Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 32, 6 August 1909 — HAINA NANE [ARTICLE]

HAINA NANE

E oluolu hou mai oe no ka elua o ka manawa no ka'u halna o ka nane a W. B. Kaukaweli Homo o ka la 16 0 Iulai, e olelo ana ua wahi nane nei penei: He Kama ka'u i hanau mahoeia iloko o Kui ka Hekili nei ke ola'i a ka Uwila i Kaneohe, he lei a he miliinili na ka ua punohu ula i ka moana O ka mua o luhi la a maua me ia nei, ke noho nei ia maluna o ka aina, me ke kiiohi ana i ka hono o na moku, mea ole k* piina ka ihona pali, e lekei ana maliina o na mauna, a no ka mea, ke i mai nei ka Haku owau no ka malamalama o ke ao nei, o ke kulanakauhaie i ku ma kahi kiekie aole loa ia e nalowale, oiai o ka mea huna o ka aina ua ikeia. O ka lua o kuu luhi wahine ole, ua hookuuia aku ia e hele maluna o na ale kupikipikio o ka moana nui kai holionu, e pehia ana lioi e na huna kai lelehune, kai heahea i ka ili me he ieui la e houhou mai ana i kuu poli, ua kaahele ia e laua ka aina me ke kai a o ko laua aloha no oukou ua lawa ia no ke kaapuni ana'i ka honua holookoa. Ninau 3. Owai ka inoa o kuu mahoe mua? Haina, Panana. Ninau 2. Owai ka inoa o ka mahoe elua? Haina Panana. Penei paha i maopopo ai, no ka mahoe mua eia io oia ma ka aina nei, o ke panana ka mea e maopopo ai na palena o ka aina, nana e kuhikuhi mai 1 na kihi eha o ka honua, © nalo olo aku ai kekahi mea i kona ike. No ka lua hoi o ka mahoe, o ke Panana ka mea nana e liookele ka moku, a oiai hoi ina aole ke' Panana aole e hiki ke puni ke ao holookoa o ia pokakaa wale iho no a halia poele ka papai o Honolulu a o keia mau mahoe ae la la he mau milimili keia na ke kapena o ka moku. Ke lana nei ko'u manao ua loaa pono akti 1 a ka lua huna a Diabalo i ke Panaua a ka haole, e kala mai ina ua liu aku la ka ike a ua panana nei alaila e lioihoi hou mai. Me ka Lunahooponopono ko'u mahalo nui ame na keiki oniu hua meka ia ko'u welina. Owau iho no me ka mahalo, J. K. HOMELANI.

Ua knpono mai la ka pahuna i ka piko. ke lo'u nei i ka iwi aoao, aole ia e pakele ia Ulili kela wahi manu lioloholo kahakai. Kiiia mai ko makanal —L, H. & Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha kaua: Eia mai ka'u haina e pili ana i ka nane Lei a Mr. J. W. Kakelamaluikaleo o ka la 25 o lune, 1909 i hala. E oluolu oe e liookomo iho ina he wahi kaawale kekahi o ka hiwahiwa a ka.Lahui o ia keia malalo iho: He lei ko'u i mahele ia i na pauku ekolu, poo, kino, ame ka pewa. Ina i huiia kuu kiuo ame kuu pewa, e loaa ana au ia oukou kiai ana ma na hokele o ka poe waiwai, na piramida nuHui. na taoweīa kiekie loa a hiki loa aku no ma na home o ka poo ilihune. 1. Ke hui ia kuu kino me kuu pewa e loaa no au he Ona no ka mea he Ona. no leela ame keia kanaka no kona hale I iho. 2. Ā ina hoi o kuu kino wale no j e ikeia ana au e oukou he 0, he mea o i'a. 3. A ina e huiia kuu poo ame kuu kino, e loaa no au he "Waio. 4. A ina hoi e huiia kuu poo, ame kuu pewa, alaila ua hooluhi, hoouluhua hoonaukiuki loa aku au ia oukou, aka e lilo loa ana nae au i enemi ino loa no oukovi, o ia hoi he "waina. 5. A ina e hniia kuu poo, kino, ame ! pewa alaila e ike oukou i ua lei nei o'u e hosanaia ana maluna o ka papaaina a ka poe waiwai a kaana puia no hoi ma na papaaina a ka poe ilihune, a ma kona waha o halelu ana i ka halelu a Davida ke alii me ka hooho ana; ua noho alii iho au maluna o ke aiai 0 ke dala me ka lelolelo o ke gula, ua noho iho maluna o ka ulakolako ame ka hauoli. Ninau 1. Owai ke poo o kuu leif Haina, Wai. 1 Ninau 2. Owai ke kino o kuu lei?: Haina, O. ! Ninau 3. Owai ka pewa o kuu leil J Haina Na. | Ninau 4. Owai keia halelu? Haina, j He olelo, a pela aku. ] Niiiau 5. Owai ka inoa piha o kuu' lei? Haina, Waiona. Ina ua kulike ole leeia me ka haina a ka mea nana ka nane, e kala mai. k MRS. KELIIKANAKAOLE HAAHEO. Ua kapeke loa mai la kau pahuna ma ka pewa hi'u, ke kupaka ae nei ke Kohola o Alika; eia iho no la ke hoekepue ae la, hahau houia ma ke poo i loaa pono ke kolohe! —L. H. Ino Koolau —e Ino Koola —u, A aikena ana i ka ua o Koolau, Ke ua mai la i Maelieli, Ke howa'awa'a ae la i Heeia. Ke kupaka mai la ka ua i ke kai, Haa hula lea ka ua i Ahuimanu, Ka ua poai mauka o Kahaluu —e. Luuluu wa le. Luuluu i ka puolo waimaka a ke | aloha e Alia la Ha'o e. | Mr. Lunahooponopono, Aloha oe: E J oluolu mai i keia manao malalo iho jna he wahi rumi kaawale kekahi o ke kino aka wailiula o ka hiwahiwa a ka lahui alaila e hookomo iho i ka'u wahi

