana aku: "Eia mai ka olua mau mea ai, a aia ihea ka olua opihi o ka iho ana aku nei me ka olua wahi limu hoi' akahi mai la hoi ka ono 1 na mea o kahakai." "Eia aku no i ka lohelau kahi i kau ai, a ma ka puaa wale aku ana no ko maua ai, ma ka meā malihini," a o ka hoomaka iho la no ia o laua e nuu i ka poke loli me ka uala. 0 ko laua nei ai ia a hiki i ka olelo ana ae o kekahi kaikamahine i kekahi: "He keu hoi ka hauna o Jteia puaa, he noho mau hoi ka ai e kupeleia nei, eia nae he keu ka olala." "Nawai no e momona i kou noke no hoi i ka opaopa i ka opu o ka puaa. - Hanaiia aku auanei, o kau hana mau. iho la no ka hoomaneoneo i ka opu, a pehea no la e ai nui mai ai ka puaa i ka ai." 1 ka maona ana hoi o Hoakiki, ua komo mai la oia iloko o ke ana, a ninau mai la i na kaikamahine i ka pane ana mai: "Ua maona nae paha olua eaf" ■'' Ae ua maona maua, eia hoi p'aha ano hoopapailua mai nei hoi i ka olala puaa a kakoii. He noho. mau hoi ka ai la, pehea la hoi i momona ole ail" "Aole paha kena he puaa, o kekahi kane no hoi kena a olua o Loli. Iho aku no hoi olua i kakahiaka nei, mahope aku no au o ka iho hakilo ana i ka olua hana e iho mau nei o kahakai. "Ua loaa pono aku kekahi o olua ia'u i keia la me ka Loli e noho ana i ka punawai, a oia no hoi kena a olua o ka ai ana iho la a maona, e pepehi muaia no hoi paha e olua ia makou a make, alaila lealea hoi paha ka hele ana, aflle hoi e like me ( keia mau hana a olua." . I ka lohe ana no o ua mau kaikamahine nei o kekahi no ka keia o na kane a laua, o kolaua hoomaka aku la no ia e luai, aole no hoi o ka luai a lohe ae i ke a'o, aka he hookahi no hele ana o ka luai a hiki i ko laua make ana. a ku iho la ka olelo a kahi kaaka: "E make olua e kena mau kaikaniahine kolohe e pono ai." Pipi holo kaao.