Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 40, 1 October 1909 — KAHEAWAI KA BIA MA KE SABATI I HALA. [ARTICLE]

KAHEAWAI KA BIA MA KE SABATI I HALA.

Me he mea la aole paha he manawa i ike nuiia ai ka hele-a-wai o ka bia ! maloko o ke kulanakauhale o Hono- j lulu nei e like me ka lā Sabati aku ia i liala, ke hele la a kuulala ke ano o ka inu ana a na kanaka o na mokuleaua ma kela ame keia wahi o ke kulanakauhale nei. I He mea hookaliaha no hoi keia, oiai e hookapu loaia ana ke kuaiia ana aku o ka waiona ma nā la Sabati, aka ua ikeia no nae ka hemo ana o ka hale hana bia ma kela la, a o na kaa o kela ame keia ano, kekahi poe nui o ka laki ma .ia la, a e ole wale no e loaa aku ke kauoha mai ka oihana makai aku aole e ae houia ka haawiia ana o ka bia ma na liora ahiahi o kela la, pela iho la i akakuu iki mai ai ka holomoku ana o na haole o na mokukaua no kahi o ka hale hana bia. Ua lako maoli na keiki aukai i ke dala ma kela la, oiai ma ka Poaono aku lakou i ukuia mai ai, a pela i kaheawai ai ka bia ma kela la, e hooma-u aku ana ī na puu maloohaha o ua mau keiki la. He paakiki io no ka loaa ana aku o ka waiona ma ka la Sabati, aka i wahi nae e loaa ai ka bia i kela poe keiki, o hele ana lakou e kii i na kauoha i na hale inurama, me he mea la i ka Poaono ke kuaiia ana o ka bia a he lawe wale ana no ko ka la Sabati, a pela iho la i hiki ole ai i na |una aupuni'ke ku-e aku i ka loaa aha o ka bia i kela poe. Ma ka paka ma Kakaako, ma na aekai o Kalia, a ma na apana kuaaina aku nei, u'a hele ia mau wahi a piha i na kanaka o na mokukaua, me he mea la he la ahaaina nuiia no lakou, e inu ana, ,e hauoli ana a e lealea ana nie he mea la aole he wahi hopohopo iloko 0 lakou no ke ano o ka lakou mau mea e hana ana. Ma ka paka ma Kakaako, nui na wahine Hawaii l ame na kaikamahine opiopio i komo pu iloko o ke aluka o na liaole e noke nui ana i ka inu bia malaila, oiai hoi kekahi heluna nui o ka poe makaikai e noke aku ana i ka nana i ka nokeia mai o na wahine ame na kaikamahine i ke aumeumeia e na keiki aumoana. Ma Kalia aku hoi, o ia wahi no ia 1 piha i na wahine, o ka hula ku'i iho la ka hana imua o kela poe haole, a no ke kamau wahi bia ana aku paha lioi kekahi kumu o ka hu'e pau ana i na hana i maa i na wahine ma Hawaii nei imua o lakou. Iloko o ka hele o ka bia a nui, me ka noke no hoi o kela poe haole i ka inu, aole i ike nuiia ko lakou hoohaunaele, koe wale no ko lakou noke ana i ka hailuku i 5a hale hana bia, I ka manawa e loaa aku ai o na pahu bia o kekahi poe, e kau ana maluna o ke kaa lawe ukana, me ka holo ana ma na alanui o ke kulanakauhale nei ,a i ka wa e loaa aku ai kekahi poe o lakou e hele ana ma ia mau alanui, e kaheaia aku ana lakou e hele mai e inu bia, a me he mea la, he keu maoli ka lokomaikai o kela poe. aohe he wahi mea a minamina iho, i ka haawi wale ana i ka bia ia ha'i. Oiai e hoohuoi ana ka Lunanana Mr. Pennell aia ke leuai maluia mai nei ka rama ma kekahi mau wahi ma kela la, ua hele aku la oia no ka hakilo ana ma kekahi mau wahi ma Kakaako, a he oiaio he elua mau wahi i loaa aku iaia e kuai ana i ka waiona, a paa mai ia na ona no laua ia mau punana i ka hopuia, a lawe loaia ae no ka halewai. Ma, ka po Poaono aku, ua loaa aku he heluna nui o lakou e moe ana ma kela ame keia wahi o na paka o ke kulanakauhale nei, oiai nae he mau rumi ka lakou o ka hoolimalima ana ma na hokele, aka i ka hiki ana mai nae i ka wa e hiamoe ai, aohe nanaia aku o ka hokele, ua moe aku la lakou iwaho, kahi nui o ke ea oluolu e loaa ana ia lakou.

O ka la no nae ia i ike nuiia ai ua mau keiki nei mauka nei o ka aina, aka iloko mai nei o leeia mau la, he kakaikahi loa o lakou i loaa aku ka aeia no ka holoholo ana, a oiai ua hamama na hale inurama ma na la e ae, nolaila fiole lie pupule o ua poe keiki la, no kahi e loaa aku ai ia lakou ka rama ma ia mau la. Ma ke ano nui ke olelo ae no lakou, ua malama maoli no lakou i ka maluhia o ke kulanakauhale nei, koe wale no ka poe i hele a pouli ka noonoo, o lakou no ka poe hoomaopopo ole i ka lakou mau mea e hana ai, aka e makaala mau ana no nae ko lakou mau makai ponoi ia lakou.