Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 44, 29 October 1909 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA

Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

MOKU>"A XX. "Xo in ninau en, e waiho mai no oe na'u no e imi aku i kahi e liiki ai ia'a ke oki ae i ke poo o kela loio opiopio, a mai hopohopo» o*' no ka holopono ole o ia hana a ? u." "A pehea hoi keia makaikiu, i ka wa hea e okiia ai kona poo mai kona kino ae?" "Aohe a kaua pulale koke ana aku nona. ua liiki ia kaua ke waiho malia iaia pela a hiki i ka make ana o kona mau hoa, a oia ka liope IoA a kaua e i>epehi aku ai, oiai me ka makaala wale no e hiki ai kti hookeia ka kaua mea e kuko nei no kela kanaka, aole kt*la he u'a hele hewa no Kula, aka he niuhi aumoana ia e kau ai ka weli ke ike aku i kona mau maka.-' Iloko o kela manawa i kani mai ai ka bele mawaho o ka puka, i:i wa i hooho ae ai o Loio Gere ika i ana ae: u Owai mai la la k»*la?" "Ina aole au e kuhihewa, o ua pio la kela a kaua a'u o ka hoike nma ana aku nei ia oe, a ua kokoke mai ka manawa nona e komo iikii ai iloko o ktla paredaiso ma o." "Ina hoi ha pela, e hookuu keia niau kamailio ana a kaua, a e hoi aku au no ko'u wahi, a nau no hoi ia e lawelawe ae i kau hana, 1 a k«* lana nei kuu manao e holopono ana kau mau hana apau o keia po." "Aole no au e kipaku maoli aku ana ia oe e hoi, aka ina o kou i iwukemake iho la no ia, aia no ia i kou manao," a ia manawa i emi aku ai o Loio eGre ma ka puka mahope, a nalo ae la no hoi ke aka e kau ana ma ka paia, a koe hookahi wale iho la no ka wahine ona hale. a ke hoola'i la kela maluna o kona noho paipai nui, me he niea la aole he mau mea nui iloko o kona noonoo. He mau minuke helu wale no nae ia o ia noho ana iho ana, ua komo mai la kekahi kanaka elemakule me ke alakaiia ana inai e keknhi kauwa, a ia noho ana iho a ua elemakule la maluna o kekalii noho mamua pono aku o ka wahine ona hale«, ua ninau aku la r,a wahine nei ika pane ana aku: "0 oe mai la anei ia ka mea a'n e upu aku nei o ka hoea mai i keia po?" •*Ae owau keia ka mea au o ke kauoha ana ae e hiki mai i keia manawa o ka po," wahi a ka malihini me ka hene malie ana. iho o kana aka iaia i noho iho ai iluna o kona noho. MOKL'NA XXI. E hoomanawanui iki mai ka poe uhaiaholo o keia moolelo ma keia wahi, a e kakali iki hoi ka ono a hiki i ka loaa ana aku o ka ike ia oukou i ke ano o ka maopopo ana o ka pilikia i kau aku maluna o Mrs. Lanada ame kana kaikamahine ia Makaikiu Uwila, a i hele aku ia o ka moolelo e loaa auahei ka moekahi ame ka maopopo i ka poe heluheln o keia nanea. Mamua o ka hoolaunaia ana aku o keia moolelo imua o ka poe heluhelu. ua hoea aku la kekahi keiki opiopio ma ka home o Mrs. Lanada ame kana kaikamahine e noho ana a i aku la ia Mrs. Lanada. i ka pane ana aku: ••Auhea oe e ka Madame, ina ua manao oe ua loaa aku ke kulana o na diabolo i ka poe ma ka honua nei, alaila o ua kanaka la i uluhia ia e ke daimonio, o Bakale Gore no ia, ina ke hoomaopopoi la oe nona." Ua hoopukaia aku kela mau huaolelo e kekahi keiki opio ka naka u'i. aka ma ke ano nae o kana kamailio ana ame na hiona apan maluna o kona kino, ua hoike okoa mai oia no kona hoopono i awili puia me kona