puolo malaila i ike mai ai na kini huli mea pohihihi o keia au holomua o ka naauao mai Hawaii pui moku o Keawe a hoea i ka mole olu o Lehua i ke kai. Wahi a J. W. K. Kakeiamaluikaleo i kapekupeku iho ai ma ka nupepa Kuokoa o lune la 25 aoao 5 e olelo ana penei: He lei ka kona i maheleia i na pauku ekolu he poo, kino pewa. Ina e hui ia ke kino. me ka pewa hi'u alaila e loaa aku ana ka oia ia kakou e ku kiai ana ma na Hokele o ka poe waiwai e like paha me ka lana Hokele, Hawaii Hokele, Moana Hokele na Piramida nunui na taowera kiekie loa a hoea loa aku no nia na home o ka poe ilihune. Haina, Ona (owner) oia hoi he haka maluna o na hokele o ka poe waiwai e lilee me Mr. lana ka ona nona ponoi ia mau hokele e ku kiai ana i kona pono ame kona pomaikai a ua hoea loa mai no kela huaolelo Ona (owner) ia kakou i ka poe ilihune e like me k;eia: Ona aina, ona pahale, a ona hale hoolimalima paha ame na waiwai no apau i noho ona ia e ka poe waiwai ame ka poe ilihune. E hewa paha auanei ka i'a a ke alii a Umiamaka la he o-kea oloko a'u hoi e hooheno ae ai: ' '. ' He Bela ia no mua he huki kaiil&L 1 k& ha iva, : • . A he puluini oneki no ka papāhe- I —le.. Owau mai ka Ona ka haku o 'ia waika—i. A ina ka o ke kino w&le no e> ike ana ka kakou i kona helu e kau. ana ma Ladana wahi a kamalii hq olali ka oia no na kai holuholu a he bea huluhulu holo hau anu hoi no Alika no na ailana o Nupepeki. Haina, O he mea e pono ai ka papa aina a he mea pepehi i na Kohola e like me ka Hamabai, Eamuela ame ka Laikuela hi'u walawala. Nona hoi an i hoomanao ae ai i keia mau wahi lalani mele a ka poe holokahiki penei: 0-i lua kahi o-i'a i ka ehuehu a ke wa—i. Papani ke 0 holu e ka Aia —na. Walawala ka hi'u o ka Laikuela, Ka-wewe ka laina i ka lihi Ha—u. A. ina hoi e huiia ke poo me ka pauku kino a koe ka pewa hi'u alaila e hoomanao o ka leo o ka mea e kala ana ma ka waoiiahele ke( hea mai nei i ka poe luuluu ame ka poe kaumaha e hele aku kā kakou apau i ona la a nana ka kakou e hoomaha mai. A-lū no hoi ka uwea i Kaneohe. Haina, Ki—o, oia hoi he Honowa ma ka olelo Hawaii kumu he hoopau ana i ka pilikia ma kahi waonahele waoakua kanaka ole a ma na kauhale liilii hooleina moka o kakou. Aole keia he ki-o a he ld-owai paha aka he ki-o leeia oia no ko kakou inu ana i na paakai hoonaha ame ka ai ana 1-na Huaale ame na mea like i mea e pau ai' ka hookuku ke opihapiha ka nanahu 'o ke panoo, nalulu poniuniu ka opu hu'i oleleha na maka i ka hookakaaia e na huaale a pela aku. E awiwi! E awiwi!! E awiwi aku!!! a loaa aleu oia i kahi mehameha e hoomaha io mai auanei oia ia kakou apau loa. Su-a kela. A ina lioi e huiia ke poo me ka pewa hi'u alaila ua hooluhi a hoouluhua a hoonauleiuki loa ka oia ia kakou aka e lilo ana ka oia i enemi ino loa no kaleou. Pololei wahi a kahi taata. Haina, Ki-na o ke Ki-na e loaa ana ma na lala a ma ke kino liolookoa paha 0 kekalii mea he oiaio loa ua hooluhi hoouluhua hoonauleiuki a hoomaewaewa maoli ha hana a ke ki-na ia kakou e like me na oopa e ekekei ana, na maka eha hoi e olelialeha ana, na ihu ole hoi e uhi paapu ia ana na muumuu hoi e liokake ana i ka ipukai wahi a kahiko. Nolaila o ke ki-na lie mau palapu ia 1 loaa wale i na mea kino apau loa nona paha keia wahi hooheno ana: Pau ia wai la kuu ki-na? I ke koko no o lesu Ola hou.la au ia wai? I Ke koko no o lesu. Ina 6 huiia ke poo me ke kino ame ka pewa hi'u, alaila e like ana me ka hi'u Samand'ke penu pe-u iho halale ke kai i na lehelehe.' TJa olelo ia e ike ana ka kakou i ua lei nei ona e hosana ia ana maluna o ka papa aina a ka poe waiwai a e kaana pu ia ana no hoi me ka papa aina a ka poe ilihune. E na makamaka heluhelu a hooipoipo nane o keia au holomua o ka naauao e hoakaka iki ae au'i ke ano 'o keia huiia ana o ke poo me ke kino ame ka pauku hi'u he hoohuiia ana keia houluulu ia hoahuia a hoakoakoa ia hoi a e hosana ia ana hoi maluna o ka papa aina a ka poe waiwai oia no ke kani-kani o na mea gula ame ke dala ame ka hao a i kaana pu ia hoi me ka papaaina a ka poe ilihune nona hoi keia wahi hooheiio: Hala—kau ka pahi me ke O, Hala kika hoi ke puna me ke ki. He hiohio mai hoi tau o tahi waha, j Ua like wale no mai Kaena a Waialua. A ua olelo hou mai no ka nane aia fea ma kona wa'ha kekahi halelu i paanaau a Davida ke alii ka mea haku Halelu kaulana loa i ka i ana ae: Ua olelo ka aia iloko o kona naau aohn j Akua, Halelu 53:1 Me ka hooho haakei a hookano ana,'ua nohoalii iho ka oia maluna o ke aiai o ke dala ame ka lelolelo ula o ke gula ua noho 4ioi maluna o ke ulakolako ame ka hauoli a hoole ae la ka waha o ka ai-a aohe Akua i ka lani. , Ninau 1. Owai ke poo o kuu leH Haina, Ki. Ninau 2. Owai ke kino <6 kuu leif

