Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 48, 26 November 1909 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA

Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

MOKKU> T A XXV. \ Ma keia wahi no hoi, i ikeia ai ka hoea ana.o ka makaikiu i ka wa f ono e ike ai i keia hoolala ana a Gere no ka poino o kela mau ola elua, 3 ma keia wahi aku o ka moolelo, e uhaiaholo aku ana kakou mawaena o keia mau enemi, e hakoko ana mawaena o ke ola ame ka make, a owai ana la o laua ke lanakila ma keia hana nui. MOKUNA XXVI. Ua haalele aku kakou i kekahi hapa o ka moolelo i kela wa a ke keonimana aoo o ke komo ana aku iloko o ke keena <o kekahi o nzi wahine hana karaima o ke kulanakauhale o Nu loka, kela wahine no hoi c ke kuka pu ana me Loio Gere i na minuke mamua aku no ko laua komo ana a lilo i hoahui no ka lawe ana ae i ke ola o kekahi poe lehuiehu, a kakou no e hoohewahewa ole iho ai i ko lakou mau inoa, aka e nee aku nae kakou imua me ka hoohakalia hou ole iho. "He keu maoli no kou akamai o 'ka hoano e ana mai nei ia oe iho e nalo ai kou ano maoli,', i hoomaka mai ai o Alika i ke kamailio ana ' kana malihini me ka hoomahie pu ana mai i ke ano o ia hoopuka ana mai ana i kela mau huaolelo o ka hoolauna. i "He keu no hoi no kou makemake e hana mai au pela, i ike mai la oe ia'u ma keia ano, a no ka mea no hoi ua paa kuu manao e hana wale aku no i na mea nou e oluolu ai," wahi a ka malihini me ka hene «na iho o kana aka. "E ike io mai ana oe i ko'u ano oluolu ina e kamaaina pono mai -•na oe iau, a ke hele no hoi ka hana nui a'u i makemake ai ia oe e hana a holopono malalo o kau mau lawelawe ana, alaila o kaua kekahi o na hoaloha maikai a pilipaa loa ma keia mua aku. "Ma keia hana au e manao nei e hookau mai maluna o kuu poohiwi. ke hooia aku nei au imua ou, ua hiki loa ia"u ke hana aku a hiki i ka pilikia ana o ka mea hana hewa, ame ka hoi ana mai hoi o na pono ?pau o ka mea i hoopilikiaia, ina o ke ano ia o ka hana au 1 ake ai e ike ia'u ika hooko aku no kou pono eka lede maikai, wahi a Loio K ° h "xawai i hoike aku ia oe o ke ano ia o ka hana a'u i niakemake ai nau e hana?" , "Aole no he mea nana i hoike mai ia'u pela, aka na u maoli ae la no hoopuka aku la ia oe, no ko'u manao o ke ano paha ia o ka hana 1 makemakeia na'u e hooko aku," i pane mai ai o Kohna me ka hoohaalulu ana iho i kona leo. ; "Aole anei ua loaa ia oe kekahi mau hoohuoi anano ke ano o ua hana la o kou kauohaia ana aku e hoea mai i keia po?" •*Ke manao nei au, mamuli o ko'u hele ana mai ma ke ano hoonalonalo ia u iho, nolaila aia he hana nui o ke ano koikoi ke waiho mai la mamua pono o ko'u alahele." ' pehea i maopopo ai ia oe, owau ka mea 1 makemake e hana hew a aku. i puka mai ai kau olelo, e loaa aku ka pono i ka mea e hana hewaia me ke kau ana aku hoi 0 ka hoopa'i maluna o ka mea hewa - \ole nou ka manao o ia mau olelo a'u o ka hoopuka mua ana aku nei Ua manao anei oe e hiki ana i kekahi wahine u'i e like la me kou ano i loaa ka puuwai waipahe e hana aku i kekahi mau hana hewa. Aole loa he wahi hoohuoi iloko o'u no kekahi kiko eleele maluna ou e "He keu aku oe o ke keonimana maikai a'u e hoomaopopo aku nei, 3 he halawai ae nei no hoi ko'u me na keonimana lehulehu eia nae aole - loaa mai kou ano a'u ,e hoomaopopo