Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 50, 10 December 1909 — HE HOONANEA NO KA MANAWA [ARTICLE]

HE HOONANEA NO KA MANAWA

Pia nae ka mea kupaianaha i ikeia, i ka wa a na kanaka i pii ai i ke kua laau no ka hale, a ia lakou maloko o ululaau, ua hookahaha loaia mai iakou i ka noho mai o keia wahine u'i, 0 ka u'i paha ia, ke hele la a pali ke kna mahina ke alo, o ke ku no hoi a Jta wahine maikai ,aohe puu aohe kee, a kaa e mai la iaia la ka ninau. "Ke pii ae nei oukou, aole no he kakahiaka nui mai a koe aku o ka oukou huakai!" A eia hoi ka pane a ua poe kanaka nei: "He kakahiaka nui hoi paha i ka heolale a ke Keikialii o makou o Kaleimamo. E pii aku ana makou ike kna laau no ke kukulu hale ana aku nona, oiai e hoao ana ke 'lii o makou 1 ka wahine." " Ae, malia ka i kakahiaka nui ai oukou, he hana nui ka oukou e hele Aole aku la no kena he hale no ka mea okoa aku, aka no'u aku la kena hale, no ka mea owau keia o Maikai wahine a Kapohakau, a owau ka wahine a ua haku alii la o oukou." "Auwe no ka hoi e! ina o oe io ka wahine a ka haku o makou ua makepono maoli ko makou luhi ana, ua loaa iho la oe ko makou haku oluolu. A maihea mai nei oe, a e hele ana oe iheā?" i ninau aku poe kanaka nei. "Mai ka malu niu mai la au o Kauahia, a e hele aku ana au i Kohala i ka makani apaapaa e ike ai ia Kahaumanu ka wahine, a i o Paaiea la." ''Maka'u ino no ka hoi kou hele aku ilaila, aole kena la he wahine kino kanaka, aka he eepa kena no Waolani, make mai auanei paha oe i kela wahine, o ka ike mai no hoi paha i kou wahine u'i huwaia mai oe, a o ke leo ole no ia 0 ka makemake o ka haku o makou." "Aolie a oukou hopohopo ana no'u, oiai he aikane kela wahine na'u a e hele wale aku ana no au e ike iaia, aka ua lawa paha keia mau kamailio ana kakou, e hele no hoi oukou ika oukou hana, a e hele aku no hoi au ma ka'u huakai no Kohala, aia hoi a hiki 1 lea paa ana o ka hale, alaila hoi hou mai au, a o ko oukou wa aku ia e ike pono mai aiia'u." Ia pau ana no o kela mau .olelo a ka wahine malihini, o kona pe'a aku.la no ia hele, a pii aku la no hoi na kanaka i ke kua laau, a hele no hoi a ahiahi, koea mai la na kanaka me na laau no ke kahua o. ka hale i manaoia ai e kukulu aku. O ka mea apiki nae, ia hoi ana mgi a ua poe kanaka nei, uq pau ke kahua i ka hanaia a maikai, a ua pau na luh, o na pou i ka eliia, no ka mea ma ke kino eepa o Oopunianiho, i hoouna ae ai oia i na kanaka menehune e eii e i ka lua o na pou o ka hale e ku aku ai, a pela no hoi me ka hana ana a maikai ke kahua o ka hale. Hoi aku la na kanaka e hiamoe ma kela po, me ka manao a kekahi la ae, o ko lakou la ia e lioala maoli ai i ka lia!e, eia nae ia ala ana mai a lakou i ke kakahiaka, ua ku ka hale ilyna, ua paa na aaho, o ke ako Wale aku no ka hana i koe. • • Ua hookahaha loaia ka manao o kela poe kanaka,. no ka mea alua a lakou mau hana kupaianalia o ka ike ana. O ka mua o ia no ko lakou halawai ana me kela wahine u'i iloko o ka ululaau ma kahi ' kapaia o Puukou, a 0 ka lua iho la hoi leeia o ke ku e ank o ka hale me ka maopopo mua ole ia laleou o ka poe na lakou i kukulu. Aole nae a lakou nei nana ana aku no ka. hana i .pau, aka ua ako aku la lakou i kp hale a hiki i ka paa ana, a o ka hoomakaukau aku ka hana nui 1 ua lako o ka hale, ame ka ahaaina hoao o ke keikialii. Ke kokoke mai nei ka la e hoao af na 'lii, nolaila ma ka li'ma o ka la, ua hoomaka lee kahu ana i ka ai, aole no lioi o ka ai ae nei a lohe mai i ke a'o, aka o ka ai no e hala okoa ai ke anahulu i ka ahaainaia, a e kono ai no hoi i na kanaka mai kekahi pe'a a kekahi pe'a o ka aina, aka ua like nae ia mau luhi i mea ole i na kanaka no ka nui makee i ke Keikialii Kaleimamo. Ma ke ono o ka la, o ka la ia i moku ai ka piko o ka lftle, oia hoi ka hookomo ana i na mea i manaoia no ka hale o ke 'lii, o ia hana nui okoa aku no ia a na kanaka, a i ka hiku ae o lea la, ua pii aku ,la na na ke kuahiwi, no ka lawe ana mai i ka •la-i, ka ieie, ka palapalai ame na wehi no apau o ke kuahiwi. No na wahine hoi, aia lakou ma na kahakai kahi i lawai'a ai, e like me na mea maa i na kanaka Hawaii, e laa ka opihi, ka limu ame na mea no apau i pili i kahakai, a o ka nui no hoi palia o na wahinē, ia hoakoakoa ana mai o ka lakou mau mea o ka hele ana ma kela ]a, aole i kana mai «.a nui, a o ka nolio iho la no ia hana i ka opihi, ka limu no hoi, a lilo aku la no hoi kekahi poe i ka unaunahi i ka i 'a. Aohe wahi mea a ikeia aku o ka wahine i keia manawa, a ua lilo hoi ia i mea hookahaha i ka manao o ka hapanui o na kane ame na wahine, eia nae ke kakali malie la no lakou o ka hiki mai i ka la i oleloia ai no ka hoea ana mai o ka wahine a Kaleimamo. (Aole i pau.)