ano kanaka makua. Aole no lie loihi loa o kona wahi oiwi kino. aka nae aia ma kona mau maka, ua hiki no ke ikeia aku ke ano uwila, a he lauoho uliuli hoi kona i like aku me ko na Ilikini ka pololei. I keia manawa o ka hoolaunaia ana aku o keia opio imua o ka poe lieluhelu o keia īnoolelo, aia oia ke ku la maloko o ka papahele o kekahi hale. a e ku aku ana hoi oia me ka paa ana iahope o kekalii neho. O ka wahine hoi a ka opio e kamailio aku nei, ua kahikoia oia me ka lole i maa i ko komo mauia e ka nui o na wahine o ke kulana haahaa,, aka ma kona ano maoli nae, e hoike okoa mai ana ia, he wahine oia i maa i ka noho ana iloko o ka lako ame ka hanohano. Mawaho ae o lana nei maloko o kela rumi, aia he kaikamahine nona na makahiki he umi-kumamaono e noho hoola'i mai ana maluna o kekahi noho mahopei pono aku o kona makuahine, a mamuli 0 ke kulike loa o kona helelielena me ka wahine aoo, nolaila aole no 1 kuhihewa na kohokoho ana ae, he makua a he keiki laua. a elua. I kela manaw r a aka opio malihini oka hoopuka ana aku i kela mau huaolelo e like ae nei me ia mamua, na halii iho la ka meha nuiluna o na kamaaina no laua kela home, no ka mea ua hoohikileh' loaia aku laua i na inea a laua o ka lohe ana mai keia keiki aku, a i ka hala ana nao o kekahi mau minuke o ia'noho liamau ana o lakou, ua ho<»maka mai la o Mrs. Lanadai e kamailio i ka i ai)a mai: "Ua ike no au he kanaka ano okalakala maoli o Mr. Gere, a ke manaoio nei au ua like oia me kau o ka hoike ana tnai nei. Iloko nae o keia mau la a makou e noho nei, e hoike mai ana oia ia maua, he hoaloha ka oia no maua.* ? > "Malia paha pela io oia e hoikeike mai nei iaia iho imua. o olua, aka i hoike aku nae au i ka mea oiaio ea, oia kekahi o na kanaka iapuwalo hookahi e holoholo nei maluna oka ili oka honua. Aole oia he kanaka lokoino a puni hoopilikia wale no, aka ua hiki no ke kapaia aku he limakoko, a ua piha pu oia i ke akamai ame katmaalt*a, e liiki ai ke pulapu aku i ko ha'i mau pono." "Pehea la e liiki ai ia'u ke hilinai aku i kau mau olelo e ka opio, no ka mea aole au i kamaaina mua i kou ano, a e oluolu ana auei oe e hoike mai ia'u i kou inoa? 1 ' "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe i ko'u inoa e ka Madame. no ka mea owau kekahi o na kanaka kupaianaha maluna o ka ili o ka honua a no'u ka mea i kapaia ai, ke aka maalo iloko o ka imo ana a ka maka," me ka liene pu ana ilio o ka aka a ua opio la. laia nae i pane aku ai i ka wahine, ua lamalama ae la kona mau maka a ike «Tku la o Mrs. Lanada i ka li-o o kana nana ana mai, a o ia ka ua waliine la o ka pane ana aku: "O kou hoea ana mai nei maloko o ko maua hale ma ke ano maiiliini. me kou lioike pn ana mai nei hoi, he kanaka lapuwale o Gere, oiai nae he hoaloha oia no maua iloko o ka hora o ko maua pilikia, ua lawa ia no ka liooia ana mai, he kanaka kupaianaha io oe, 'wahi ana ma ke ano pahenehene, j ••'Ke olelo mai ne4 oe e ka Madame he hoaloha kela kanaka o Gere no olua, aka ke i aku nei nae au me ka hopo ole, o ia kekahi | o na kanaka lapuwale hookahi e ola nei, a laki kona hookoe ana i ko olua mau ola, oiai he manawa wale no nona e kau mai ai i kona mau lima maluna o olua ke manao oia e hana mai pela.'