aku nei, wahi a Alika ine k rih3 "E oe i ke ano o ka hihia au o ka hoolimaUma ana ae ia'u, i maopopo pono ai hoi paha ka kaua mea e hana aku he ok. loa 1 oi ka lilo wale nō ma na kamailio o keia ano," , 0.0. koke aku. at no o Kolina ma ke kamailio ana i kahi e hooheleia aku a. na kama.ho ana i kalii o ka hana ana o ka hoea ana aku ma kela po. ••Mamuli o ko'u hoomaopopo ana aku nei i ke ano o kau me he mea la e olelo okoa mai ana no oe, ma he h.h.a ke.a e ih ,iku a ka poino maluna o kekahi mai ia'u aku, alaila aole oe e kokua mai ana ia'u oe la io anei kou manao e Mr. Kolina." . ' - \ole e hiki ia'u ke hooia e aku i keia manawa, aia paha hoi a maopopo mua ke ano o ka hihia, alaila hoi kohu ko'u ho.ke ana aku . ko'u manao kanawai e pili ana no keia nmau au e ka "Ina pela ua kaawale loa au mai ke ano mai o ka hihia au paha e :.>anao nuf mai nei e lohe mai ia'u. O keia hihia, he h.h.a ma.ka. loa ia, o ia hoi ke makemake nei au e kaawale mai ma. ka paa ana mala!o o kekahi kanaka i like aku kona ano me ka holoholona. _ Ma ka hoike pokole ana aku nae ea, ua makemake au e hookomo i kau hoopi. no ke AUka o ka hoopuka ana mai i ke ano o kana hih.a na ku pu ae la oia iluna me ka holoholo ana iloko o kela keena, a ata hoi maluna o kona ano e hoike okoa ma. ana . ka nm niaol. o h l r> : likia : a o kona noonoo, a he ano hoopono maoli hoi kekahi maluna ona e hiki ole ai ia Kolina ke ike aku aia he epa īloko o kela wah'ne. 'Xa keia mau ano o keia wahine i hookomo aku i kanaluna "iloko o ka loio opio, ua kuhihewa loa ka ™* kil koho ana he wahine hana karaima ke.a a ke «Aeh» a k u 2 X SS * - •» sna «a s& .1 =»« l aua kamailio ana maluna o keia kumuhana " \kahi no au a hooholo i ko'u manao e kokua aku a oe, a ke noo hou aku nei hoi au, e hiki ana ia u kehaawiakui ko'u, f/ ka, kuu akamai apau i wahi nou e kaawale ma. a. ma. kau lane ma . v " Ina k^na 3 l e ai^i'k^kahi^"mau mea ai mama„alaila

wahine au e hele aku ai e ike i keia po, kamaaina mai ana imua o kona alo. . . . mamuli. Ca auhee mao.i .ku, ««£> Z P L maa.e» maoli no o kawa.palKona do.W. mea # kft , a ona, no.ai., ke kaka.i U oia o Ka hoea mai o na meaai na laua. Vakali ana aku. ua lawe SX2ttSZ'£i SSSS '• - "—• -

make, ua kono mai la oia i ka loio opio e noho mai ma kekahi aoao o ke pakaukau, a o ko laua nei hoomaka iho la no ia e ai. O kela mau olelo a o a ka makaikiu, ua auhee aku ia mai ka noonoo aku o Kolina, koe wale no o ka ua kanaka opio la e hoonuu ana iloko o ia manawa o ia no na mea ai ono e waiho la imua o kona alot ame ka helehelena u'i nohea hoi o keia wahine e nele o\q ai ke komohia iho o ka makemake iloko ona no keia lede. Ia laua nae e nanea nei i ka ai, ua hoomaka aku la o Kolina e kamailio ika ninau ana aku: "Oiai hoi paha kaua eai ana, he mea pono hoi e hoike mai oe i ke ano o ka hana au o ke kauoha ana ae nei ia'u e hoea mai. Ke hele loa aku nei kaua ma kekahi mau alahele okoa ae a ke poina aku nei ka kaua hana o ka hui like ana iho la i keia po." "He keu no hoi oe o ka pulalelale, aole ka hoi i noho pono aku ka ai ilalo, o kou hoomaka koke mai Ia no ka ia i ke koi ia'u e hoike koke aku i ka hana a kaua o ka hui like ana iho la," a ia manawa i lalau aku ai o Alika i kekahi omole waina i wehe mua oleia e ku mai ana mamua o laua