Haina, 0. Ninau 3. Owai ka pewa o kuu leil Haina, Na. Ninau 4. Owai kela Halelu i paanaau mau ma kona waha? Haina, Halelu 53:1. Owai ka inoa piha o ua lei la o'u? Haina, Kiona ma ka olelo Hawaii a o Ziona hoi ma ka olelo haole, oia no kekahi mauna hoano o ke Akua i olelo ia ma ka Baibala e nana ma na Halelu a Davida. A ina no hoi aia aku la au i kn malu he kna-wa o na hono a Piilani i ka luna o Pa'upa'u alaila e loaa pono aku ana o Kamaiopili e lou ana i kahi ulu a maua. Ua hiki haki no! Mea mai hoi oe! Ahea la ka hoi? Mea mai hoi oe! Ahea la ka hoi? Mea mai hoi oe! Ahea la ka hoif Me na keiki oniu hua mekala o ka papa pa'i ko'u welina pau ole. Ke huli hoi nei au ua ahiahi ke pa mai nei ka makani Kaili aloha o kuu home. J. K. W. MAKANIKEOE, Keena Oihana o Magoon Eloek, Eumi 97. Ua loaa io mai la o Kamaiopili i* oe. xia kapalulu mai la kau kiina ik% ulu ilalo o ka papa-ku i o Milu la. Kiina mai no a ka ulu i ka wekiu; aole e hoi nele tia kanaka, hoao hoa ia mai!—L. H.