Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 40, 1 October 1909 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA

Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA.

MOKUNA XVI. "Heaha la lioi e lioike aku ana au ia oe i na mea apau," wahi a Kalaka me kona neenee ana aku a mamao mai ia Sua aku, aia nae ka lima ke hookolo la iloko o kona pakeke a i mai Ia: "E hoomanawanui iki hoi oe pela e lalau ae au i kekahi pepa hoomanao a*u iloko nei o ka pakeke o kuu lolewawae, a ia manawa au e hu'e pau aku ai i na mea apau e pili ana i ka mea au e makemake mai iifi e ike." I kela manawa nae a Kalaka e nanao la iloko o kona pakq|ke, lohe aku )a o Pua i ka nakeke, a ia wa i unuhi ae ai o Sua i kana pn panapana a kau aku la ma ka poohiwi o Kalaka. "Auwe! heaha keia mau hana au e Sua e hoomaka'uka'u mai rei ia'u? Eia mai ua pepa la," aiawa i poha mai ai ka pu panapana a Kalaka, aka ua makaukau mua o Sua nona iho, oiai ua iKe mua oia i ka manao o kela nanao ana iho a Kalaka iloko o kona pakeke. Ke ku aku nei no o Sua me ka minoaka ma kona mau papalina, a ia wa i poha hou mai ai ka pu a Kalaka 110 ka lua o ka manawa, o ia mau no ke ku aku o Sua, a ia wa i i aku ai o Sua: "Me lie ike la no paha ka elemakule i ke ki pu, eia mai ke kiina a ke keiki i liele a laeula ma ia hana/' a o ka wa no ia i poha aku ai ka pu a Sua, akahi! alua* akolu! uwoki oe ia Kalaka e pepe aua ilalo a wikiwiki ana i ka olelo: •*E ki maoli mai ana ka paha oe e Sua ia'u a make ea?" i hooho mai ai o Kalaka. I •'Aole paha au i makepfiake e kaili ae i ka hanu ola mailokn I ae ou, oiai aole i loaa mai ka mea a'u i makemake aku ai mai ia oe mai. I hoopaani wale aku la no au ,eia nae ku a maka'u loa oe," a ia wa i poha hou aku ai ka pu panapana a ua keiki hookololie la. Ke holo hele la o Kalaka mai keikahi aoao o ka rumi a i kekahi aoao, eia nae aole ona hoao e ki mai ia Sua. ua kau aku la ka weli iaia, a ke nana aku i ke keena a laua e noho la, ua hele ia a [Hiliina i ka uwahi pauda, a no ka maka'u o Sua, o ki hewa aku auanei oia ia Kalaka, ua kahea aku la oia me ka leo nui i ka i ana aku: **E waiho koke mai i feo pu panapana maluna nei o ke pakaukau alaila ma ia ano wale no e pau ai ka'u ki ana i ka'u pu, aka i hoole mai no oe i keia kauoha ea, o ko'u ki iho la do ia. & ihiki i ko ku maoli ana aku i ka poka o ka'u pu." "Aole e hiki ia Kalaka ke hoole inai i keia kauoha a Sua, a me ke ano hoopqpe oia i lawe mai ai i kana pu panapana a waiho ae la maluna o ke pakaukau." *'Ku maoli no au i ka maka'u i kau mau hana kololie e Sua," i hoomaka mai ai o Kalaka e kamailio me ka leo haalulu. "Ua ike no ka hoi he maka'u wale, heaha no la kou mea o ka hoao ana mai e lioikeike iko pu panapana. He hookahi wale, no 0 ka*U mau ilio bulu kau i ike mai nei, a iua paha e hookuu likeia aku nei kuu mau ilio a elua, ina paha ua oi loa aku kou maka'u e noke okoa ai oe i ke kuwo iloko nei, a he ken maoli ka mea hilahila i ka ike aku i ka uwe mai o kekahi elemakule e like me oe." **Owai no ia mea uwe ole i ke ku maoli no o kau hana i ka hoomaka'uka'u." ••Ina pela ua pau ka kaua kamailio ana no ia mea, a e noho iho kaua lialo noke i ke' kamailio." "Aole paha kaua e noho