a i mai la: ■ > i ! "E inu wahi waina mua kaua, aka he keu aku nae ko'u minamina nou, e manao ana ka hoi au he kanaka waiwai la oe," wahi a ua wahine nei me ka haka pono loa ana mai o kana nana ana maluna o kona hoa. "Pehea i loaa aku la ia oe kena noonoo, i komohia aku ai ka minamina iloko ou no'u nei," "Mai hoao oe e ninau mai i ka wahine, no ka hoikeike ana aku i ka nani o kona kakela i ku iluna o ka lewa," a ia wa o Alika i kulou iho ai ilalo me ka paa ana o kona mau lima ma kona maka, me he mea la e noonoo ana oia no ka hana ano nui ana e lawelwe aku ana maluna o kana pio. Aia nae iloko o kela manawa hookahi i komo aku ai ka hoohuoi īloko o Kolina, he hana nui a ko'iko'i ka keia wahine i hoolala ai, a kau mai Ia ka weli iaia, me ka hoi hou ana mai o kona noonoo maikai e kau e'.ku ai kana mau hoomanao ana no na olelo a kona hoaloha Makaikiu iaia, a iloko nae o kela wa i haule iho ai he apana pepa nia ke alo o Kolina, a penei na mea i kakauia: "E hoomanao ika hua oke ola! E hookaawale kc>ke mai ka poino mai." • { Aole i ike mai o Alika i kela apana pepa, aka ia aea ana ae nae.o kona poo iluna, ua hoomau hou mai la no oia i kana kamailio ana mai imua o Kolina i ka i ana mai: "E kamau wahi waina mua hoi paha kaua, a malppe aku ke kamailio ana?" me ka puliki no o kona lima i kela apana pepa kupaianaha 0 ka loaa ana aku iaia. "O ke kamailio ka mua a mahope ka inu o lilo auanei kaua i ka ona, maopopo ole na mea e kamailioia ana." MOKUNA XXVII. Aole nae he hoolohe aku o Alika i kela' mau olelo a Kolina, aka ua lalau aku la kona lima a paa ka omole alaila panee mai la imua o ke keonimana opio me ka pane pu ana mai: "E wehe mai hoi paha oe i ka omole o kaua, aole pa'ha oe i inu mua 1 kekahi waina e like me keia ka maikai?"

Ina paha aole i loaa aku kela palapala kupaianaha ia Kolina, ina aole ana hooka'ulua ana iho i ka wehe ana i kela omole, no ka mea ua hele no ua kanaka opio la a ha'eha'e, e ake ana no o ke kamau wahi kiaha i pahee na olelo ke kuu aku i kona hoa kaau o ia po, aka aia nae kela palpala ke pulikiia la e kona lima, a ke kau mai la hoi kela mau huolelo nunui, 'E hoomanao i ka huā o ke ola! E hookaawale koke mai ka poino mai!' ! Ua liala okoa he inau sekona o ia noonoo ana ona, iilaila iaia i pane aku ai, ua hele kona mau lehelehe a haalulu, a me ka hooikaika wale no oia i hoao ai, a hiki i ka puka okoa ana aku o kana mau.olelo i ka i ?na aku:: "Auhea oe e ka Maeiame, ke manao nei au e hoomanawanui iki ko Waua inu ana i kena waina, aia a pau ka kaua hana, 110 ka mea o ka manawa maikai no keia o ko u noonoo, a ina paha e komo ana ka waina iloko o'u, e kupouli mai ana ko'u noonoo e hiki ole ai ia u ke haawi aku ia oe i na kumu maikai no ka pono o kau hana e manao nei." "Alaila aole no ka paha oe he kanaka maa i ka inu waina e ona koke ai no oe i hookaīii a i elua paha mau kiaha waina ke inu aku?" "O ko'u ano maoli iho la ia e kuu hoaloha, a o ke-kumu no hoi ia 0 kuu hoole ana aku nei ia oe aole kaua e inu koke i kena waina a pau ka kaua hana." , "He keu aku oe o ke kanaka maka'u wale, a ke kauoha aku nei au ia oe e wehe koke mai oe i ke pani o kena omole, a ina no aole oe e! inu pu mai ana me a'u, alaila na'u no e inu hookahi akti a hiki i ka pau ana." Ua lalau okoa aku la o Kolina i ka omole wainp. a hoomaka ae la e wehe me ka ninini pu ana iho iloko o kekahi kiaha, a ia manavva i lalau mai ai o Alika, a he hookahi no wala ana, o ka pau ae la no ia o ka wai oloko o ua kiaha la, a nana maikai mai la ia Kolina a i nnai la: "Oia wale ae la no la aole he pilikia iloko o kela waina, a no keaha kou mea e inu pu ole nei me a'u ?" 