Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 35, 27 August 1909 — KE PAHELE MANU O KE AU KAHIKO. [ARTICLE]

KE PAHELE MANU O KE AU KAHIKO.

I ke au kahiko o Hawaii nei, he like 010 ke pahele ana i na manu e laa ka liwi, ka Apapane ame na manu noho kuahiwi apau, a he okoa no hoi ke alehe ana i na manu o ke kula, e laa ke kuhukuku ame ke kolea, a ho okoa no hoi ke alehe ana i na koloa ahiu. Ikla keia hoakaka e wehewehe ana ia i ke ano o ka alehe ana i ke kolea, oia hoi ma ka olelo a kahiko ua kapaia ia hana alehe manu he "Kapio Kolea." Ma kahi o ke kanalima a kanaono paha makahiki i hala ae nei, he hana mau na na keiki o ia au ke kapio ana i ke Kolea. NMahope o ke puhiia ana o ka makawela i ke ahi a oneanea, o ia ka wa e hanaia ai kela alehe manu; Aohe alehe waleia o ke Kolea i na manawa apau, aka he manawa wale no ko ia hana. I ka wa e ike nuiia ai ka eu mai o ke poko, o ia ka wa e ike nuiia ai ke kolea i ka lele, a he wa nui puia o ka uhini, maluna o ka lau mauu. Mahope o ka hala ana o ka mahina hookahi a elua paha oia ka wa e hoomaka ia aku ai ke alehe ana a ka poe i lehia, no ka mea, ia wa e ikeia aku ana *kā uliuli o ka umauma o ke kolea a e hoomaopopoia ana ua momona ke kolea. 0 ka hana mua loa a na keiki a pau pu no me na makua, huli ana i ke aloalo o ka ilima a i ole ia ko- aloalo o ka ulei, 'no ka mea, oia mau ano laau he palupalu ke hoopio aole paapaaina wale. Ma ka makawela i puhipuhiia a oneanea e hana ai i kela mau kapio» 0 ke poo nui o ke aloalo ilima a ulei paha ua houia a paa loa ilalo o ka lepo, a ma ke poo palupalu e hoopaaia; ai ke kaula olona i miloia, a ina aole ke olona o ke kaula ilihau, malino a~ pulu niu paha. Ua hoopaa ia kela kaula i ke poo maluna o ke alolo ilima a o ka piko o ke kaula ua hoopaaia 1 kekahi laau i hoopaaia ilalo o ka lepo, a ipaluna o kela laau ka uhini e kauia ai, a i yka wa e lele mai ai 0 ke kolea a i£e i ka uhini e hele aku ana ia e kiko, a i ka huki ana mai i ka uhini e hemo ae ana ka laau 1 hoopaaia ai ke kipuka a hei ae la i ka wawae o ke kolea ia. o kona paa iho la no ia. 1 mea e nui koke &i ka manu e' Eui na alehe ka pono a ka mea hookahi, k pela 'aku ana kekahi keiki. I ka wa e paa ai na kapio i ka hanaia e hoi āna kela ame keia keiki e pee iloko o ke opu nahelehele i ole e ike mai ke kolea aole e kau ma kela ma J kawela. I ka wa e paa ai ke kolea, 0 ke keiki nana ia kapio e holo kiki aku ana oia e hopu o ko-o ke ,kaula l; i hoopaaia ai a ina aolē ka hemo o ka huki puia o ke kapio a lele ka manu. He -nui na hana kolohe. ia au, aole akoakoa o na keiki apau i kahi hdo ij kahi, he mau keiki aku ana ma kekahi makawelā a pela aku ana i kekahi maka'wela, o ka oi loa nae o kii maikai hookahi no keiki i kana makawela aole e nui ka hakaka. He hana huahuwa no kela 0' na kO- - o ia au; i ka Fa e ike m{ii ai kekahi keiki a poe keiki paha i ke ki£ lia o kekahi, e hoao ana kekahi maū keiki e hana ma ke ano & hoopakil- - mai ike keiki i laki. - if I ka wa e ike ai na keiki ua paa ka lakou mau kapio i ka hana, ioi ae la a ioko o ke opu nahelehele ā ,pee, a i ka wa e leie' mai ai o ke kolea e kahea ae ana lakou, "Kikipe! Kikipe! " Eia ka manao e kahea aku ana i ke kolea lele mai a kui» iho. ma ka makawela ana a i ole a lakou paha i kau ai i ka lakou mau kapio. • 0 ka hana hoi a na keiki i ka wa a lakou e ike mai ai e lele mai ana ke kolea a kuu iho niā ka makawelā a kekahi keiki, oia paha ka mea laki : iki o lakou, eia hoi ka lakou hana, e kahea ana lakou i ke kolea, "Oleha! Oleha!" Eia ka manao, e hoemu aku ana i ka manu aohe ma ke lele mai a kuu iho i ka makawela a kahi keiki kulia o lakou a o ka leile loa aku la no ia o ke kolea a kuu aku ana he wahi okoa. Aohe manao iloko o kela poe keiki huahuwa o ka loaa ana mai o ka manui i kela hoakeiki o lakou a manao iho he ola ia nona ame kona ohana, aole, o ka makemake no e'hookahi ka nele like ana o lakou apau a hoi nele 1 ka. hale me ke poho wale o ka manawa, helu ole ka la, a nele no hoi i kahi mea e paina iho ai. He hana keia i hanaia he mau makahiki mamao i hala hope loa aku nei, i ke au no o Paao, eia nae, aohe no i poina keia hana i kekahi poe, o keia au. ' Heaha la ka mea a'o mai i ka lehulehu mai keia moolelo.mai? Eia paha; i ka wa e makemake ai kekahi poe kapio manu e lele mai ka a kau iho, ma kana makawela, o ia ka wa a kekahi poe e kahea aku ai me ka leo nui, ,a ina aole ka leo o ka ; hoemu maoli aku no me na lima, "Oleha! Oleha!" He kekahi poe Hawaii i ka pii ae o kekahi maluna a noho aku kekahi malalo, aia no ka pono a hoi iho no a hookahi ka noho like ana ma ka iliwai hookahi. E like me ka hana hoenau manu a kela poe keiki i kela au, pela no *ia hana hoemu hana mai kekahi kanaka aku e manao ana e oni ae i kekahi kulaea, a e like no hoi me ka nele ana o kela keiki i ka manu mamuli o ka hoemuia, pela no ka nele o ke kanaka e oni ae ana i kekahi kulana e nele ai i pii ae ma ia kulana, a no ka mea o ka lili, ka huahuwa ame ka manaoino, ka niania, ka holoholo olelo ka makapaa nana \ hoopaoa ka manao ikaika no ka lgaa mai. . Ua loaa kekahi oleloa'o maikai loa mailoko mai o keia wahi moolelo '' Mai manaoino aku o manaoino ia mai, me ke ana au e ana aku ai, pela no e anaia mai ai." KOLEA KAUAHUA.