hou malalo nei o keia wahi, e hoi kaua iluna me kela poe o kakou e kamau walii bia ai, a ilaila au e hoiku aku ai ia oe i ke ano o ka hanaia ana o kela palapala." "Aole o'u makemake e hoolalau hou mai oe i ke ano o kau kamailio ana, a; ke kauoha aku nei au ia oe e hele koke mai e noho mahma o keia noho, o ike auanei oe, i kuu hoomaka e hookuu aku 1 kuu man ilio bulu." a kau aku la o Sua i kana mau pu panapana imua o Kalaka. . ; Ua wikiwiki iho la o Kalaka i ke kukuli ilalo, a kau ae Ia hoi 1 kona mau lima iluna me ka .liooho ana: "Ku no hoi kau mau hana e Sua i ka lokoino o ke kauoha ana mai ia'u e hele aku maluna o kena noho, eoa ke kai la ke komo mai nei, aole anei hoi ou aloha niai ia'u!" »>'o kuu aloha hoi ia oe kuu mea o ke kauoha ana aku nei īa oe e hele ae ma kela noho e noho ai. Mai maka'u oe no ke komo mai o ke kai no ka mea eja ia kuleana me a'u, he hookahi no kumu nui 0 kuu makemake ana e ike aku ia oe maluna o kela noho, no ka hoike ana ae i kou ano hoopono, aole hoi e aahu mau oe i ke koloka oka pouli." . 7 , Aole no i lilo kela mau olelo a Sua i mea no Kalaka e hoolohe aku ai, nolaila ua hookololohe maoli iho la oia me ka noho ana iluua o ka papahele, a ia manawa i ku aku ai o Sua iluna me ka hele ana aku a kau i kekahi o kana mau pu panapana, ma ka lae o Kalaka a i aku la: . "Ina aole oe e hoolohe mai ana i ka'u kauoha no ka hoi ana ae ū noho maluna o kela noho, alaila ke i aku nei au ia oe, he man miuuke helu wale no koe ou e hanu ai i na ea oluolu o keia ao. Ua ku okoa ae la o Kalaka iluna, me kh noke pu ana ī ke kuwo, ame na kaina wawae malie i hele* aku ai oia a noho maluna o ka noho make, noke aku la o Sua i ka nakii i kana pio a paa i ka noho, alaila noho aku la mamua pono o kona alo a i aku la: "E nana mai oe e Kalaka, eia kuu wawae ke kau nei maluna o keia ki, a i hakalia no i kuu kaomi ilio. o ke komo koke mai no ia o ke kai a uhi maluna o kou poo, a lilo oei i mea ai na ka pulii. Ina i hookahi au hoopuka ana mai i kekahi olelo hoopunipum o ka manawa koke no ia a'u e kaomi iho ai i keia ki, a he hookah. no wahi o kou pakele, o ia ka lia'i ana i ka oiaio.' _ MOKUNA XVII. • Aole he mau huaolelo kupono e hiki ai ke hoakaka aku i ke kulana kupilikii i loaa aku ia Kalaka. Me he, mea la īka hooimaopopo iho a ua kanaka la, eia ke hookokoke loai mai nei ka make ma kona aoao, a no ko Sua ike aku, ua hiki mai i kona manawa e ninau mai ai i kana pio, nolaila ua i mai la oia. u Ua nmau mua aku nei hoi paha au ia oe, ika hopena ī kau aku maluna o Lanada, eia nae hoi he hoike hoopunipuni mai kau ia'u. nolaila ke ninau hou aku nei au ia oe, heaha ka mea i Ihanaia aku no kela kanaka hewa ole?" i , "E like tne ka loihi o kuu ola ana, aole loa e hiki īa u ke hoike aku i kekahi mea e pili ana nona," wahi a Kalaka me ka leo haalulu me ka hoike okoa ana mai o kona helehelena me he mea la aole oia i ike iki i kekahi mea e pili ana i ka make a nalowale ana paha o Mr. Lanada. "A pehea na Mr. Lanada maoli no anei i kakau ī kela palapala me kona manao ponoi iho, a i ole o ka palapala apuka no anei a Ix)io Gere o ka haawi ana mai ia'u, na'u e kakau aku i ka inoa o Mr. Lanada, ke hoomanao la nae paha oe no'u ea?"