1 xUa hele mai la ka puu oua kanaka opio la a hae ika waina, a|o kona lalau koke aku la no ia i ka omole a ninini iho la iloko o kekalii kiaha okoa aku. Oke kau wale ae na hoi koe oke kiaha iluna o kona lehelehe,.ua haule hou mai la he apana pepa mamua pono o kona alo, a haalele hou aku 1 a oia i ke kiaha waina me ka inu oleia, no ka mea pii mai la ka lia maeele iloko ona mamuli o na olelo a'o a kona hoaloha makaikiu iaia. 1 I No ka ike ana mai hoi o Alika ika waiho hou ana aku o Kolina i j,ka omole waina, o ka wa ia o ua wahine nei o ka pane hou ana mai: |'"Me he mea la ka hoi ua maka\t oe, aia kekahi laau make iloko o kena | waina, ina hoi ha pela, e hoi mai na'u e inu aku kena kiaha/ a o ka awala ae la no ia o Alika i ke kiha waina me he wai inu la ka pahee i ka puu ke moni. Ia Alika nae i, inu ae ai i ke kiaha, ua wehe ma-lu ae la o Kolina i ka palapala o ka haule kupaianaha ana mai imua o kona alo, a e kau ae ana keia huaolelo, "E hoomanao!" I kela manawa i hoi hou mai ai ka manao uahoa e* Kolina, a i aku ia i kona kokoolua:: "I hele mai nei au ia nei i keia po no kau hana, aole no kekahi mea okoa aku, a ma ia ano, ke koi aku nei au ia oe, e hoike koke mai oe ika hana au i makemake ai na u hooko aku!" "Auhea oe e ke keonimana, ua konoia mai au mamuli o kou ano i keia po, me he mea la ua komohia aku ka hoohuoi iloko ou no u nei, nolaila e pono ana anei ia'u ke hoolimalima aku i ke kanaka i hoolele pau ole mai i kona mau manao hilinai apau maluna o u ? "Ua hiki ia kaua ke'olelo ae i keia manawa, o ka manao maoli no ia o ka'u mea o ke kamailio mua ana aku nei ia oe." "Ina o kau pane iho la ia ea, alaila ke hoopau aku nei au i kou noho ana mai he loio no'u, aole oe o ke kanaka a'u e manao aku ai e pono ka"u hana ia oe." # Aia nae iloko o ka puuwai o ka loio opio na hilinai a ana maluna o keia wahine malihini, aka hoi no kela mau palapala kupaianaha o ka loaa ana aku iaia, ua hiki ole iaia ke ku-e aku i ka mea i kauohaia mai iaia, a o ia ka ua loio la o ka pane ana mai "E hoomanao oe e ka Maelame maikai, aole oe i kono ae iau no ka hoea ana mai i kou hale nei no ka inu waina ana, a e lioomanao pu iho no hoi oe, aole no au i hoole aku nei i kau koi, koe wale no ko u makemake ana mamua ka hana e lawelaweia ai, a mahope aku ka ViavioU, a ma ia no e ike mai oe, aole au he kanaka o ke kulan;i lealea e hiki ai ia oe ke hilinai ole mai ia'u. No ka hooia ana aku ia oe i ko'u ano, aole loa he kiko eleele maluna o kuu lae ma ko'u ano kanaka, a oki loa aku hoi ma ke ano o ka'u oihana loio." Eia o Kalona iluna ke ku aku nei i kela manawa ana e kamaiho la, a i ka hooki ana iho o kana kamailio ana, o ka wa koke no ia i i mai ai 0 Alika: , . "Ina pela e noho hou iho oe ilalo, a ke huikala akt; nei au la oe, a e hoomaka aku au i ka haha'i ana i ko'u moolelo ia oe, a- nau ia e ike mai 1 ke ano o ka hana a'u i makemake ai nau e lawelawe al:u no ko u pono. (Aole i pau.)