Ua haikea koke ae la ka helehelena aMrs. Lanada iaia i lohe aku ai i na olelo hoinoino a keia opio malihini, a manao loa iho la oia he kanaka opules>ule paha keia o ka hoea ana aku imua ona ma kela la. Ua kiei aku la oia mawaho o ka puka aniani no ka nana ana ina palia he poe e maalo ae ana, i hiki ai iaia ke kahea aku no ka hele ana mai e kokua. i ka manawa a keia kanaka pupule e hoopilikia aku ai ia laua, aka ua īke āku la no nae ka opio i ke ano maka'u o Mrs. Lanada, ua hōomaka hou aku Ja oia e kamailio me ka leo riialie i piha pu i ka oluolu i ka i ana aku: "Aole he mau kumu ma kou aoao e komohia aku ai ka maka'u iioko ou no'u nei, no ka mea aole loa he wahi manao hoopilikia iloko o'u nou ano olua paha. Iloko ona makahiki elima i kaahope ae nei, ua hoohalaia ia mau makahiki & a'u ma ka noii ana 1 na mea liilii i oi aku ka nahenahe imua o na lopi silika, aole nae no ka mea okoa aku, aka nou no ia ame kau keiki nei. Iloko oia mau makahiki loihi o ko'u hoomanawanui ana, ua loaa anei ia oe 'ka manao hoohuoi aia lie makemake hoopilikia iloko o'u nou? I hele mai la au i keia la no ka hoike okoa ana aku ia oe, ua makaukau au e hana aku no kou pono a no ka pono hoi o kau kaikamahine." Ua hoopau kokeia ae ka manao kanalua iloko o Mrs. Lanada no ka hana a keia opio, aka ua noho hou aku la oia iluna o kona noho, a no kona manao ua kuhihewa keia opio ma na mea ana e hoike aku nei no laua, nolaila ua hoomaka mai la oia e kamailio i ka i ana mai: "Malia paha o oe ka mea i hoopilikiaia aku e keia kanaka e Uakale (lere au e hoinoino mai nei, a mamuli o ia poino i kau aku maluna Ou, ua komoia ka manao ia oe, ua hoopilikia pu mai oia ia'u ame ka'u kaikamahine." "He oiaio ua liana hewa mai oia ia'u i oi aku i ka mea hiki ia'u ke hoomanawanui, aka ua hapa mai nae ia mamua o kana i hana aku ai maluna ou ame kau keiki, a olua i moeuhane mua ole ai, e hana ana kekahi kanaka i hamo iaia iho me ka pauda o ka hookamani ame ka maalea." Ua paliola ? ae la ka nanaina kaumaha ma ka helehelena o Mrs. Lanada i kela manawa, me he mea la ua komo loa aku paha na olelo a ka opio iloko ona, e hoalaia mai ai na hoomanao ana no kekahi mea o ka wa i hala, a o ia ka ua wahine nei o ka pane ana mai me ka leo oluolu. "E oluolu ana anei oe e hoomaopopo pono mai i ke ano o kau inau mea i kamailio mai nei, oiai ke pohihihi loā nei au i kou kapa ana mai ia Gere i ke kanaka lapuwale, ame kana mau hana hoopilikia mai ia maua." "Ua hiki ia'u ke hoakaka aku i kau mau mea apau e makemake mai nei, aka e pane mua mai nae oe i ka'u ninau oia keia. Eia ihea kau kane i keia inanawa? Aia ihea ka makuakane o ko kaikamahine?" Me he mea la ua hou likeia aku ka makua ame ke keiki i ka pahi a ka lokoino ma ko laua mau puuwai pakahi, ua oni like mai la laua mai ko laua mau noho mai, a me na lima e puili ana mamua pono o ko laua mau umauma, ua hooho like mai la laua i ka i ana mai: "Heaha ke ano o kau mea e makemake mai nei e ike e ke ka naka malihini?" "Alia oe e pulale koke mai i keia manawa, ke makemake nei au e paneia mai ka'u ninau, ina he mea oluolu ia ia oe ke hana mai pela." Ua hele maoli o Mrs. Lanada a pihoihoi e hiki koke ole ai iaia ke pane mai, aka i ka liala ana nae o kekahi mau minuke, ua i mai la oia me ke ano pilioilioi no i ka pane ana mai: "Aole au i ike iaia, aka ua kaawale aku oia inai ia maua aku Uoko o kekalii mau makahiki elima i hala ae nei.' "Ke maikai Ja kena pane au e ka