Ke hamau loa la o Kalaka aole he wahi mea a pane leo, a ia wa i aku ai o Sua i kona wawae ma kahi o ke ki e komo mai ai ke kai a ia ike ana mai o Kalaka, ua uwa okoa mai la oia i ka i ana mai: <4 E Sua no lioi, aole anei oe e aloha mai ana ia'u? Ina oe e hookomo mai aina i ke kai, alaila e lilo ana oe i mea pepehikanaka." pakele ai o ia no kou hoike wale ana mai no i ka oiaio i na wa ap&u." "Ina pela e hoike aku ana au ia oe i ka oiaio wale no, a e hookaawale ae hoi i ko wawae mai ke ki ae o kahi o ke kai e komo mai ai." "Ol hoikeia mai ana ka mea oiaio! l'a lohe aku nei no hoi oe i ka'u ninau, nolaila ke kali aku nei au i ka pane ma kou aoao mai, a e hoomanao oae, ina oe e hoike mai ana me ka hoopunipuni, alaila ua kokoke mai kou manawa, a aole oe e ike hou ana i ka malamalama o ke kakahiaka o ka la apopo." <k O kela pepa aa oka ninau ana mai nei ea, aole kela he pepa i kakauinoaia e Lanada." "O ka'u no ia i munao mua ai, a nawai i hoomakaukau i kela palapala?" j "Na Mr. Gere maoli no i hana i kela palapala me ka manao kolohe." "Ae ua maopopo ae la ia ia kaua, a ke ninau hou aku nei no au ia oe, eia ihea o Mr. Lanada i keia manawa, ua pe|)ehiia anei oia, a i ole eia palia oia ke hunaia nei nia kekahi wahi?" "No ia ninau *au e Sua, aole e hiki ia'u ke pane aku ia oe, no ka mea aole. au i ike." I kela manawa i kaomi aku ai o Sua i ke ki e hemo ae ai ke pani o ka auwaha kai e Jiomo mai ai, a ia wa i kuwo ae ai o Kalaka me ka pane ana ae: "Ke hoilee wale aku nei no au ia ika mea oiaio, aka in& au e make ana, e make ana au mamuli o kou uhaki ana i ka kaua aelike mamua ilio nei." Aole he hoolohe aku o Sua i ka uwalo mai a Kalaka, aka ke komo mai la ke kai i kela manawa, a ke pii mai la e loaa na wawae orKalaka, a no ka noke loa mai no o ua kanaka la i ka hoole i kona pili ana i ka hewa hoike wahahee, nolaila ua manao iho la o Sua ke hoike aku nei paha o Kalaka i ka me<a pololei wale no, a ia manawa oia i pani hou aku ai i ka puka kai, a pane mal la ia Kalaka i ka i ana mai: "Ke manaoio aku nei au ke hoike mai nei oe ia'u i ka mea pololei, nolaila e hoike mai oe i kau mau mea apau i ikei ai e pili ana ia Mr. Lanada!" "Iloko wale iho nei no o keia mau la ko'u hoomaopopo ana i na mea no kela palapala, no ka mea ua ku a pilikia maoli o Loio Gere i ke dala ole, a hele mai la oia ia'u e aie dala ai, a ia wa au i niele aku ai iaia i kahi e hiki ai ke hoihoi houia mai ka'u mau dala, a hoike mai la kela e pili ana no ka palapala a Lanada i hoolilo aku ai i kona mau waiwai iaia ma ke ano he kaliu no Miss Lanada."

"A pehea ua maopopo no naei paba ia oe keia hana a Gere e makemake nei e loaa hou o Miss Lanada iaia ea?" "Auwe! ke koi okoa mai nei ka oe ia'u e hoike aku i ka mea huna a Gere! Ina paha au e hoike aku ana ia oe no kana inea i inanao ai, alaila o*wau mai ana ka luahi o ko Gere mau manao inaina. E aho no hoi ha au e make i keia manawa mamua hoi o ka waiho ana aku a na kela kanaka e hoomainoino mai iaul" J "Nau no e koho i ke ano o kou make ana e like me kou makemake iho, aka he hookahi nae a'u mea e ( hooia aku nei imua ou, aole loa e loaa aku ana ka ike ia. Gere no kahi i loaa mai ai ia'u ka ike no kana mau liana kolohe apau maluna o ka waiwai o kela kanaka ame kana kaikamaliine?" | "He maikai no kena manao au, aka e liele aku ana nae oe e, hoike i na mea apau i kela makaikiu, a liealia auanei ka ia la nana mai no'u, e hahaoia aku ana paha au e ia iloko 0 ka halepaahao?" "Aole e) liana mai ana ka makaikiu i kekahi o ia ano hana, a ke hooia hou aku nei no lioi au ia oe, aole loa no au e hoike aku ana i kekahi o ka kaua mea e kamailio nei i kela makaikiu." I kela kamailio hope ana aku a Sua ua kaulono pono loa aku' la kana nana ana maluna o Kalaka, a ia manawa i hikilele aei ai o Kalaka a pane mai la: | "Ha! -he keu maoli no 0 ko'u kamipula Kawaihae, iehia no la hoi o'u pulapuia ana e pono ai, aka ke ike nei nae au i keia manawa hope loa e hiki ole ai ia'u kc( hoopakele ia u iho. | "Heaha ia mea au e namunamu mai nei e Kalaka, aole no hoi: e kamailio ae a nui ka leo i loheia aku kou manao!" f "He keu maoli oe o k«* kanaka piha maalea, e hiki ai no ia'u ke kapa aku ia oe ke Kepolo oe o na kepolo. Kupono maoli no kela inoa i kapaia aku ai. ke aka maalo i ka imo ana a ka maka.' "Ea heaha kena mea au e kamailio hoolalau wale mai nei no? Aole anei e hiki ia oe ke kamailio pono mai imua o'u, o kii houia aku auanei e a'u e wene i kc- pani o kejja auwaha kai!" "He keu no paha eia kela makaikiu Uwila i kahi e loa aku, eia ka eia no oia ine a'u kahi i f>apa olelo ai iloko o keia manawa, a o oe no hoi e Sua anie Makaikiu Uwila, he hookahi no ia kanaka!" Ua hene malie iho la ka Sua aka, a i aku la: "Alaila ke manao nei anei oe, he elua mau inoa o keia makaikiu, a pehea i maopopo ai ia oe ia mea?" "Akahi no hoi au a hoomaopopo i keia manawa, no ka mea aole no e kala kahiko au i hoohuoi ai nou, ma ke ano no o kela maii maka ou ke nana mai, a pehea i hiki ai ia oe ke hoano e i kou ano i kekahi manawa a like loa me Sua ame ka Makaikiu Uwila hoi i kekahi manawa?" . , mea huna ia na'u hookahi wale no e ike, aka eia me a u i keia manawa e paa nei lie mau pepa, a ua makemake au e kakau inoa mai oe ma keia mau pepa a'u, pehea e ae mai ana anei oe. i keia manao?" "Auwe no ka hoi et aole au i ike i ke kakau e Sua a pehea la oe e hookikina mai nei i ka ihana hiki ole ia'u ke hooko aku?" "Aole ia he hana nui no ka mea ua hiki loa ia'u ke a'o aku ia i ke kakau, aka ke hoomanao la au no kuu ike ana ia oe iloko o kekahi mau makahiki ae nei i hala i kou Kakau ana i kekahi mau pepa na Loio Gere, a ao'le no paha hoi i poina loa ia oe ke kakau ana." 4 "He keu maoli no oe o ke kanaka knpaianaha a'u i ike ai e Sua, ua loaa pono mai la au ia oe, a e oluolu ana anei oe e nana oiua aku hoi au i kena mau pepa,, au ea?" "Ha! ha! aole io paha knu haaWi mua aku i keia mau pepa r.au e nana maii E kakau mua mai oe i kou inoa a mahope e nana aku ai he hana nui auanei hoi ka nana ana, o ke kilohi wale iho no ka lioi!" "Ina o kau pane ia ea, alaila aola au e kakau aku ana i ko'u inoa malalo o kena mau palapala." "Nau no ia e koho mai, ina i makemake oe e make aia no ia i kou manao, a ina i minamina oe i ke ola, alaila o ke kakau wale no feou mea e hoolaia aku ai e a'u, nolaila ma keiaha oe e koho mai ai o keia mau mea a elua?" "Ina pela e kakau aku ana au i ko'u inoa, a e hoohiki mua mai xiae oe ia'u, aole oe e lawe mai i kena mau palapala ma ke ano i wahi no'u e paa akn ai iloko o ka halepaahao!" "Aole a'u mau mea o ia ano e hana aku ana me oe, o kon kakau wale mai no i keia mau pepa ka'u i makeanake ai ia oe e hana mai me ka hoohakalia hou ole aku, a i mea nou e maka'ū ole ai no ko» hopuia ea, aia maluna o Loio Gere ko'u makemake loa e kaa mai oia malalo o ko'u mana, a pela au i hoomakaukau mua ai i keia mau palapala no kona pilikia, a o oe auanei ka hoike koikoi ma aoao o ke aupuni, i wahi nona e ahewaia ai." (Aole i pan.)