Madame, a, pehea ua ninan aku anei oe ia Bakale Gere i kalii o ua kane nei au i nalowale ai?" "Aole au i ninau aku iaia i kekahi mea, no ka mea ua mao]X)po no ia'u aole oia i ikoa.i kamaaina mua i ka'u kane." "Ua kuhiliewa loa oe e ka Madame, no ka mea o kau kane ame Gere he mau hoaloha pilipaa loa laua, a mai ko laua manawa liilii mai ko laua lilo ana he mau hoaloha, me ka hele pu ana maloko o ke kula liookahi, a i ko laua lilo ana he. mau kanaka makua, ua hoihoi liouia mai kela ano o laua o na la kamalii, a nolaila ke i akn nei au ia oe, ua kamaaina loa o Gere i na mea e pili ana i kau kane." "Ina he oiaio a pololei keia inau mea au e hoike mai nei e ka opio, alaila ua alaa ae oe i ka uwepa o kekalii mea pohihihi, a akahi no au a hoomanao i ke kumu o ko Gere lilo ana inai i hoaloha no maua, a lie mea no lioi na'u e haohao ai, kona hoike ole ana mai i kekalii mea e pili ana no keia ano o kona kokua ana mai ia maua. e like me ia a maua e nana mau aku nei iaia ma ke ano he hoaloha oia no maua." "A pehea aole anoi ona kamailio iki mai ia oe i kekahi mea ē pili ana no ko kane?" "Aole loa he hookahi manawa ana i hana mai ai pela." ua hamau kona walia aole i kamailio iki mai ia oe i kekahi mea e pili ana nona ea, alaila aia he mau kumu koikoi loa ma kona aoao e hiki ole ai iaia k& hoopuka mai i kekahi mau olelo e pili ana nona." "Ke hoopahaohao maoli mai nei oe ia'u, a e ninau'aku ana au ia oe ua maopopo anei na kumu o kona hoopuka ole ana mai i kekahi mau mea e pili ana no kuu kane?" "Ae, ua maopopo ia'u na kumu o kona hana ole ana pela, no ka mwi aole loa ka poe powa, ka poe pakaha a haowale ame ka poe pepehikanaka e kamailio wale ana i ka lakou mau karaima o ka hana ana i ka poe i kuleana i kekahi o na mea a lakou o ka liana ana." Ua kuwo maoli ae la o Mrs. Lanada me ke kau ana ae i kona mau lima iluna, a lioloholo ae la iloko o ka rumi me ka piha i ka ehaeha a hoomaka mal la e ninau hou i ka opio i ka i ana: "Ma ka inoa o na lani, ke noi aku nei au me ka haahaa e hoike maoli niai oe i ka manao o kau olelo o ka hoipuka ana mai nei imua o'u ame ka'u kaikamahine." "No ka hooluolu ana aku i ko olua mau manao kaumaha, a no ka mawehe ana ae i kekahi uhi nana e hoopouli nei ia olna, nolaila ke ae aku nei au e hooko aku i kau nonoi e ka Madame." MOKUNA XXII. i Me kela ku no o ka opio malihini ma kona wahi mua no o ke ku ana ma kela manawa o kona hoea ana aku imua o ke alo o Mrs. Lanada ame ka paa no o kona lima iahope o ka noho, ua hoomaka aku la oia e kamailio i ka i ana aku: "I mea e hoomoakakaia ai ke ano o ka'u moolelo e hoike aku ai ia olua, e hoike aku ana au i kekahi hana ku i ka lokoino a i ka lima ko,ko a Tiakale i hookau mai ai maluna o'u e ku aku nei imua o olua, mamua ae o kona kau ana aku i ka poino maluna o ko olua ohana. "Iloko o kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei, ua waiho aku la kekalii waliine kane make i kana keiki hookahi w T ale iho no malalo' o ka malama ana a Bakale Gere, a o ua keiki nei nae. o ia kekahi o na keiki akamai loa ma ke kakau e hiki ai ke loaa kona lua ma ke kulanakauhale o Nu loka nei. | "I kekahi la iiae, ua kauoha aku la o Gere i ua keiki opio la e hoike i kona akajmai ame kona ike apau ma ke kakau ana maluna o kekahi ana o ka wailio ana aku imua o ua keiki la, a aia pu hoi maloko o ke keena a laua e noho la kekahi kanaka okoa aku malwaho o lāua i ike i na mea e hanaia ana ma ua keena la. - (Aole i pau.)